cerbòni , nm Definizione
nae de linna (o fintzes canna) a frucagedhu chi si ponet a bide, a pisu, a tamatas e àteru po chi abbarrent in artu de terra, acapiaos, e no dhis fatzat dannu su bentu
Sinonimi e contrari
fichete,
fitura,
palincioni,
ràdica 1
Frasi
is óminis pudant e nosu passaus in sèssini, acapiaus sa carriadroxa a su cerboni
Traduzioni
Francese
échalas
Inglese
vine stake
Spagnolo
tutor,
rodrigón
Italiano
palétto per le viti
Tedesco
Weinpfahl.
cradiàre , vrb: acradiare 1 Definizione
pònnere cràdios, puntedhos de canna in su terrenu, unu in filu de s'àteru, po pastinare bíngia, prantare matas e àteru; pònnere s'arraiga a sa cosa prantada (es. pisu, tamatas) po dha mantènnere arta de terra o no dha mòvere su bentu
Sinonimi e contrari
insignare
/
acerbonai,
apalonae,
apichetare,
arradicare,
arrochitare,
impalai
Frasi
innantis de pastinare, sa terra si cràdiat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piqueter,
placer des piquets de grève
Inglese
to stake
Spagnolo
jalonar
Italiano
picchettare
Tedesco
abstecken.
cràdiu , nm Definizione
puntedhu de canna o de linna chi si fichit in terra po singialare cosa (es. unu puntu, ue si depet prantare o pònnere calecuna cosa) o fintzes, si su cràdiu est a nae longa, po arraigare cosa prantada; segundhu, fintzes ràgiu de orroda
Sinonimi e contrari
arradicra,
brocu,
cerboni
Traduzioni
Francese
piquet,
petit pieu
Inglese
stake
Spagnolo
piquete
Italiano
picchétto,
palétto di sostégno
Tedesco
Pflock.
fagallòni, fagaròne , nm: fogadoni,
fogalloni,
fogarone,
fogaroni,
fogorone,
fogoroni Definizione
fogolone, muntone mannu de linna fatu coment’e a pinnatzu o fogàgia chi si allúmiat po festa (mescamente a sant'Antoni); fogu in sa forredha tropu mannu / comares, compares de fogarone = sos chi si faghent a compares brinchendhe su fogu chi si atzendhet su sero de su pésperu de santu Zuanne
Sinonimi e contrari
catassa,
fochilada,
fochina,
foghidoni,
fogone 2,
olone
Frasi
s'annu passau po sa festa no ant allutu mancu su fogalloni ◊ su fogarone est traghidendhe e istinchidhendhe ◊ s'éspuru fadeus duus fagallonis: in pratza de crésia e a s'intrada de sa bidha ◊ che sunt boghendhe sa moda de su fogarone ca faghent àteru dannu, cun su logu azummai chentza prus àrbures
2.
aite lu faghes cussu fogarone, candho no est mancu fritu?!
Traduzioni
Francese
feu de bois
Inglese
bonfire,
stake
Spagnolo
hoguera
Italiano
falò,
rògo
Tedesco
Freudenfeuer,
Brand.
frucàrgiu, frucàrzu , nm, nf: fulcalzu,
furcàglia,
furcàgliu,
furcalzu,
furcarju,
furcarzu,
furcazu Definizione
cambu mannu de mata limpiau lassandhodhi un’orrugu (rocu) de is cambos prus piticos po dhue apicare cosas o fintzes po dhu pònnere a puntedhu e mantènnere naes de mata o bide in artu chi no tochent in terra o no si ndhe seghent; a logos dhu narant a su tragu de sida po carrare pedra
Sinonimi e contrari
iltatu,
nàica,
pontedhu,
puntale,
trumponi,
údulu,
uduri
/
trazu
Frasi
a sas naes de péssighe chi pendhent tropu ca sunt barriadas lis cheret postu unu furcarzu ◊ a domo ndhe intrat a furcalzu reu cun sa chiza improntada a fagher morte (A.Dettori)◊ sa bértula est apicada in su furcarzu ◊ pro letu bi tenet una rete posta in furcàglias de ozastru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tige,
échalas
Inglese
stake
Spagnolo
tutor,
rodrigón
Italiano
tutóre (sostégno per àlberi)
Tedesco
Baumstütze.
