allogàe , vrb: allogai 1, allogare Definitzione pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu) Sinònimos e contràrios aggolostire, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, chistie, coltoire, istugiai Frases toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu Sambenados e Provèrbios prb: chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve Ispagnolu guardar Italianu conservare, riservare Tedescu aufbewahren.

chistíe , vrb: achistiri, chistire, chistiri Definitzione arregòllere e pònnere a parte sa cosa po dha tènnere, po si ndhe serbire àtera borta, candho tocat o serbit de prus; pigare; castiare, tènnere contu / chistire una ferramenta, dinare, sèmenes e àteru Sinònimos e contràrios acoglire, acuae, aggolostire, aggordai, allogae, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, coltoire*, golloire / contifizare / frànghere | ctr. foliare, frundhire, lassai Frases de su tempus passau dhue at cosas chi depeus chistie ◊ chistias in su coro su segretu ◊ sa ruge mia comente est mi la chisto ◊ seu chistendi custus sèminis po fai una tuledha de pranteri ◊ custu fut un'orfonedhu chi dh'iat chistiu un'ómini ◊ e ite naras, ca aus coidau a chistie su fusile a codhu!◊ sa piciochedha chistit in manos su giornale e cumènciat a lixe ◊ sa pimpiralla ndi dha chistint is cruculeus 2. soe in fidea de li torrare sas tràvilas, chi si las chistat su pastore! ◊ un'ómini at postu unu piciochedhu a dhi chistiri is molentis ◊ chístimi duas figos! ◊ chisti su dinari! ◊ in sa domo b'istavat solu una vetza pro chistire su locu 3. chisti sa munnedha ca est tochendhe in terra! Tradutziones Frantzesu conserver, garder Ingresu to keep Ispagnolu guardar, conservar Italianu conservare Tedescu bewahren.

coltoíre , vrb: costodire, custodiri, costoire, custodire, custoire Definitzione pònnere a parte, chistire sa cosa a manera de dha tènnere e agatare torra, de no si guastare o àteru; partare, pònnere in logu de no si pòdere bíere si no cricandho / giogare a su costoi costoi = a cuare Sinònimos e contràrios acastiai, aggolostire, aggordai, allogae, arremai 1, arremonire, asserbare, chistie, cultodiare, golloire, incungiai / cuai | ctr. foliare, frundhire Frases contat sa zente antiga de sidhados in terra anzena custoidos ◊ sos durches si faghent e costoint a sas festas ◊ sa càriga si costoit dae istiu a zerru ◊ apipiedhare si narat candho si tenet una cosa custodia, istuzada ◊ is piciochedhus custodiant is béstias ◊ est custodia e bèni tenta 2. issa fit costoida apalas e no si bidiat ◊ sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire pro s'issàssinu chi nos aviat fatu ◊ pessighit su cumpanzu, li pítzigat banzu e fuit a si costoire Ètimu ltn. custodire Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve Ispagnolu guardar, conservar Italianu conservare, serbare, riservare Tedescu aufbewahren.

cultodiàre , vrb: custodiai, custodiare Definitzione castiare a unu o una cosa a manera chi no tèngiat dannu o no nche dha furent Sinònimos e contràrios acastiai, aggordai, agguardai, agorrai, coltoire, mirai, miramentare, tentare Frases dh'ant custoriara bèni custa cosa ◊ si narat chi su corpus de custu santu est custodiau in sa crésia a issu dedicada Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve, to govern Ispagnolu guardar Italianu conservare, governare Tedescu aufbewahren.

istugiài, istugiàre , vrb: istuxare, istuzare 1, stugiai Definitzione pònnere in calecunu istúgiu, nau in su sensu de chistire, pònnere a parte, badrare Sinònimos e contràrios abbuare, aclisare, acucai, allogae, apaltare, coltoire, cuerrai, frànghere, impertusare, intuzare, istichire Frases totu su dinai dh'iat istugiau in sa posta ◊ unu postu in su chelu istuxamindhe: deo pro te in terra apo a pregare! (Pirastru)◊ no istuzes custa cosa in cue ca no dh'agatant! 2. apant totu unu postu bonu istugiadu pro íscios! Ètimu ctl. estojar Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to keep Ispagnolu guardar Italianu conservare Tedescu bewahren.

remoníre , vrb: arremonire, remuire, remunire, rimonire, rimunire Definitzione pònnere apostu o in assentu sa cosa, su logu; arregòllere, assentare a una parte sa cosa a manera de no èssere in mesu a istrobbu o, foedhandho de gente, istare in domo (o fintzes recuire), lassare su giru, lassare in pàusu is àteros / ind. pres. 1ˆp. sing. remono, remonzo, 2u passau 3ˆp. sing. remunzeit Sinònimos e contràrios allichidie, assetiai / acampaniare, acoglire, aconciai, allogae, arratirai, chistie, coltoire, frànghere, incungiai, partare, transiri 1 / contoniai, ghirare, recoire Frases cheret remonidu su logu ca est totu betadu apare 2. finas cussos de s'opositzione, remonzendhe s'imbídia in cumplimentos e istrintas de manu, l'ant pienu de cunsizos ◊ isse ndh'est remunindhe cada mese de bellos papajolos, trabballandhe! 3. fizu tuo depet abbarrare allargu dae fiza mea, e si issu no si remonit za bi pesso deo a l'adderetare! ◊ tres istajones istas remunidu: essis ebbia in s'istajone bella ◊ ti ses fatu santu eremitanu in calchi gruta bene remonidu? (P.Casu)◊ su trigu ndhe lu messo e lu remonzo ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! ◊ a lu lassas su ballare e ti remunis a domo?! 4. sa zente fit totu remunindhe a bidha su sero ◊ remuindhe ses?! Tradutziones Frantzesu ranger, retirer, conserver Ingresu to tidy (up), to keep Ispagnolu arreglar, recoger Italianu rassettare, ritirare, conservare Tedescu aufräumen, wegräumen, sich zurückziehen, aufbewahren.

«« Torra a chircare