allichidíe , vrb: allichidire,
allichidiri,
allichiriri,
allighidire,
lichidiri Definition
muntènnere límpiu, pònnere apostu su logu, sa domo; rfl. cambiare bestimentu, pònnere bestimentu límpiu, bellu, mudare; a logos dhu narant de sa fémina chi faet su fedu
Synonyms e antonyms
addirire 1,
arremonire,
assetiai,
cuncordai,
illichidire,
iserrinire
/
tramudai
/
iglierare,
insinnigare,
iscendiai
| ctr.
acadhotzai,
imbratare
Idioms
csn:
allichidire sos contos = fàere is contos; allichidíresi de calicuna cosa = pònnere apostu, lassare apostu sa cosa
Sentences
nosu innòi nci seus po isfrigociai, mundai e allichidiri su logu ◊ benit, prandit, allichidit su logu e si ndi andat ◊ dèu allichidu e tui tréuas!
2.
sa bròscia si dha poniant is féminas in pithu de su pannu de petus ◊ allichidint su letu cun is mantas prus bellas po erriciri is istràngius
3.
sa fémina mia si est allichidia, at tentu unu maschixedhu
Etymon
srd.
Translations
French
nettoyer
English
to tidy up,
to clear
Spanish
arreglar,
ordenar
Italian
assettare,
far pulizìa
German
aufräumen.
arràngiu , nm: arranzu Definition
su arrangiare, su torrare apostu unu guastu, su pònnere bene sa cosa; sa cosa arrangiada / èssiri a s'arràngiu = campare arrangiandhosi, sentza de àere peruna intrada segura, fintzes in su bisóngiu
Synonyms e antonyms
aconciadura,
acónciu,
assébiu
| ctr.
gastu 1
Sentences
su guventu isbandonau, sentza de dhi fai arràngius, ndi fiat arrutu ◊ is dotores faent arràngios po bívere de prus ◊ custa màchina un'arrangixedhu gei dhu bolit!
2.
cussa giacheta est totu tzàpulus e arràngius
Etymon
srd.
Translations
French
adaptation,
mise en ordre
English
rearrangment,
adaptation
Spanish
arreglo
Italian
adattaménto,
riparazióne,
riassètto
German
Anpassung,
Reparatur,
Aufräumen.
campaniàre 1 , vrb: acampaniare,
acampionare,
campianare,
campionare Definition
pònnere bene, assentare sa cosa a manera de torrare totu giusta cun àteras, agiustare, istesiare o apartare po no giare ifadu o no tènnere dannu; nau de ccn., essire deghile, bellu, creschendho; pònnere de acórdiu
Synonyms e antonyms
adaretzai,
arremonire,
assantai,
cumpòniri,
frànghere
| ctr.
isordulare
Idioms
csn:
campiànadi! = trocidindi!, istrizi!; beni s'à… no campionas, no?! = (nendhe a s'àinu) a ti adderetas o nono?!, assèntadi, adderètadi!; campianàresi apare = pònneresi de acordu, arranzare una chistione; campianàreche a ccn. = collirechelu, bogarechelu dae su mundhu, bochírelu; campianare a ccn. = atèndiri, contivigiare; campiò!… = atentu, aundi ses passendi!; campaniare un'ofesa = chircare de si fàghere perdonare faghindhe carchi cosa de bonu, pònnere rimédiu a un'ofesa; no bi n'at unu chi campàniat su logu! = funt unu peus de s'àteru, no dhoi nd'at unu bonu
Sentences
apo campionadu sa linna pro la prèndhere a fasche ◊ si podent campaniare sas fadhinas cun sa tinta, in custa faina ◊ no campionat, no cudha màchina, ancora in s'àtera corsia bidindhe màchinas beníndheli de fronte?!
2.
campiònadi, cantu chi ses cun sas ancas istérridas chi no lassas logu! ◊ nos semus campaniados apare ◊ campiana cussa pedra ca nos betat! ◊ campiànadi, chi sunt currendhe sos cadhos! ◊ bi at piantas chi si las tocas paret chi ti timant e chi campionent e chi si doghent (M.Pira)◊ su mortu fit campionadu in su baule
3.
cussa zòvana si ch'est campaniada ◊ custu boe est bonu meda e campionat s'àteru ◊ custu zòvanu campionat sa famíllia: sos àteros no ndhe balent a nudha ◊ su pitzinnu paret feutzu: isperamos chi creschindhe campàniet!
4.
cantandhe bisonzat de ischire picare su filu, de ischire campianare candho s'arréjonu si cheret imbèrghere pro lu ghirare a tretos suos
Etymon
srd.
Translations
French
mettre en ordre
English
to arrange,
to tidy up,
to reconcile
Spanish
ordenar,
arreglar,
poner en orden
Italian
ordinare,
méttere bène in órdine
German
aufräumen.
remoníre , vrb: arremonire,
remuire,
remunire,
rimonire,
rimunire Definition
pònnere apostu o in assentu sa cosa, su logu; arregòllere, assentare a una parte sa cosa a manera de no èssere in mesu a istrobbu o, foedhandho de gente, istare in domo (o fintzes recuire), lassare su giru, lassare in pàusu is àteros / ind. pres. 1ˆp. sing. remono, remonzo, 2u passau 3ˆp. sing. remunzeit
Synonyms e antonyms
allichidie,
assetiai
/
acampaniare,
acoglire,
aconciai,
allogae,
arratirai,
chistie,
coltoire,
frànghere,
incungiai,
partare,
transiri 1
/
contoniai,
ghirare,
recoire
Sentences
cheret remonidu su logu ca est totu betadu apare
2.
finas cussos de s'opositzione, remonzendhe s'imbídia in cumplimentos e istrintas de manu, l'ant pienu de cunsizos ◊ isse ndh'est remunindhe cada mese de bellos papajolos, trabballandhe!
3.
fizu tuo depet abbarrare allargu dae fiza mea, e si issu no si remonit za bi pesso deo a l'adderetare! ◊ tres istajones istas remunidu: essis ebbia in s'istajone bella ◊ ti ses fatu santu eremitanu in calchi gruta bene remonidu? (P.Casu)◊ su trigu ndhe lu messo e lu remonzo ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! ◊ a lu lassas su ballare e ti remunis a domo?!
4.
sa zente fit totu remunindhe a bidha su sero ◊ remuindhe ses?!
Translations
French
ranger,
retirer,
conserver
English
to tidy (up),
to keep
Spanish
arreglar,
recoger
Italian
rassettare,
ritirare,
conservare
German
aufräumen,
wegräumen,
sich zurückziehen,
aufbewahren.