arratirài , vrb: arretirai,
arritirai,
arritirare,
retirai Definition
torrare agoa, andharesindhe, lassare istare una cosa, una chistione, un'impíciu; learesindhe de unu logu calecuna cosa chi apartenet o pertocat a chie ndhe dha leat, su ndhe pigare sa cosa de mesu ue istrobbat po dha pònnere a una parte, in su logu suo
Synonyms e antonyms
furriai,
storrai
/
collire,
leai,
picare
Sentences
bai e arretiradí, lassa a perdi custas chistionis! ◊ sa filla de s'urrei si fut arritirada po nci pensai
2.
sa mama ndi at arretirau su fillu de iscola ◊ sa mesixedha dh’arritiru a una parti ca dòngiu una passada de iscova
Etymon
itl.
Translations
French
retirer
English
to take back
Spanish
retirar
Italian
ritirare
German
zurückziehen.
incheremíre , vrb Definition
andharesindhe a bívere in logu ispérdiu, atesu de gente, fàere vida de soledade
Synonyms e antonyms
afrungiulare
Sentences
pro su disisperu, penso a m'incheremire abbaidendhe a su chelu e mi assamudo (G.M.Cherchi)
Etymon
srd.
Translations
French
se retirer dans un ermitage
English
to retire to one's retreat,
to leave off
Spanish
hacerse eremita
Italian
ritirarsi nell'èremo,
demòrdere
German
zurückgezogen leben,
nachgeben.
irfurràre , vrb: isfurrare,
sforrai Definition
bogare de su forru; fintzes imbentare a cudha manera, bogare a pígiu
Synonyms e antonyms
sciorrai
| ctr.
iforrare
Sentences
sa mama irfurravat su pane e lillu davat, modhe e cajente
2.
sa pintura moderna, o Cimabue, oe t'isfurrat tzertos istrominzos oscuros che istranos indovinzos, legos che imbreagos rue rue!
3.
su gorropu impercat e irfurrat chin tràpulas, ispéntumas e nurras (L.Loi)
Etymon
srd.
Translations
French
retirer du four
English
to take out of the oven,
to churn out
Spanish
deshornar
Italian
sfornare
German
aus dem Backofen herausnehmen.
recògliere , vrb: arragolli,
regògliere,
regòllere,
regòlliri Definition
ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat
Synonyms e antonyms
acabidae,
acoglire,
acurumai,
arregoglire,
bòdhere,
bodhire,
tòdhere
/
recoire,
recòrdere
| ctr.
fuliai,
lassae
Idioms
csn:
regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire
Sentences
l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu
2.
donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus
Translations
French
ramasser,
retirer
English
to pick up,
to gather,
to shelter,
to withdraw
Spanish
recoger
Italian
raccògliere,
ritirare
German
sammeln,
aufnehmen,
abholen.
remoníre , vrb: arremonire,
remuire,
remunire,
rimonire,
rimunire Definition
pònnere apostu o in assentu sa cosa, su logu; arregòllere, assentare a una parte sa cosa a manera de no èssere in mesu a istrobbu o, foedhandho de gente, istare in domo (o fintzes recuire), lassare su giru, lassare in pàusu is àteros / ind. pres. 1ˆp. sing. remono, remonzo, 2u passau 3ˆp. sing. remunzeit
Synonyms e antonyms
allichidie,
assetiai
/
acampaniare,
acoglire,
aconciai,
allogae,
arratirai,
chistie,
coltoire,
frànghere,
incungiai,
partare,
transiri 1
/
contoniai,
ghirare,
recoire
Sentences
cheret remonidu su logu ca est totu betadu apare
2.
finas cussos de s'opositzione, remonzendhe s'imbídia in cumplimentos e istrintas de manu, l'ant pienu de cunsizos ◊ isse ndh'est remunindhe cada mese de bellos papajolos, trabballandhe!
3.
fizu tuo depet abbarrare allargu dae fiza mea, e si issu no si remonit za bi pesso deo a l'adderetare! ◊ tres istajones istas remunidu: essis ebbia in s'istajone bella ◊ ti ses fatu santu eremitanu in calchi gruta bene remonidu? (P.Casu)◊ su trigu ndhe lu messo e lu remonzo ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! ◊ a lu lassas su ballare e ti remunis a domo?!
4.
sa zente fit totu remunindhe a bidha su sero ◊ remuindhe ses?!
Translations
French
ranger,
retirer,
conserver
English
to tidy (up),
to keep
Spanish
arreglar,
recoger
Italian
rassettare,
ritirare,
conservare
German
aufräumen,
wegräumen,
sich zurückziehen,
aufbewahren.