agiobadúra , nf: giobadura Definizione
su allobare, nau mescamente de is boes acapiaos a su giuale
Sinonimi e contrari
agiobu,
agiuamentu,
cropadura,
giungidura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mise sous le joug
Inglese
yoking
Spagnolo
el enyugar
Italiano
aggiogaménto
Tedesco
Einspannen ins Joch.
agnadína, agnadínu , nm, nf: angiadina,
anzadina Definizione
su angiare de su bestiàmene; is animaledhos apenas naschios; su tempus chi is animales funt angiandho
Sinonimi e contrari
agnamenta,
angiadura,
angiamentu,
anzera
2.
sas bamas como giughent s'anzadina ifatu
3.
un'annu, bénnida s'anzadina, sa menzus ebba chi teniat faghet unu bellu pudhérigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
portée,
mise bas,
mettre bas,
agnelage
Inglese
litter
Spagnolo
camada
Italiano
figliata
Tedesco
Wurf.
angiadúra , nf: anzadura Definizione
su angiare de su bestiàmene, sa sumana chi su tàgiu est angiandho
Sinonimi e contrari
agnadina,
anzera,
fizera
Frasi
at seperau sa lachinza dae su madricau in anzadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
portée,
mise bas,
agnelage
Inglese
delivery
Spagnolo
paridera
Italiano
figliatura
Tedesco
Werfen.
arràngiu , nm: arranzu Definizione
su arrangiare, su torrare apostu unu guastu, su pònnere bene sa cosa; sa cosa arrangiada / èssiri a s'arràngiu = campare arrangiandhosi, sentza de àere peruna intrada segura, fintzes in su bisóngiu
Sinonimi e contrari
aconciadura,
acónciu,
assébiu
| ctr.
gastu 1
Frasi
su guventu isbandonau, sentza de dhi fai arràngius, ndi fiat arrutu ◊ is dotores faent arràngios po bívere de prus ◊ custa màchina un'arrangixedhu gei dhu bolit!
2.
cussa giacheta est totu tzàpulus e arràngius
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
adaptation,
mise en ordre
Inglese
rearrangment,
adaptation
Spagnolo
arreglo
Italiano
adattaménto,
riparazióne,
riassètto
Tedesco
Anpassung,
Reparatur,
Aufräumen.
assentadéru , nm: assenteru Definizione
/ ponnirisí a. = zúghere bonu sensu
Sinonimi e contrari
assentadura,
assentu
Traduzioni
Francese
rangement,
mise en ordre
Inglese
good order
Spagnolo
posición
Italiano
assètto
Tedesco
Ordnung.
assentadúra , nf: assintatura Definizione
su assentare
Sinonimi e contrari
assentada,
campianada
/
assentaderu,
assentu,
assétiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mise en ordre
Inglese
arrangement
Spagnolo
asentamiento
Italiano
assettatura
Tedesco
Ordnen.
aviaméntu , nm Definizione
su cumenciare a mòvere, a tzucare
Sinonimi e contrari
comintzu,
incarreramentu
Etimo
itl
Traduzioni
Francese
mise en train
Inglese
starting
Spagnolo
puesta en marcha
Italiano
avviaménto
Tedesco
Beginn,
Anlassen.
cunvíu , nm: cuviu,
cúviu Definizione
is primas cosas chi si faent de una faina, sa cosa chi si aprontat; su aprontare, s'incuru po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
comintzada,
comintzu,
inghitzu
/
ammanitzamentu,
ammanitzu,
ammàniu 1,
aparéciu
/
contibizu
2.
semus che bamas chentza cuviu e ne ghia ◊ a sa chi fuit in allerga bajania e deviat atzivire su cuviu a mente frimma, lestra sa manu curriat pro achipire in s'arminzu ◊ so ispetendhe sa manu chi mi diat cuviu e volontade de afrontare sa vida ◊ sa cosa la fint arreanne dae meta e sos cúvios fint belle e orditos
Traduzioni
Francese
mise en train,
préparation
Inglese
starting,
preparing
Spagnolo
puesta en marcha,
arrnque,
preparativo
Italiano
avviaménto,
preparativo
Tedesco
Beginn,
Vorbereitung.
giubbilasciòne, giubbilatziòni , nf Definizione
s'acabbada, sa essia de unu postu de trebballu po pensionamentu
Sinonimi e contrari
pensionamentu
Frasi
daghi bideint chi fia malegontza mi deint giubbilascione ◊ a is becesas si gosat sa giubbilatzioni
Traduzioni
Francese
mise à la retraite
Inglese
pensioning
Spagnolo
jubilación
Italiano
pensionaménto
Tedesco
Pensionierung,
Verrentung.
giungidúra , nf: zunghidura Definizione
su giúnghere is boes
Sinonimi e contrari
agiobadura,
agiuamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mise sous le joug
Inglese
yoking
Spagnolo
el uncir
Italiano
aggiogaménto
Tedesco
Einspannen ins Joch.
