bète 2 , nm: vete Definizione
orrugu longu de linna o de ferru po fàere fortza
Sinonimi e contrari
palanchinu,
prapali
Cognomi e Proverbi
smb:
Bette
Etimo
ltn.
vecte(m)
Traduzioni
Francese
levier
Inglese
lever,
post
Spagnolo
leva,
palo
Italiano
lèva,
palo
Tedesco
Stange.
mèrtza , nf Definizione
sinnu de is cartas po giogare: si narat fintzes a disprétziu in su sensu de genia, arratza
Modi di dire
csn:
èssiri totus de una m. = de sa matessi zenia, de sa matessi calidade; s'assu de mertzas (in suspu) = su… sirile de s'ómine
Frasi
is mertzas de is cartas sunt orus, cupas, bastus e ispadas
2.
est una mertza de medianeris chi at traíxiu e béndiu sa Sardigna a is prus gavàcius de is istràngius (A.Cannas)◊ de giogus in is negótzius ndi agatas de dónnia mertza
3.
a carrasecare cudhu fit chene mudannas, si artziaiat sa funnedha e fachiat a bíere s'assu de mertzas
Etimo
itl.p
mersa
Traduzioni
Francese
couleur
Inglese
suit
Spagnolo
palo
Italiano
séme delle carte da giòco
Tedesco
Farbe.
pabòni 1 , nm: palone 1,
paloni Definizione
puncione, orrugu de linna a punta po prantare cosas in s'ortu; nae de linna acutzada, prus che àteru iscomada, chi si ponet po arraigare is fundhos de sa bide in is bíngias; arraighina de dente; palu, puntedhu mannu puru
Sinonimi e contrari
rocu
/
ladicra,
pontedhu
Modi di dire
csn:
fàghere su p. = fàghere s'àrbure ritza, fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai; casciale a duos, a tres palones = chi portat duas, tres arréxinis; ebba de palone = sa de mesu, in s'arzola, presa a su rocu
Frasi
si ponent fichidos che duos palones ◊ at apicau su capedhu a unu paboni
Cognomi e Proverbi
smb:
Palone, Paloni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit pieu
Inglese
stake
Spagnolo
estaca,
palo
Italiano
palétto
Tedesco
Pflock.
pàlu , nm: pau,
pàulu Definizione
truncu longu meda, deretu e tundhu (o fintzes genia de tubbu de ferru o àteru materiale forte fatu a bisura de truncu) chi ponent prantau in terra po poderare in artu mescamente filos de currente (po cust'iscopu is prus mannos dhos faent a intrajadura); orrugu de ferru grussu e tundhu fatu a punta a una parte e a bisura de pei a s'àtera, po fàere de leva, po si abbàlere movendho cosas graes (mescamente pedra) o fintzes a fàere fossos fungudos e istrintos (sa parte a punta); cerboni, arraiga, nae chi si fichit po agguantare in artu cosa prantada; fintzes orrugu de linna curtzitu, a punta, puncione po prantare prantagedha, o de ferru po giogare (si depet arrennèscere a dhu prantare in terra tirandhodhu a cropu de artu a manera de si cravare aintru de unu tretu precisu)/ furriai su palu in testu = cambiare sas cosas nadas; su pau = zenia de zogu
Sinonimi e contrari
puntellu
/
palighedhu
/
puncione,
rocu
Frasi
podiat imparai cussa faina peri in bidha, chena nci acabbai in su palu de sa furca ◊ su pastori at prantau pàulus po fai un'acorru
2.
su palu chin sos ferros de sa mina mi ant fatu s'ischina a unu cantzu
3.
depestis centrai tirendi su pau o unu puncioni: abundi arribbàt su pau si apoxàt su diru mannu de su pei e si tiràt sempri fintzas chi non si andàt foras
Etimo
ltn.
palus
Traduzioni
Francese
poteau
Inglese
pole
Spagnolo
palo
Italiano
palo
Tedesco
Pfahl.
pontédhu , nm: apuntedhu,
puntedhu,
puntellu Definizione
orrugu de linna grussu e longu o frucàgiu chi si ponet asuta de calecuna cosa, o a calecuna cosa, po dh'agguantare in artu, de no che orrúere, o àteru; petzu mannu de linna, tubbu longu e grussu de ferru o una genia de intrajamentu artu po agguantare is filos de sa currente de una línia elétrica; in cobertantza, sa natura de s'ómine / èssere su puntellu de… (nau de ccn.) = èssiri s'isperu, s'aficu de…, serbiri a…
Sinonimi e contrari
frucàrgiu,
paboni 1,
puntale,
trumponi
/
palu
Frasi
sa bida nostra est che puntedhu allutu ◊ no si rezet in ancas, si no li ponent puntellu!
2.
sos puntellos de sa currente los ponent de bica in bica, ue faghet ◊ in sa bia de domu funt ponendidhoi is pontedhus de sa luxi ◊ pipat tzigarros longos cantu sos puntedhos de sa luche
Etimo
itl.
puntello
Traduzioni
Francese
poteau
Inglese
pole
Spagnolo
palo,
vara
Italiano
palo
Tedesco
Pfahl.
puntàle, puntàli , nm Definizione
orrugu de linna longu e grussitu de pònnere asuta po agguantare calecuna cosa; genia de punta chi si ponet a unu càbudu de calecuna cosa coment'e po fortilesa, po dha fàere prus adata a púnghere o durare de prus (es. p. de iscarpa)/ p. de àrbule = sa punta, is cambos prus in artu
Sinonimi e contrari
frucàrgiu,
puntedhu,
trumponi
/
crispedhu
Etimo
itl.
puntale
Traduzioni
Francese
poteau
Inglese
pole
Spagnolo
palo
Italiano
palo
Tedesco
Pfahl.
scabéciu , nm: iscabece* 1,
scabetzu,
scambéciu Definizione
genia de mata americana chi faet linna tostada, de òpera, bona fintzes a tínghere in colore de binu
Sinonimi e contrari
brasile 1
Frasi
sa mata de s'arenara bogat frori 'e scabéciu… mamma est arrennegara ca babbu est tropu béciu!
Terminologia scientifica
mt, Haematoxylum campechianum
Traduzioni
Francese
campêche,
bois de campêche
Inglese
logwood
Spagnolo
palo de campeche
Italiano
campéccio
Tedesco
Blaubaum.