Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agiobadúra , nf: giobadura Definition su allobare, nau mescamente de is boes acapiaos a su giuale Synonyms e antonyms agiobu, agiuamentu, cropadura, giungidura Etymon srd. Translations French mise sous le joug English yoking Spanish el enyugar Italian aggiogaménto German Einspannen ins Joch.

agnadína, agnadínu , nm, nf: angiadina, anzadina Definition su angiare de su bestiàmene; is animaledhos apenas naschios; su tempus chi is animales funt angiandho Synonyms e antonyms agnamenta, angiadura, angiamentu, anzera 2. sas bamas como giughent s'anzadina ifatu 3. un'annu, bénnida s'anzadina, sa menzus ebba chi teniat faghet unu bellu pudhérigu Etymon srd. Translations French portée, mise bas, mettre bas, agnelage English litter Spanish camada Italian figliata German Wurf.

angiadúra , nf: anzadura Definition su angiare de su bestiàmene, sa sumana chi su tàgiu est angiandho Synonyms e antonyms agnadina, anzera, fizera Sentences at seperau sa lachinza dae su madricau in anzadura Etymon srd. Translations French portée, mise bas, agnelage English delivery Spanish paridera Italian figliatura German Werfen.

arràngiu , nm: arranzu Definition su arrangiare, su torrare apostu unu guastu, su pònnere bene sa cosa; sa cosa arrangiada / èssiri a s'arràngiu = campare arrangiandhosi, sentza de àere peruna intrada segura, fintzes in su bisóngiu Synonyms e antonyms aconciadura, acónciu, assébiu | ctr. gastu 1 Sentences su guventu isbandonau, sentza de dhi fai arràngius, ndi fiat arrutu ◊ is dotores faent arràngios po bívere de prus ◊ custa màchina un'arrangixedhu gei dhu bolit! 2. cussa giacheta est totu tzàpulus e arràngius Etymon srd. Translations French adaptation, mise en ordre English rearrangment, adaptation Spanish arreglo Italian adattaménto, riparazióne, riassètto German Anpassung, Reparatur, Aufräumen.

assentadéru , nm: assenteru Definition / ponnirisí a. = zúghere bonu sensu Synonyms e antonyms assentadura, assentu Translations French rangement, mise en ordre English good order Spanish posición Italian assètto German Ordnung.

assentadúra , nf: assintatura Definition su assentare Synonyms e antonyms assentada, campianada / assentaderu, assentu, assétiu Etymon srd. Translations French mise en ordre English arrangement Spanish asentamiento Italian assettatura German Ordnen.

aviaméntu , nm Definition su cumenciare a mòvere, a tzucare Synonyms e antonyms comintzu, incarreramentu Etymon itl Translations French mise en train English starting Spanish puesta en marcha Italian avviaménto German Beginn, Anlassen.

cunvíu , nm: cuviu, cúviu Definition is primas cosas chi si faent de una faina, sa cosa chi si aprontat; su aprontare, s'incuru po calecuna cosa Synonyms e antonyms comintzada, comintzu, inghitzu / ammanitzamentu, ammanitzu, ammàniu 1, aparéciu / contibizu 2. semus che bamas chentza cuviu e ne ghia ◊ a sa chi fuit in allerga bajania e deviat atzivire su cuviu a mente frimma, lestra sa manu curriat pro achipire in s'arminzu ◊ so ispetendhe sa manu chi mi diat cuviu e volontade de afrontare sa vida ◊ sa cosa la fint arreanne dae meta e sos cúvios fint belle e orditos Translations French mise en train, préparation English starting, preparing Spanish puesta en marcha, arrnque, preparativo Italian avviaménto, preparativo German Beginn, Vorbereitung.

giubbilasciòne, giubbilatziòni , nf Definition s'acabbada, sa essia de unu postu de trebballu po pensionamentu Synonyms e antonyms pensionamentu Sentences daghi bideint chi fia malegontza mi deint giubbilascione ◊ a is becesas si gosat sa giubbilatzioni Translations French mise à la retraite English pensioning Spanish jubilación Italian pensionaménto German Pensionierung, Verrentung.

giungidúra , nf: zunghidura Definition su giúnghere is boes Synonyms e antonyms agiobadura, agiuamentu Etymon srd. Translations French mise sous le joug English yoking Spanish el uncir Italian aggiogaménto German Einspannen ins Joch.