impostadúra , nf Definizione
su impostare; su pònnere cosa de una manera o in calecunu logu o tretu coment'e aprontandho o cumenciandho una faina, unu trebballu; su si pònnere o istare in sa posta, in calecunu logu coment'e ibertandho e iscocandho po pòdere essire e giare a pitzu a ccn. o a calecuna cosa de un'improntu, a s'ingrundha
Sinonimi e contrari
impostamentu
3.
su zòvanu fit gai àbbile chi resessiat a tènnere sos murones a impostadura, a manos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
organisation,
mise en train,
guet
Inglese
statement,
ambush
Spagnolo
planteamiento,
acecho
Italiano
impostazióne,
appostaménto
Tedesco
Anlegen,
Hinterhalt.
incarreraméntu , nm Definizione
su incarrerare o cumenciare fintzes una faina, una chistione
Sinonimi e contrari
comintzu,
incamminamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mise en train,
orientation
Inglese
start
Spagnolo
arranque,
guía
Italiano
avviaménto,
indirizzo
Tedesco
Anbahnung.
pòsta , nf Definizione
sa cosa chi is giogadores ponent po dha bínchere a unu giogu, a iscummissa / pònniri sa p. = pònnere iscummissa
Sinonimi e contrari
posu,
prea,
pinzola
/
iscommissa
Frasi
est allegru ca at bínchidu sa posta ◊ pòngiu sa posta ca est arréscia cun calincunu sodrau, cussa! ◊ pòngiu sa posta ca no dhu cumprendit mancu su vicàriu, custu! ◊ a sos poetas lis aiant postu chimbanta iscudos de posta ◊ su barralicu est po giogai a posta de itasisiat cosa
Traduzioni
Francese
mise (jeux)
Inglese
stake
Spagnolo
apuesta
Italiano
pòsta
Tedesco
Einsatz (beim Spiel).
pòsta 2 , nf Definizione
su pònnere; fintzes una genia de misura faendho tessíngiu: a posta (candho tessindho a bagas o a lauru sa trama brínchidat bàtoro filos de ordiu), a perra posta (candho che ndhe brínchidat duos), a posta e mesu o a ischina (candho che ndhe brínchidat ses)
Sinonimi e contrari
postura
Modi di dire
csn:
èssere de prima p. = chi s'incíngiat, chi si ponit sa primu borta, nou nou; is postas (de un'iscartedhu) = sas frunzas chi dae su fundhu, ziradas a conca in artu, serbint pro intessire sos costazos e poi serbint a fàghere una parte sos oros e un'àtera parte s'asa; tirare sa p. (ammanitzendhe tessinzu)= prèndhere a su cumpostore sos filos collidos a matuledhos; sa posta de s'oju = su pònnere ogru, nadu che cosa fata o candho est fatu; fai o donai a fai sa p. = dare cosa a fàghere; fàghere una cosa a posta = apostadamenti; nàrrere o fàghere una cosa a s'a posta = a brulla, brullendhe
Frasi
giughiat una beste de prima posta ◊ addaesegus meu nudha lasso, si no postas de pè in su terrinu ◊ custu dannu tet èssere posta mala de oju!…
2.
macu, làssalu a pèrdere, chi ti at nadu gai a s'a posta
Traduzioni
Francese
mise
Inglese
mass
Spagnolo
puesta
Italiano
méssa
Tedesco
Legen,
Setzen,
Stellen.
sédiu , nm: assétiu*,
sétiu 1 Definizione
nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta (coment'e a cicidura), de cicire bene (o fintzes bene arrexonada, giusta): nau de bestimentu, de orrobba o cosas deasi, portare calecuna pinniga; nau de su cumportamentu de ccn., manera de fàere crabbada, giusta, o fintzes chi no giaet cunfiantza, chi si credet meda
Sinonimi e contrari
betu,
ségiu
/
galania,
garbu,
tratu
Modi di dire
csn:
tènniri, leare o pònnere sétiu = zúghere betu, èssere fatu de una manera chi setzit bene, chi istat bene postu, chi andhat bene, chi torrat paris, chi tenet fundhóriu; torrai a sétiu is cosas = pònnere a postu; pòniri su logu a sétiu = remonire su logu; no ndi fai una in sétiu = no ndhe faet una bene, faet totu chentza critériu, chentza arrexonare
Frasi
ti moes chirchendhe sédiu nou ◊ custa perda no portat sétiu ◊ su chi ses nendi tui no tenit sétiu ◊ su brúciu de su gorfu portat su sétiu ◊ sa piciochedha no est papendi in sétiu, totu porcherias
2.
no tenis sétiu, tui ses tonta e ti lassas imbovai!
Traduzioni
Francese
rangement,
mise en ordre,
position
Inglese
good order,
posture
Spagnolo
orden,
postura
Italiano
assètto,
positura
Tedesco
Ordnung,
Haltung.
spresonaméntu , nm Definizione
su ndhe bogare de presone a ccn.
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mise en liberté
Inglese
release
Spagnolo
excarcelación
Italiano
scarcerazióne
Tedesco
Enthaftung.