giogàda , nf: giugada,
zocada Definizione
su giogare (calesisiat su giogu); in cobertantza, brulla mala, pesante
Sinonimi e contrari
ghelea
Frasi
at bintu una giogada a su loto
2.
labai no si fatzat cancuna giogada su tiau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
partie,
jeu
Inglese
play,
stake
Spagnolo
partida,
broma pesada,
apuesta
Italiano
giocata
Tedesco
Partie,
Streich.
incannài, incannàre, incannàri , vrb Definizione
pònnere sa canna (es. a is tamatas po istare artas de terra, o a orrugos acapiaos a s'arremu segau de un'animale); fàere s'incannitzada; fàere cannedhos, imbodhigare (su filu o cosas deasi) in su cannedhu de s'ispola; incamminare, cumenciare?
Sinonimi e contrari
arraigare
/
incannedhae
/
incannitare
Frasi
ma ita nanca at a fai cudhu béciu, ca boit incannau po abarrai istrantaxu?!…
2.
po incannari sa crobitura de sa domu agiudaus totus
5.
ant a incannare su messonzu cun d-una messadolza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramer,
couvrir de chaume,
entourer de chaume
Inglese
to stake
Spagnolo
encañar,
encanillar
Italiano
incannucciare
Tedesco
mit Rohr umzäunen.
incannitàre , vrb: incannitzai,
incannitzare Definizione
fàere s'incannitzau; pònnere orrugos de canna po poderare firmu s'arremu segau de un'animale, fintzas pònnere canna po arraigare (es. a is tamatas, a su pisu)
Sinonimi e contrari
cannitare,
incannai,
incannedhae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramer
Inglese
to stake
Spagnolo
encañar
Italiano
incannucciare
Tedesco
mit Rohr umzäunen.
pabòni 1 , nm: palone 1,
paloni Definizione
puncione, orrugu de linna a punta po prantare cosas in s'ortu; nae de linna acutzada, prus che àteru iscomada, chi si ponet po arraigare is fundhos de sa bide in is bíngias; arraighina de dente; palu, puntedhu mannu puru
Sinonimi e contrari
rocu
/
ladicra,
pontedhu
Modi di dire
csn:
fàghere su p. = fàghere s'àrbure ritza, fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai; casciale a duos, a tres palones = chi portat duas, tres arréxinis; ebba de palone = sa de mesu, in s'arzola, presa a su rocu
Frasi
si ponent fichidos che duos palones ◊ at apicau su capedhu a unu paboni
Cognomi e Proverbi
smb:
Palone, Paloni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit pieu
Inglese
stake
Spagnolo
estaca,
palo
Italiano
palétto
Tedesco
Pflock.
pòsta , nf Definizione
sa cosa chi is giogadores ponent po dha bínchere a unu giogu, a iscummissa / pònniri sa p. = pònnere iscummissa
Sinonimi e contrari
posu,
prea,
pinzola
/
iscommissa
Frasi
est allegru ca at bínchidu sa posta ◊ pòngiu sa posta ca est arréscia cun calincunu sodrau, cussa! ◊ pòngiu sa posta ca no dhu cumprendit mancu su vicàriu, custu! ◊ a sos poetas lis aiant postu chimbanta iscudos de posta ◊ su barralicu est po giogai a posta de itasisiat cosa
Traduzioni
Francese
mise (jeux)
Inglese
stake
Spagnolo
apuesta
Italiano
pòsta
Tedesco
Einsatz (beim Spiel).