acutzòne, acutzòni , nm: agutzoni Definizione
fustigu, orrugu de linna puntudu, acutzu
Sinonimi e contrari
bucioni,
pibirisia,
sàgiu,
sajone
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brindille
Inglese
stick
Spagnolo
estaca
Italiano
stécco
Tedesco
dürrer Zweig.
brócu , nm: Definizione
orrugu de linna (prus che àteru a punta a una parte) prantau in terra o cravau in su muru po acapiare o apicare cosa, istrégiu (ma est fintzes postu, tretu, inue in is cumbessias unu costumat – o tenet diritu – a pònnere su bagàgliu, is trastos, a si arrimare); fintzes ogu de linna ue isparat cambu nou; àinu o cuadhu malandhau
Sinonimi e contrari
brechioni,
cantu,
rocu,
runcu,
tretu
/
frusticu
Modi di dire
csn:
téteru che b. = círdinu, téteru che fuste, chi si creit meda e mancu saludat; èssere tirau che pedhe in b. = èssiri tirau che cani, èssere chentza tempus nudha nudha; brochedhu pro innetare dentes = ispuligadente; no ischire mancu su b. chi che li vocat s'ocru = no si abbizare de sos dannos e istrobbos prus ladinos, no bídere su male mancu candho est craru; annare che a su brocu (circhendu calecuna cosa)= andai a corpu seguru aundi est sa cosa circada
Frasi
bi at unu brocu de linna chi marcat sa làcana ◊ in domo sua no cheret tocare brocu dae terra! ◊ bi at tzente chi de unu brocu ndhe fachet una ràica!
2.
est camminandhe téteru che brocu ◊ sa zente, de su bisonzu, fit tirada che pedhe in brocos
3.
su priore ocupabat tres brocos, in sa cumbessia ◊ sos Portolos aiant picau possessu de su brocu issoro chi fit in s'úrtimu cuzone de sa cumbessia (S.Spiggia)
Cognomi e Proverbi
smb:
Broccu
Etimo
ltn.
broccus
Traduzioni
Francese
pieu,
piquet
Inglese
peg
Spagnolo
estaca,
piquete
Italiano
pïòlo,
picchétto
Tedesco
Haken,
Pflock.
ciàu , nm: crau,
cravu,
giau Definizione
orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca
Sinonimi e contrari
clavíglia,
obbibi,
pilu 1,
piredhu 1,
púncia
/
buizola
/
tzulumbone
Modi di dire
csn:
min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret
Frasi
sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos!
2.
dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu!
Etimo
ltn.
clavus
Traduzioni
Francese
gros clou
Inglese
big nail
Spagnolo
clavo grueso,
estaca
Italiano
gròsso chiòdo
Tedesco
großer Nagel.
clavíglia, clavílla , nf, nm: cravilla,
cravillu Definizione
orrughedhu de linna o àteru chi si ponet a intradura po aguantare o arrèschere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
cabiga,
cangiolu,
carícia,
ordigione
/
brocu,
giau,
obbibi
Frasi
su procu uscrau dh'apicant in d-un'iscala a cravillus po dh'obèrriri a ndi bogai su matzàmini
Etimo
ctl.
clavilla
Traduzioni
Francese
cheville,
pieu,
piquet
Inglese
bolt
Spagnolo
estaca
Italiano
cavìcchia,
piòlo
Tedesco
Pflock.
listòne 1, listoni , nm: listrone 1,
listroni Definizione
puntedhu de linna prus che àteru de pònnere prantau po poderare serru; nau in cobertantza, unu tontu, pagu abbistu / a disprétziu: listronatzu
Sinonimi e contrari
puntale
/
scimpri,
tontorrone
Frasi
chi perdu s'arrexoni pigu unu listroni de magasinu e si arrogu s'ischina a tot'is duas! ◊ est unu logu serrau a listronis
2.
tpru, como chi so a cadhu, tpru listrone! ◊ ite su ciafu chi ti che aporzo, brutu isconnóschidu, listronatzu chi no ses àteru! (M.Danese)◊ cudhu listrone, a ite ses bonu?!…
Etimo
ctl., spn.
llistó, listón
Traduzioni
Francese
planche
Inglese
big stick,
numbskull
Spagnolo
estaca
Italiano
steccóne
Tedesco
Latte.
pabòni 1 , nm: palone 1,
paloni Definizione
puncione, orrugu de linna a punta po prantare cosas in s'ortu; nae de linna acutzada, prus che àteru iscomada, chi si ponet po arraigare is fundhos de sa bide in is bíngias; arraighina de dente; palu, puntedhu mannu puru
Sinonimi e contrari
rocu
/
ladicra,
pontedhu
Modi di dire
csn:
fàghere su p. = fàghere s'àrbure ritza, fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai; casciale a duos, a tres palones = chi portat duas, tres arréxinis; ebba de palone = sa de mesu, in s'arzola, presa a su rocu
Frasi
si ponent fichidos che duos palones ◊ at apicau su capedhu a unu paboni
Cognomi e Proverbi
smb:
Palone, Paloni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit pieu
Inglese
stake
Spagnolo
estaca,
palo
Italiano
palétto
Tedesco
Pflock.
pichète , nm Definizione
puntedhu piticu a punta chi si fichit in su puntu ue si depet prantare sa bide, o fintzes po singiale pigandho misuras in terra; in cobertantza, fintzes frastimu
Sinonimi e contrari
cràdiu,
fichete
/
frastima
Etimo
spn.
piquete
Traduzioni
Francese
piquet
Inglese
peg
Spagnolo
estaca
Italiano
picchétto
Tedesco
Pflock.
tesídhu , nm: tisidhu Definizione
orrugu de linna fine chi si ponet po poderare istirada una pedhe fintzes a sicare; fustigu chi si ponet a grughe cun àteru aintru de su casidhu de ortigu; crau de linna po firmare sos ultedhos a sas cannelas in is costanas de su carru; intacu (o tassidhu) chi si faet a sa síndria provandhodha si est cota
Modi di dire
csn:
che at a istupare che t.! = che essit cràdiu!; èssere a unu tisidhu = ufradu meda, ufradu a casidhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tendeur
Inglese
tightner
Spagnolo
estaca,
tensor
Italiano
tenditóre
Tedesco
Spanner.