impostadúra , nf Definition su impostare; su pònnere cosa de una manera o in calecunu logu o tretu coment'e aprontandho o cumenciandho una faina, unu trebballu; su si pònnere o istare in sa posta, in calecunu logu coment'e ibertandho e iscocandho po pòdere essire e giare a pitzu a ccn. o a calecuna cosa de un'improntu, a s'ingrundha Synonyms e antonyms impostamentu 3. su zòvanu fit gai àbbile chi resessiat a tènnere sos murones a impostadura, a manos Etymon srd. Translations French organisation, mise en train, guet English statement, ambush Spanish planteamiento, acecho Italian impostazióne, appostaménto German Anlegen, Hinterhalt.

incarreraméntu , nm Definition su incarrerare o cumenciare fintzes una faina, una chistione Synonyms e antonyms comintzu, incamminamentu Etymon srd. Translations French mise en train, orientation English start Spanish arranque, guía Italian avviaménto, indirizzo German Anbahnung.

pòsta , nf Definition sa cosa chi is giogadores ponent po dha bínchere a unu giogu, a iscummissa / pònniri sa p. = pònnere iscummissa Synonyms e antonyms posu, prea, pinzola / iscommissa Sentences est allegru ca at bínchidu sa posta ◊ pòngiu sa posta ca est arréscia cun calincunu sodrau, cussa! ◊ pòngiu sa posta ca no dhu cumprendit mancu su vicàriu, custu! ◊ a sos poetas lis aiant postu chimbanta iscudos de posta ◊ su barralicu est po giogai a posta de itasisiat cosa Translations French mise (jeux) English stake Spanish apuesta Italian pòsta German Einsatz (beim Spiel).

pòsta 2 , nf Definition su pònnere; fintzes una genia de misura faendho tessíngiu: a posta (candho tessindho a bagas o a lauru sa trama brínchidat bàtoro filos de ordiu), a perra posta (candho che ndhe brínchidat duos), a posta e mesu o a ischina (candho che ndhe brínchidat ses) Synonyms e antonyms postura Idioms csn: èssere de prima p. = chi s'incíngiat, chi si ponit sa primu borta, nou nou; is postas (de un'iscartedhu) = sas frunzas chi dae su fundhu, ziradas a conca in artu, serbint pro intessire sos costazos e poi serbint a fàghere una parte sos oros e un'àtera parte s'asa; tirare sa p. (ammanitzendhe tessinzu)= prèndhere a su cumpostore sos filos collidos a matuledhos; sa posta de s'oju = su pònnere ogru, nadu che cosa fata o candho est fatu; fai o donai a fai sa p. = dare cosa a fàghere; fàghere una cosa a posta = apostadamenti; nàrrere o fàghere una cosa a s'a posta = a brulla, brullendhe Sentences giughiat una beste de prima posta ◊ addaesegus meu nudha lasso, si no postas de pè in su terrinu ◊ custu dannu tet èssere posta mala de oju!… 2. macu, làssalu a pèrdere, chi ti at nadu gai a s'a posta Translations French mise English mass Spanish puesta Italian méssa German Legen, Setzen, Stellen.

sédiu , nm: assétiu*, sétiu 1 Definition nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta (coment'e a cicidura), de cicire bene (o fintzes bene arrexonada, giusta): nau de bestimentu, de orrobba o cosas deasi, portare calecuna pinniga; nau de su cumportamentu de ccn., manera de fàere crabbada, giusta, o fintzes chi no giaet cunfiantza, chi si credet meda Synonyms e antonyms betu, ségiu / galania, garbu, tratu Idioms csn: tènniri, leare o pònnere sétiu = zúghere betu, èssere fatu de una manera chi setzit bene, chi istat bene postu, chi andhat bene, chi torrat paris, chi tenet fundhóriu; torrai a sétiu is cosas = pònnere a postu; pòniri su logu a sétiu = remonire su logu; no ndi fai una in sétiu = no ndhe faet una bene, faet totu chentza critériu, chentza arrexonare Sentences ti moes chirchendhe sédiu nou ◊ custa perda no portat sétiu ◊ su chi ses nendi tui no tenit sétiu ◊ su brúciu de su gorfu portat su sétiu ◊ sa piciochedha no est papendi in sétiu, totu porcherias 2. no tenis sétiu, tui ses tonta e ti lassas imbovai! Translations French rangement, mise en ordre, position English good order, posture Spanish orden, postura Italian assètto, positura German Ordnung, Haltung.

spresonaméntu , nm Definition su ndhe bogare de presone a ccn. Etymon srd. Translations French mise en liberté English release Spanish excarcelación Italian scarcerazióne German Enthaftung.