bàndha , nf: banna 1 Definizione parte, foedhandho de logu o de tempus Sinonimi e contrari ala, cherru, filada, leada, parte, simada Modi di dire csn: a b., a bandhas (abbandha) = itl. in disparte; fàchere b. a unu = fai is partesas a unu; pònnere, collire cosa a b. = allogai una cosa; a b. de fora, de intro = a sa parti de foras, de aintru; annare, incaminàresi banna de… = andai faci a…; pònneresi a bandha = pònneresi a contu sou; dare bandha una cosa = passai, abbacai, menguare Frasi a una bandha e a s'àtera de su caminu bi sunt sos muros de sas tancas ◊ ch'est faladu a sa bandha de Campidanu ◊ a sa bandha de martis, de abrile, de mesaustu, a bandha de sas bàtoro, de mesunote ◊ li est andhau dae bandha de palas 2. su binu como fintzas in su tzilleri est postu a bandha ◊ mi at mutiu a una bandha e mi at nau cosa ◊ fia teracu ma a sos vinti annos mi ponei a bandha cun d-unu grustu de chentu porcos 3. de coro no mi poto divertire pro ca no mi dat bandha su dolore ◊ callentura furiosa male chi dat banna in lestresa ◊ sa zente at cumintzau a dare bandha a s'iscuricada, imbisitandhe su mortu Etimo itl. banda Traduzioni Francese partie, côté Inglese side, part Spagnolo parte, lado Italiano parte, lato Tedesco Teil, Seite.

cimixèdha , nf Definizione sa punta modhe de sa linna, de is matas Sinonimi e contrari chima, coma, coramedhu Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese partie tendre des arbres Inglese soft part (of a tree) Spagnolo cogollo Italiano tenerume delle piante Tedesco weicher Teil der Pflanzen.

colizòne , nm: corigioni, corizone, curizone Definizione sa parte prus méngius de su linu, sa chi tessent a tela, a pannos, a lentzolos, e fintzes sa parte prus bona de sa lana; su coro, is fogighedhas prus modhes de erbas acupadas (latuca, càule), fintzes su nasedhu, sa parte de mesu ue su frutuàriu (es. pira, mela e àteru) portat su sèmene / su corizone de s'ijerru = su grofu de s'ierru Sinonimi e contrari coramedhu / cdh. curicioni Frasi su corizone si trataiat pro su tessinzu a telarzu de sas telas fines Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. carilione(m). Traduzioni Francese partie fine du lin Inglese fine part of linen Spagnolo parte sutil del lino Italiano parte fine del lino Tedesco feiner Teil des Leinens.

coramédhu , nm, nf: coromedha, coromedhu, corumedhu, culumedhu Definizione sa parte de mesu, su coro modhe de unu cambu, de unu fundhu de birdura (es. de sa latuca o àteru acupau), de unu frore, sa punta modhe de is erbas, de is linnas, is cambos modhes (fintzes sa parte méngius de una cosa) Sinonimi e contrari chima, modhímene, modhita 2, sconomedhu, trisioni Frasi po passai su sudori de peis ponint coromedhu de modhitzi ◊ is crabas si papant su coromedhu de is matixedhas ◊ ti fait bèni unu decotedhu de cima de lampatzu cun curumedhu de modhitzi ◊ no ti papes sos culumedhos de sa latuca! Etimo ltn. corymbellus Traduzioni Francese partie tendre Inglese tender part Spagnolo cogollo, grumo Italiano grùmolo, garzuòlo, tenerume Tedesco Herz, weicher Teil.

cucumbédhu , nm: cucumedhu 1, cucummedhu Definizione su coromedhu o puntighedha de mesu, modhe modhe, de su càule, de sa latuca (o fintzes de àteras erbas), sa parte prus bona de una cosa Sinonimi e contrari coramedhu, truntzedhu Modi di dire csn: su c. de sa bidha = sa menzus parte de sa zente; artziai is cucumedhus a conca = acucai, pigare sos becos a conca Frasi incumintzaiat a pilicare s'erva mannicantina, nche tiraiat donzi pilipiu dassanne solu sos cucumbedhos ◊ pro s’iscurressa fudhiat cucumbedhu de ruvu 2. nci dhi àtziant is cucumedhus a conca e donat una surrulada de pedra a su fillu Terminologia scientifica rbr Etimo tn. *cucumellus l Traduzioni Francese partie tendre Inglese tender part Spagnolo grumo Italiano tenerume Tedesco Zarte.

