dubbài, dubbàre , vrb Definizione
tocare sa genna pedindho de intrare
Sinonimi e contrari
addobbai,
tochedhare,
tzocare
Frasi
apu dubbau a milla portas ◊ dubbant a tot'is portas ◊ dubbai ca s'at a aberri!
Traduzioni
Francese
frapper,
taper
Inglese
to knock
Spagnolo
tocar
Italiano
bussare
Tedesco
klopfen,
anklopfen.
sonài , vrb: sonare Definizione
fàere sonu, sonos, pruschetotu cun ccn. aina fata apostadamente e segundu sa música imparada, iscrita o fintzes imbentandho sonandho etotu
Sinonimi e contrari
sonizare
Modi di dire
csn:
s. un'istrumentu ciaputzamenti = male, chentza ndhe ischire; sonai sa campana a iscàviu = a forti, fendidha andai de una parti a s'àtera; sonare a grória = allegrias, sonu de campana allegru; sonare a tristura = tocu de campana pro unu mortu, bonamorti; sonare una cosa in s'origra a ccn. = narririsidha, fuedhai coment'e a iscóviu
Frasi
sa campana at sonau is oras ◊ língua sarda, ses sa boxi de arroca de Sardus chi est sonendi ancora in is intrànnias de is nuraxis (G.Schirru)◊ is fadas dhi ant nau de sonai is benas
Etimo
ltn.
sonare
Traduzioni
Francese
jouer (de),
sonner (de)
Inglese
to play
Spagnolo
tocar
Italiano
suonare
Tedesco
spielen.
spitiolài , vrb Definizione
sonare su pitiolu, sa sonàgia
Sinonimi e contrari
pitiolai
Frasi
is tallus spitiolant beulendi in is tancas ◊ seu spitiolendi is crais
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
carillonner
Inglese
to ring long and loudly
Spagnolo
tocar fuerte el timbre
Italiano
scampanellare
Tedesco
lang und heftig läuten.
sulitài , vrb Definizione
sonare su sulitu; istare a surbiedhu
Sinonimi e contrari
afruschiare,
ammuinai 1,
fruscidare,
frusiai,
frusitai,
moidare,
múere,
sulietai,
sulvare,
surbiai,
zumiai
Frasi
ndi fiat lómpiu un'ómini basciotu, sulitendi: fiat s'uscieri ◊ no serbit chi suliti po cuaranta po cantu su burricu est tanti acanta! (C.Saragat)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jouer du pipeau
Inglese
to pipe
Spagnolo
tocar el caramillo,
silbar
Italiano
zufolare
Tedesco
die Hirtenflöte blasen.
tocàe , vrb: tocai,
tocare,
togare Definizione
acostire deunudotu a lébiu (mescamente is manos), batire apare duas cosas a manera de no abbarrare logu tra una e àtera; frigare a forte una cosa in àtera a manera de dh'arrasigare (o iscardire, si est pedhe bia), guastare, istrobbare; betare sa manu po pigare, a pigadura o a furadura, o fintzes po fàere faina; acropare, iscúdere o manigiare cosa a manera de fàere tzàcurru, sonu, ma fintzes pònnere manu a unu po dh'atripare, fintzes foedhare de ccn. o de calecuna cosa (prus che àteru naendhondhe male, ofendhendho); lòmpere, fèrrere, arribbare a unu tretu o logu; tènnere su dovere, s'óbbrigu, su deretu de fàere calecuna cosa, su dhue èssere su bisóngiu, orrúere in sorte o in aréntzia, pertocare, riguardare
Sinonimi e contrari
acostai
/
furai,
leai,
picare
/
colpare,
fèrrere,
isciúdere
/
comentzari,
inghitzai
/
sonai,
tochedhare
/
abbisongiai,
bòlliri,
chèrrere
/
pertocai
Modi di dire
csn:
tocare in terra, a terra (nadu de cosa apicada) = lòmpiri a terra; tocai, tocare de…(ccn. aina, àteru) = tocare, fèrrere, iscúdere, púnghere e gai a…, cun…; tocare a ogu = pònnere ogru; tocai de fumu = afumare; tocai de ungas = furare; tocai, tocare fémina = assazare fémina, cobèrrere; tocare cun ferru = operare; tocare su sàmbene = sangrai; tocare su binu = comintzare a bufare su binu nou; tocare su brutzu = abbrutzai; tocare su coro a unu (nadu de carchi cosa, de ccn.) = sentire meda, forte, itl. commuòvere; tocare su cherbedhu = fai ammachiai; tocaisí de conca, a conca = furriare sos cherbedhos, irbariare; comente si tocat = comente cheret, comente andhat bene, comente est zustu; tocare sa manu a unu = aporrire sa manu a leare sa de s'àteru pro lu saludare; tocai su portanti = andharesindhe; tocai su cóciu = sighire a caminare; tocai a crú (nadu de frutuàriu) = èssere cherfu, pagu cotu; tocai a duru = èssere tostighinu, unu pagu tostu; tocai a preitzosu = èssere unu pagu mandrone, pecare a mandronia; tocai a tundu = èssere unu pagu tundhu; tocare una chistione, un'argumentu = chircare una chistione, faedhare de carchi cosa, reguardare, pertocare carchi argumentu; mi tochet male! = zenia de zuramentu
Frasi
duas melighedhas d'oro las bido e no las toco…◊ custos trastes sunt tochendhe: no acúrtziant de prus ◊ ita dannu… lassamí tocai ferru!…◊ duas màchinas colendhe si sunt tocadas ◊ de cantu est matimannu no si tocat in pes ◊ si tocas abba ti ifundhes ◊ as a bídere e togare tue etotu su chi ti apo narau
2.
