atrassài, atrassàre , vrb Definizione
tirare a longas, lassare istare a un'àteru tempus
Sinonimi e contrari
cambare,
crastinare,
pellongare
Modi di dire
csn:
dépidos, contos atrassados, atrassaus = betzos, lassados chentza pagados, chentza fatos de meda; atrassaisí de dépidus = barriàresi de dépidos, pònnere dépidos a meda
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
renvoyer,
différer
Inglese
to play for time
Spagnolo
atrasar
Italiano
differire,
temporeggiare
Tedesco
aufschieben,
zaudern.
brugliàre , vrb: brullai,
brullare,
brullari,
burlai,
burlare,
burulare Definizione
nàrrere o fàere brullas, pigare a brullas, siat po erríere e siat, fintzes, po nàrrere calecuna cosa chi si tenet duritu a nàrrere
Sinonimi e contrari
bufonai,
brulletare,
chestiare,
ciascare,
ischeltiare
Modi di dire
csn:
brulla brullendhe… s'ogru boghendhe = fàghere brullas chi ofendhent, chi faghent dannu; b. a unu = leàrelu a brullas pro l'allegrare, pro lu fàghere a ríere, pro l'istraviare candho est tropu orioladu; cun santos e cun macos no cheret chi si bi brullet = is santus ca meressint arrispetu, is macus ca no cumprendint
Frasi
cun su tiau no boit a brullai! ◊ torraiant a su rivu ridenne e brullànnesi ◊ invece de ti ndhe burulare, míntemi in parte de sos milliones! ◊ cun macus e cun santus no fait a brullai ◊ no mi brulles ca ndhe apo pagu gana! ◊ issu fut ferenau, ma is amigos no dhu lassànt un'iscuta chentza dhu brullare
Traduzioni
Francese
railler,
plaisanter
Inglese
to play a trick
Spagnolo
bromear
Italiano
burlare
Tedesco
verspotten,
aufziehen.
bufonài , vrb: bufonare Definizione
pigare a unu a errisu, a brullas, a cullonu, a bregúngia, a befa
Sinonimi e contrari
abbefiare,
befai,
brugliare,
ciascare,
collonare
Frasi
ti ses bufonadu de tanta zente, tue! ◊ a bufonare cun su fogu est comente a si chircare sa morte ◊ bos ndhe sezis bufonendhe, de isse ◊ peri su babbu at bufonau a su fizu prus mannu ca fit galu a códias a si cojubare
Etimo
itl.
buffonare
Traduzioni
Francese
bouffonner,
plaisanter
Inglese
to play the fool,
to laugh at
Spagnolo
vacilar
Italiano
burlare,
buffoneggiare
Tedesco
verspotten,
Possen reißen.
ciacotài, ciacotàre , vrb: tzacotare Definizione
istare a ciacotos, pigandho a befa, a brulla a ccn., foedhare tanti po istare a chistionu
Sinonimi e contrari
befai,
bufonai,
ciascare,
ciascotare
Frasi
divertide ballendhe e ciacotendhe totu umpare
Etimo
spn.
chacotear
Traduzioni
Francese
railler
Inglese
to play a trick
Spagnolo
mofar
Italiano
burlare
Tedesco
verspotten.
giogàda , nf: giugada,
zocada Definizione
su giogare (calesisiat su giogu); in cobertantza, brulla mala, pesante
Sinonimi e contrari
ghelea
Frasi
at bintu una giogada a su loto
2.
labai no si fatzat cancuna giogada su tiau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
partie,
jeu
Inglese
play,
stake
Spagnolo
partida,
broma pesada,
apuesta
Italiano
giocata
Tedesco
Partie,
Streich.
giogàe, giogài , vrb: ciogare,
giogari,
giogare,
zocare Definizione
fàere calecuna cosa po ispàssiu, po passare ora, pigare gustu, chentza cabu tanti de istare faendho, o fintzes po pònnere de bona ispétzia, fàere a erríere s'àteru; pònnere una posta giogandho po bínchere; fàere brulla mala a unu, mescamente in su sensu de ndhe aprofitare, de dhi fàere male cun calecuna trassa o àteru (ma si narat fintzes po s'efetu chi faet una maladia, candho unu cumènciat a no èssere prus in sensos, perdendho atuamentos)/ ind. imp. 1ˆ p. pl. giogaemus
Sinonimi e contrari
abbrengulare,
agiogatzare,
agiogulare,
chestiare,
giochitare,
ingiogaciai,
ischeltiare
/
spassiai
| ctr.