giogàda , nf: giugada, zocada Definizione su giogare (calesisiat su giogu); in cobertantza, brulla mala, pesante Sinonimi e contrari ghelea Frasi at bintu una giogada a su loto 2. labai no si fatzat cancuna giogada su tiau! Etimo srd. Traduzioni Francese partie, jeu Inglese play, stake Spagnolo partida, broma pesada, apuesta Italiano giocata Tedesco Partie, Streich.

pàlte , nf: parte, parti Definizione de una cosa o cantidade, unu tanti prus piticu de su totu, prus pagu de su totu, nau fintzes de s'interessu, de su chi tocat a unu (e deosi cantepare a sa chi tocat a is àteros); nau de logu, leada, bandha, su logu cunsiderau coment'e tretu postu de calecuna manera po chie dh'abbàidat o ndhe chistionat (ma si narat fintzes de tempus); a su tempus de is bàtoro regnos sardos si naraiat fintzes po regnu, logu = istadu, es. Parte de Càlaris / min. partichedha Sinonimi e contrari arressioni, arrogu, bículu, istallada, partzida / aba, bandha / cdh. palti | ctr. totu Modi di dire csn: sa parte = su chi a unu dhi tocat de s'interessu de sa famíllia, e "sa parti" fintzes in su sensu de unu terrenu; sa p. manna = sa menzus, sa prus manna, de calecuna cosa ispartzia in partes diferentes; fàghere partes belosas = fai calecuna cosa chi praxit a una parti de sa genti ma dispraxit a s'àtera; sa prus p. de…= sa mazore parte, su prus; pònnere a unu in p. de ccn. cosa = fàghere a manera chi in carchi modu bi siat cussu puru, dàreli una parte de carchi cosa; intrare in p. = tènniri o pigai sa parti de ccn. cosa; bogare sa parte de ccn. = de sa cosa chi si ponet a manigare o chi s'impreat, pònnere abbandha innanti sa parte de sa pessone chi no bi est presente pro bi la lassare; pònnere sa p., pagare sa p. = pònniri o pagai su chi tocat de pònniri o de pagai de calincuna cosa; fàghere, fai sa p. a unu = fàghere partzialidades, fàghere parte gelosa, fai s'ala o s'anta a unu, dare resone, difèndhere a unu, pònneresi a s'ala sua de acordu; s'ocru puru cheret sa p. sua = sa cosa depit èssiri bella de bisura puru; fàgheresi sa parte sua = fai, de trabballu, su tanti chi depit, unu, fai figura coment'e is àterus; fàghere sas partes = pratziri s'interessu, pratziri ccn. cosa intr’e totu is chi ndi depint pigai; èssere chentza arte e ne p. = abarrai sentza de nudha, a manus isbuidas, pruscatotu sentza de trabballu; a sa parte! (genia de saludu e cómbidu a chini benit candu sa genti est papendi e saludat nendi Bon'apititu!) = beni tui puru a papai cun nosu!, beni e piga! (ma si agiungit: Beni ca ti ndhe leas!); faedhare o fàgheresi a p. colada, a part'e subra = antibitzaresiche dèndhesi resone chentza ndhe àere, pigaisí sa parti manna; parti de aintru, parti de foras, parte de sero, parti de mengianu, a parti de chitzi = a sa bandha de…, a merí, a mengianu, e gai; pònnere a p. = lassai istai a una parti, fintzas allogai in ccn. logu, remonire; pònniri unu per parti = unu a cada bandha; no si ponit in parti de perdi = no faghet su contu de pèrdere nudha; part'e pari = paribari, s'unu cun s'àteru, de pari a pari; ne in parte ne in logu = in logu perunu; de parte de… = a su postu de…; po parte/parti mia…= a pàrrere meu, pro su chi interessat a mie Frasi una parte de s'ozu lu bendhimus, una parte nos la lassamus ◊ mi est tocada sa parti prus pitica ◊ su babbu lis at addesumadu sas partes, a sos fizos 2. míntemi in parte de sos milliones! ◊ l'at postu a parte de su regnu pro lu cumpessare de su bene chi li aiat fatu ◊ isse intrat in parte de s'eréssia ca fit maridu de una sorre de sa morta ◊ si at papau totu cudhu pisci e intrau in parti de sa petza puru ◊ at lassadu sa parte a sos fizos e a su teracu ◊ in cosa agnena mi seo agatau: seo in parte de unu magioledhu, ma àtera cosa no n'apo tocau ◊ sa prus parti de custa méndua est bícia ◊ l'ant triballadu a cumone e faghent sas partes de su chi bi essit ◊ e si pigat peri sa parti manna!…◊ faedhat a parte colada puru, candho no tenet resone! ◊ est poete chi si faghet sa parte sua in sas garas ◊ cussu no tenit arrexoni e tui dhi fais sa parti! 3. su pipiu est ispartzinandho sa cosa a totu is partes ◊ benit zente dae dogni parte e logu ◊ cun sa sula at trapassadu sa pedhe de parte in parte ◊ in sas partes de Patada bi est proindhe ◊ maridu meu est de sas partes de Campidanu ◊ apu connotu a unu de is partis de Aristanis 4. passendusí sa boxi part'e pari curriant po èssiri prontus a dhu biri ◊ sighiant a si itzutzullai part'e pari 5. notesta a parti de mengianu at fatu un'iscutulada de àcua 6. abbàida s’istrada, de parte de abbaidare a mie! ◊ est arrangiandhe su chi cheret arrangiadu, de parte de lu fuliare 7. pro parti mia, dèu seu cuscientziosu ◊ no bi at pro parte mia àteru santu chi apat afrontadu su turmentu (Tucone) 8. babbai miu teniat una parti a mesapari in su sartu de Lanusè, ma su meri biviat in Àrtzana Cognomi e Proverbi smb: Partis Etimo ltn. parte(m) Traduzioni Francese part, partie, côté Inglese part, side Spagnolo porción, parte, lado Italiano porzióne, quòta, parte, lato Tedesco Teil, Seite.

