allogàe , vrb: allogai 1,
allogare Definition
pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu)
Synonyms e antonyms
aggolostire,
arremai 1,
arremonire,
arribbare 1,
asserbare,
chistie,
coltoire,
istugiai
Sentences
toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu
Surnames and Proverbs
prb:
chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis
Translations
French
conserver
English
to preserve
Spanish
guardar
Italian
conservare,
riservare
German
aufbewahren.
chistíe , vrb: achistiri,
chistire,
chistiri Definition
arregòllere e pònnere a parte sa cosa po dha tènnere, po si ndhe serbire àtera borta, candho tocat o serbit de prus; pigare; castiare, tènnere contu / chistire una ferramenta, dinare, sèmenes e àteru
Synonyms e antonyms
acoglire,
acuae,
aggolostire,
aggordai,
allogae,
arremai 1,
arremonire,
arribbare 1,
asserbare,
coltoire*,
golloire
/
contifizare
/
frànghere
| ctr.
foliare,
frundhire,
lassai
Sentences
de su tempus passau dhue at cosas chi depeus chistie ◊ chistias in su coro su segretu ◊ sa ruge mia comente est mi la chisto ◊ seu chistendi custus sèminis po fai una tuledha de pranteri ◊ custu fut un'orfonedhu chi dh'iat chistiu un'ómini ◊ e ite naras, ca aus coidau a chistie su fusile a codhu!◊ sa piciochedha chistit in manos su giornale e cumènciat a lixe ◊ sa pimpiralla ndi dha chistint is cruculeus
2.
soe in fidea de li torrare sas tràvilas, chi si las chistat su pastore! ◊ un'ómini at postu unu piciochedhu a dhi chistiri is molentis ◊ chístimi duas figos! ◊ chisti su dinari! ◊ in sa domo b'istavat solu una vetza pro chistire su locu
3.
chisti sa munnedha ca est tochendhe in terra!
Translations
French
conserver,
garder
English
to keep
Spanish
guardar,
conservar
Italian
conservare
German
bewahren.
coltoíre , vrb: costodire,
custodiri,
costoire,
custodire,
custoire Definition
pònnere a parte, chistire sa cosa a manera de dha tènnere e agatare torra, de no si guastare o àteru; partare, pònnere in logu de no si pòdere bíere si no cricandho / giogare a su costoi costoi = a cuare
Synonyms e antonyms
acastiai,
aggolostire,
aggordai,
allogae,
arremai 1,
arremonire,
asserbare,
chistie,
cultodiare,
golloire,
incungiai
/
cuai
| ctr.
foliare,
frundhire
Sentences
contat sa zente antiga de sidhados in terra anzena custoidos ◊ sos durches si faghent e costoint a sas festas ◊ sa càriga si costoit dae istiu a zerru ◊ apipiedhare si narat candho si tenet una cosa custodia, istuzada ◊ is piciochedhus custodiant is béstias ◊ est custodia e bèni tenta
2.
issa fit costoida apalas e no si bidiat ◊ sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire pro s'issàssinu chi nos aviat fatu ◊ pessighit su cumpanzu, li pítzigat banzu e fuit a si costoire
Etymon
ltn.
custodire
Translations
French
conserver
English
to preserve
Spanish
guardar,
conservar
Italian
conservare,
serbare,
riservare
German
aufbewahren.
cultodiàre , vrb: custodiai,
custodiare Definition
castiare a unu o una cosa a manera chi no tèngiat dannu o no nche dha furent
Synonyms e antonyms
acastiai,
aggordai,
agguardai,
agorrai,
coltoire,
mirai,
miramentare,
tentare
Sentences
dh'ant custoriara bèni custa cosa ◊ si narat chi su corpus de custu santu est custodiau in sa crésia a issu dedicada
Translations
French
conserver
English
to preserve,
to govern
Spanish
guardar
Italian
conservare,
governare
German
aufbewahren.
istugiài, istugiàre , vrb: istuxare,
istuzare 1,
stugiai Definition
pònnere in calecunu istúgiu, nau in su sensu de chistire, pònnere a parte, badrare
Synonyms e antonyms
abbuare,
aclisare,
acucai,
allogae,
apaltare,
coltoire,
cuerrai,
frànghere,
impertusare,
intuzare,
istichire
Sentences
totu su dinai dh'iat istugiau in sa posta ◊ unu postu in su chelu istuxamindhe: deo pro te in terra apo a pregare! (Pirastru)◊ no istuzes custa cosa in cue ca no dh'agatant!
2.
apant totu unu postu bonu istugiadu pro íscios!
Etymon
ctl.
estojar
Translations
French
conserver
English
to keep
Spanish
guardar
Italian
conservare
German
bewahren.
remoníre , vrb: arremonire,
remuire,
remunire,
rimonire,
rimunire Definition
pònnere apostu o in assentu sa cosa, su logu; arregòllere, assentare a una parte sa cosa a manera de no èssere in mesu a istrobbu o, foedhandho de gente, istare in domo (o fintzes recuire), lassare su giru, lassare in pàusu is àteros / ind. pres. 1ˆp. sing. remono, remonzo, 2u passau 3ˆp. sing. remunzeit
Synonyms e antonyms
allichidie,
assetiai
/
acampaniare,
acoglire,
aconciai,
allogae,
arratirai,
chistie,
coltoire,
frànghere,
incungiai,
partare,
transiri 1
/
contoniai,
ghirare,
recoire
Sentences
cheret remonidu su logu ca est totu betadu apare
2.
finas cussos de s'opositzione, remonzendhe s'imbídia in cumplimentos e istrintas de manu, l'ant pienu de cunsizos ◊ isse ndh'est remunindhe cada mese de bellos papajolos, trabballandhe!
3.
fizu tuo depet abbarrare allargu dae fiza mea, e si issu no si remonit za bi pesso deo a l'adderetare! ◊ tres istajones istas remunidu: essis ebbia in s'istajone bella ◊ ti ses fatu santu eremitanu in calchi gruta bene remonidu? (P.Casu)◊ su trigu ndhe lu messo e lu remonzo ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! ◊ a lu lassas su ballare e ti remunis a domo?!
4.
sa zente fit totu remunindhe a bidha su sero ◊ remuindhe ses?!
Translations
French
ranger,
retirer,
conserver
English
to tidy (up),
to keep
Spanish
arreglar,
recoger
Italian
rassettare,
ritirare,
conservare
German
aufräumen,
wegräumen,
sich zurückziehen,
aufbewahren.