Abbreviations Legenda | Symbols Legend

allogàe , vrb: allogai 1, allogare Definition pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu) Synonyms e antonyms aggolostire, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, chistie, coltoire, istugiai Sentences toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu Surnames and Proverbs prb: chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis Translations French conserver English to preserve Spanish guardar Italian conservare, riservare German aufbewahren.

chistíe , vrb: achistiri, chistire, chistiri Definition arregòllere e pònnere a parte sa cosa po dha tènnere, po si ndhe serbire àtera borta, candho tocat o serbit de prus; pigare; castiare, tènnere contu / chistire una ferramenta, dinare, sèmenes e àteru Synonyms e antonyms acoglire, acuae, aggolostire, aggordai, allogae, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, coltoire*, golloire / contifizare / frànghere | ctr. foliare, frundhire, lassai Sentences de su tempus passau dhue at cosas chi depeus chistie ◊ chistias in su coro su segretu ◊ sa ruge mia comente est mi la chisto ◊ seu chistendi custus sèminis po fai una tuledha de pranteri ◊ custu fut un'orfonedhu chi dh'iat chistiu un'ómini ◊ e ite naras, ca aus coidau a chistie su fusile a codhu!◊ sa piciochedha chistit in manos su giornale e cumènciat a lixe ◊ sa pimpiralla ndi dha chistint is cruculeus 2. soe in fidea de li torrare sas tràvilas, chi si las chistat su pastore! ◊ un'ómini at postu unu piciochedhu a dhi chistiri is molentis ◊ chístimi duas figos! ◊ chisti su dinari! ◊ in sa domo b'istavat solu una vetza pro chistire su locu 3. chisti sa munnedha ca est tochendhe in terra! Translations French conserver, garder English to keep Spanish guardar, conservar Italian conservare German bewahren.

coltoíre , vrb: costodire, custodiri, costoire, custodire, custoire Definition pònnere a parte, chistire sa cosa a manera de dha tènnere e agatare torra, de no si guastare o àteru; partare, pònnere in logu de no si pòdere bíere si no cricandho / giogare a su costoi costoi = a cuare Synonyms e antonyms acastiai, aggolostire, aggordai, allogae, arremai 1, arremonire, asserbare, chistie, cultodiare, golloire, incungiai / cuai | ctr. foliare, frundhire Sentences contat sa zente antiga de sidhados in terra anzena custoidos ◊ sos durches si faghent e costoint a sas festas ◊ sa càriga si costoit dae istiu a zerru ◊ apipiedhare si narat candho si tenet una cosa custodia, istuzada ◊ is piciochedhus custodiant is béstias ◊ est custodia e bèni tenta 2. issa fit costoida apalas e no si bidiat ◊ sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire pro s'issàssinu chi nos aviat fatu ◊ pessighit su cumpanzu, li pítzigat banzu e fuit a si costoire Etymon ltn. custodire Translations French conserver English to preserve Spanish guardar, conservar Italian conservare, serbare, riservare German aufbewahren.

cultodiàre , vrb: custodiai, custodiare Definition castiare a unu o una cosa a manera chi no tèngiat dannu o no nche dha furent Synonyms e antonyms acastiai, aggordai, agguardai, agorrai, coltoire, mirai, miramentare, tentare Sentences dh'ant custoriara bèni custa cosa ◊ si narat chi su corpus de custu santu est custodiau in sa crésia a issu dedicada Translations French conserver English to preserve, to govern Spanish guardar Italian conservare, governare German aufbewahren.

istugiài, istugiàre , vrb: istuxare, istuzare 1, stugiai Definition pònnere in calecunu istúgiu, nau in su sensu de chistire, pònnere a parte, badrare Synonyms e antonyms abbuare, aclisare, acucai, allogae, apaltare, coltoire, cuerrai, frànghere, impertusare, intuzare, istichire Sentences totu su dinai dh'iat istugiau in sa posta ◊ unu postu in su chelu istuxamindhe: deo pro te in terra apo a pregare! (Pirastru)◊ no istuzes custa cosa in cue ca no dh'agatant! 2. apant totu unu postu bonu istugiadu pro íscios! Etymon ctl. estojar Translations French conserver English to keep Spanish guardar Italian conservare German bewahren.