trabagiare
Modi di dire
csn:
giogare a unu chei su pudhu a carrasciale = isparàrelu; giogare in manos o in ungras a unu = bènnere in posse de unu; giogare su pitzinnu = tocare, foedhare, fàere brullighedhas po dhu fàere erríere o alligrare
Frasi
asuta de is muscàrgios furint a chie ancora papandho, a chie giogandho a cartas o faendhosi un'arrallada ◊ is pipius giogant a pincaredhu, a babbus e mamas, a maistus ◊ sa mama est gioghendi su pipiu ◊ is pipius andhant a giogari ◊ giogao sèmpere in partza o in caminu a sodraos e bandhios faendho su cuagua ◊ sos pisedhos in su rodone de sas cumbessias fint gioghendhe cun cadhos de canna
2.
mi giogo su cadhu a caltas!
3.
a pugnolaras ti gioghint! ◊ si ti atrivias a faedhare su sardu in iscola, su mastru ti giogaiat a istuturradas ◊ l'ant giogadu che a su pudhu a carrasciale ◊ candu mai in dí de oi ghetant sa grida: a tui megat de ti giogai su ciorbedhu! ◊ issu si fut giogau a pipiu e abarrau est iscimprotu ◊ su babbu est gioghendisí, su mali est lómpiu a su ciorbedhu!◊ in pagos annos cussu si at gogadu su bene chi li at lassadu su babbu: bai est a lu frustare, su dinari! (B.Sini)
4.
custa tzitade puru lis est giogada in manos ◊ su dinari chi li giogaiat in farrancas no l'ispendhiat ◊ cussu fut s'únicu billetu de deximila chi mi est giogau in ungas ◊ ancu che esserat ruta in calchi pescione, prima de mi giogare suta: fateit a rúere a mie puru, s'acheta!
Etimo
ltn.
jocare
Traduzioni
Francese
jouer
Inglese
to play
Spagnolo
jugar
Italiano
giocare
Tedesco
spielen,
einsetzen,
jemandem einen Streich spielen.
giógu , nm: ciogu,
zocu Definizione
cosa chi si faet po passare ora, po gustu, divertimentu, po istràviu e, in cobertantza, fintzes àteru in css. sensu; cosa po giogare; cosa fàcile, bona a fàere, chi praghet; cosa mala chi leat a unu coment'e a trassa, fintzes su dillíriu de sa callentura, genia de illuinamentu / min. gioghitu, gioghitedhu; genias de giogu: tzacamanedha, serra serra, custu est su procu, durudduru, a cuadhu a cuadhu, babbajola babbajola, a mammacua, sedatzedhu, cavaglieri in porta, a gatu tzurpa, a gruxis e crastus
Sinonimi e contrari
abbentu 1
/
abbrédhulu,
bellei,
ischértiu,
ispetàculu
/
brulla
/
spàssiu
| ctr.
trabàgiu
Modi di dire
csn:
giogu de fuedhus, de manus = zogu cantu de fàghere a ríere, fàghere ispetàculu; unu giogu de tzícheras = una tuzina de tzícheras; unu giogu de ogus = duos ogros
Frasi
custu pipiu est totu pigau de su giogu ◊ is giogus dhus imbentant is pipius etotu ◊ in iscola de giogos ndh'aus a fàere? ◊ is cumpàngias si atopant po fari giogos e passari is festas
2.
nannai ti còmporat unu gioghitu! ◊ su pipiu, de bona índula, passàt de unu a s'àturu coment'e unu gioghitu ◊ tiu Bustianu fut ammungiau po aprontare a su piciochedhu is giogos chi serbiant po chida santa
3.
sa vida mi pariat unu giogu: aia apena giómpidu sos vint'annos!
4.
arratza de giogu chi dhi at fatu sa callentura, a su pipiu! ◊ lah ca su binu ti fait giogu malu, a tui! ◊ pustis fatu su giogu, at fatu noi mesis de maladia…, cussa picioca
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no bàjulat brullas no intret in giogu!