partía , nf: partida, partzida 1 Definizione su partire, tzucare a logu; foedhandho de giogos, camba o pasia de giogu, giogada, su giogu fintzes a is conclusiones candho si faet su contu de is arresurtados; foedhandho de cosas de bèndhere o comporare, unu tanti de cosa béndhia o comporada totu impare Sinonimi e contrari andhada, tucada / giogada 2. sa partzida nos est aggradà meda Traduzioni Francese partie, match Inglese match Spagnolo partida, partido Italiano partita Tedesco Abreise, Spiel.

rúcru , nm: arruxu, rugru, rúgiu 1, rugu, ruju 1 Definizione donniuna de is partes de una cosa segada; una parte (pitica) de su bestiàmene, de su tàgiu Sinonimi e contrari acantu 1, arrogu*, bículu, cabone, istallada, orrogu, pitzuedhu, tancu / fiotu, grústiu, rucrada, tropedhu Modi di dire csn: lassare una cosa, una faina, unu triballu a rugos = a mesincumentu, chentza agabbadu; faedhare a rugos = male, de no si cumprèndhere bene su chi si narat; marghinare sa cosa a ruju, mastigare a rugos = male, a cantos russos Frasi altzat sa lepa unta a una manu e l'abbassat punghindhe faca a terra su rugu mezus ◊ fit mastighendhe calchi ruju de zigarru 2. unu rugu de sa robba si est iscambadu 3. sa muzere lassaiat sa faina a rúgios e leaiat sos fizos a bídere su babbu chin sos boes Traduzioni Francese morceau, partie Inglese piece Spagnolo trozo Italiano spezzóne, pèzzo Tedesco Stück, Teil.

vavàtza , nf Definizione sa bandha de aintru de is còscias Terminologia scientifica crn Traduzioni Francese partie intérieure de la cuisse Inglese inside face of the thigh Spagnolo entrepierna Italiano fàccia interna della còscia Tedesco Innenseite des Oberschenkels.

«« Cerca di nuovo