mantènnere, mantènniri , vrb: ammantènnere, muntènnere Definition pigare, aferrare cun is manos (rfl. betare sa manu a calecuna cosa a manera de no orrúere); tènnere, àere in podere, sighire a tènnere o a portare; tènnere o chistire chentza si guastare, chentza si pèrdere / pps. manténnidu, mantésiu, mantesu Synonyms e antonyms afuntènnere, agguantai, apompiai, apoderae, rèzere / badrare, ostènnere / coltoire | ctr. iscapare, lassai Idioms csn: Deus lu mantenzat! = Deus lu bardet, lu muntenzat sanu, chentza male (nadu in suspu: gi est pagu grassu!…); muntenneresindhe, muntènneresi de… = fàghere a mancu de carchi cosa chirchendhe de pònnere frenu a unu gustu, a sos físsios e gai; muntènnere a unu de carchi cosa = chircare de no li lassare fàghere carchi cosa; mantèniri su fuedhu = èssere de peràula, fàghere su chi si narat candho si daet sa peràula Sentences muntene custa cosa! ◊ cust'animale no bi la fato a lu muntènnere: mi ch'est fuindhe! ◊ s'ambidha andhat male a la muntènnere ◊ in sa pigada de s'iscala muntènedi no ruas! ◊ si pigas a s'àrbure muntènedi bene a sas naes! 2. si bi at erba, in montes, sa robba sighit a muntènnere su late ◊ candho presu ti ant pro ti bochire nemmancu sos cannaos ant muntesu (Sozu)◊ cussas sunt promissas fatas e mai mantésias 3. no mi ndhe muntenzo de bi l'argumentare su chi mi at fatu! ◊ no ti ndhe podes muntènnere de fumare? ◊ a fizos mios no los poto muntènnere d'essire 4. su sale muntenet bona sa cosa a tempus meda Etymon ltn. manutenere Translations French maintenir English to maintain Spanish mantener, sujetar, guardar Italian mantenére, conservare German halten, sich halten (refl.), erhalten, bewahren.

remoníre , vrb: arremonire, remuire, remunire, rimonire, rimunire Definition pònnere apostu o in assentu sa cosa, su logu; arregòllere, assentare a una parte sa cosa a manera de no èssere in mesu a istrobbu o, foedhandho de gente, istare in domo (o fintzes recuire), lassare su giru, lassare in pàusu is àteros / ind. pres. 1ˆp. sing. remono, remonzo, 2u passau 3ˆp. sing. remunzeit Synonyms e antonyms allichidie, assetiai / acampaniare, acoglire, aconciai, allogae, arratirai, chistie, coltoire, frànghere, incungiai, partare, transiri 1 / contoniai, ghirare, recoire Sentences cheret remonidu su logu ca est totu betadu apare 2. finas cussos de s'opositzione, remonzendhe s'imbídia in cumplimentos e istrintas de manu, l'ant pienu de cunsizos ◊ isse ndh'est remunindhe cada mese de bellos papajolos, trabballandhe! 3. fizu tuo depet abbarrare allargu dae fiza mea, e si issu no si remonit za bi pesso deo a l'adderetare! ◊ tres istajones istas remunidu: essis ebbia in s'istajone bella ◊ ti ses fatu santu eremitanu in calchi gruta bene remonidu? (P.Casu)◊ su trigu ndhe lu messo e lu remonzo ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! ◊ a lu lassas su ballare e ti remunis a domo?! 4. sa zente fit totu remunindhe a bidha su sero ◊ remuindhe ses?! Translations French ranger, retirer, conserver English to tidy (up), to keep Spanish arreglar, recoger Italian rassettare, ritirare, conservare German aufräumen, wegräumen, sich zurückziehen, aufbewahren.

«« Search again