Etimo
ltn.
jocus
Traduzioni
Francese
jeu,
jouet
Inglese
play,
toy
Spagnolo
juego,
juguete
Italiano
giòco,
giocàttolo
Tedesco
Spiel,
Spielzeug.
sonài , vrb: sonare Definizione
fàere sonu, sonos, pruschetotu cun ccn. aina fata apostadamente e segundu sa música imparada, iscrita o fintzes imbentandho sonandho etotu
Sinonimi e contrari
sonizare
Modi di dire
csn:
s. un'istrumentu ciaputzamenti = male, chentza ndhe ischire; sonai sa campana a iscàviu = a forti, fendidha andai de una parti a s'àtera; sonare a grória = allegrias, sonu de campana allegru; sonare a tristura = tocu de campana pro unu mortu, bonamorti; sonare una cosa in s'origra a ccn. = narririsidha, fuedhai coment'e a iscóviu
Frasi
sa campana at sonau is oras ◊ língua sarda, ses sa boxi de arroca de Sardus chi est sonendi ancora in is intrànnias de is nuraxis (G.Schirru)◊ is fadas dhi ant nau de sonai is benas
Etimo
ltn.
sonare
Traduzioni
Francese
jouer (de),
sonner (de)
Inglese
to play
Spagnolo
tocar
Italiano
suonare
Tedesco
spielen.
zocàre , vrb: ciogare,
giogai*,
zogae,
zogare Definizione
fàere calecuna cosa po divertimentu, po passare ora, po s'istentare, pigare gustu, chentza cabu tanti po istare faendho; pònnere una posta giogandho a calecuna cosa; fàere brulla mala a unu, mescamente in su sensu de ndhe aprofitare o de dhi fàere male cun calecuna cosa o de calecuna manera
Sinonimi e contrari
abbrengulare,
agiogatzare,
agiogulare,
chestiare,
giochitare,
ingiogaciai,
ischeltiare
Modi di dire
csn:
zogare a unu zogu = fai ccn. giogu; zogàresi a su pudhu ’e casta = godiresila tra ómine e fémina, passai su tempus sentza de cumbinai nudha, ispassiendusí; zogàresi a istocadas = istochigiaisí; zogàresi una cosa, a unu = pònniri una cosa a posta in su giogu, bociri a unu
Frasi
zogare a cartas, a botza, a ballinas, a istrumpas, a tenedene, a tambarallota ◊ a pisedhos aiant passadu sas oras piús bellas zoghendhe a lantziamuru ◊ oje e cras mi cheria chin s'amante zochendhe!
2.
sa frebbe si l'est zocandhe e no lia fachet prus a caminare ◊ si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si sunt zogados a istocadas
3.
mi zogo su trugu chi si cussa cosa l'aia fata deo mi ndhe aias nadu de onzi colore!…◊ macacu, fintzas sos boes si che at zogadu, a cartas!
4.
aite bi sunt sos amministradores, a si zogare a su pudhu de casta?!
Traduzioni
Francese
jouer
Inglese
to play
Spagnolo
jugar
Italiano
giocare
Tedesco
spielen.
zócu , nm: ciogu,
giogu*,
zogu Definizione
cosa chi si faet po passare ora, po gustu, po ispàssiu; cosa po giogare; cosa fàcile, bella a fàere / genias de giogu: a lantziamuru, a pramma in terra, a pramma a muru, a s'imbréstia, a pilí-pilò, a s'in gallita, a bacheta andhendhe, a s'imbusciconademilu, a s'iscabbu, a unolamonta, a su ciafu; genias de giogos (cosas po giogare): bíere totu is ggs.
Sinonimi e contrari
abbentu 1
/
abbrédhulu,
bellei,
ischértiu,
ispetàculu
/
brulla
Modi di dire
csn:
leare sa cosa a zogu = pigai sa cosa sentza de seriedadi, coment'e chi siat de giogai; zúghere sa conca leada o manigada dae su zogu = pentzai a giogai isceti; fàghere bàtoro de zogu (zoghendhe a iscoba)= totu sos puntos, foras sas iscobas (lillu, primera, oros e cartas); zogu zogu, pódhighe in s'ogu = zoga zoghendhe s'ogru boghendhe, ca nachi est brullendhe ma ofendhet etotu!
Frasi
sos pisedhos no ndhe zughent de imprastu: pessant a su zogu! ◊ sos pisedhos istant sempre ordiminzendhe zogos ◊ su zogu piaghet fintzas a sos mannos, balla!
2.
una cosa gai no mi est colada in conca mancu a zocu
3.
su pisedhu si los faghet isse etotu sos zogos ◊ a su pitzinnu li ant batidu unu zogu
4.
assustrat una cosa chi no s'ischit fàchere, ma cumintzau chi apamus est unu zocu
5.
si no abberit a crae, custu friscu, li faghimus unu zogu
Traduzioni
Francese
jeu,
jouet
Inglese
play,
toy
Spagnolo
juego,
juguete
Italiano
giòco,
giocàttolo
Tedesco
Spiel,
Spielzeug.