mi tocat s'iscarpa, no poto mancu caminare ◊ sa sedha cheret apraniada e cun modhita, ca sinono li tocat a costas, a s'animale ◊ mi ant tocau sa màchina: càstia tui comenti si bit, est calincuna púncia o perda punciuda chi dh'ant passau!
3.
tui de innòi no tocas nudha: custa est totu cosa nosta! ◊ a domo bi at intradu zente ma no ant tocadu nudha ◊ chie mi l'at tocada sa forramenta chi fit inoghe? ◊ tue mi l'as tocadu su líbberu chi zughia lezindhe? ◊ de cussu ti podes fidare: candho intrat fintzas a su logu solu no tocat nudha ◊ oe no as tocadu líbberu! ◊ mandronatza, no tocat unu nudha candho est in domo! ◊ a babbu tou lu rispetaiant totugantos: mai nudha li ant tocadu
4.
si tocas cussa criadura ti denúntzio! ◊ faedha de su chi cheres, ma no mi toches s'amigu ◊ si mi tocas lu naro a babbu ◊ si andhamus in grefa no nos tocat nessunu ◊ no tocheis fígiu angenu ne in domo ne in sartu! ◊◊ su rellozu de chéjia fit tochendhe sas deghe ◊ ia adítziu tocau cun duus corpus e luegu ant abertu po mi fai intrai ◊ candho ant tocau sa missa sa crésia si est prenada de zente ◊ sa campana est toghendhe a mortu ◊ ischiat intas a tocare s'orgonitu ◊ no bient s'ora de tocare sas campanas nobas ◊ no as a dèpere tocare a sas zannas anzenas! ◊ apo inténniu tocanno: cine s'est mortu?
5.
dogni umbrinu diventat solianu, su sole faghes tocare in totue ◊ benidindhe a inoghe ca che tocat sole! ◊ in cue subra, ca est una sedha, bi tocat calesisiat bentu ◊ candu tocat terra sa navi, ndi calaus
6.
immoi est tempus de tocai su binu nou ◊ cussa carrada no est tocada
7.
fai is cosas acomenti tocat! ◊ nos est tocadu de andhare lestros ca fit iscurighendhe ◊ est tocadu de fàghere goi ◊ unu tocat agiudau candu arruit! ◊ li tocat de pulire sa domo ◊ tochesit de cambiare una vàlvola brujada ◊ in bidha o in domo, a combidare tocat a mie ◊ semus chentza linna a su fogu: tocat a pònnere s'istufa a elétricu ◊ su sardu meressit s'arrispetu chi tocat a dogna língua ◊ sa prima manu in custu ziru a cartas tocat a mie ◊ a isse li est tocada sa domo de sa mama ◊◊ cussa est chistioni chi tocat su programma de un'amministratzioni ◊ custu mi est togadu in sa vida! ◊ cussu cuadru de valore li est tocadu dae sa mama ◊ li est tocada una domo dae su babbu ◊ de parte sua no nos at tocadu nudha
8.
no ca seis tocandusí de conca: ita seis narandu?! ◊ in custu cumunu seis tocandusí de cerbedhera! ◊ apàxia a pobidhu miu, sinuncas dèu mi ndi tocu a conca! ◊ gei no mi apu mancu a tocai a conca si no tengu cussu! ◊◊ iscapat a prànghere sa mama chi tocavat su coro!
9.
no castis cussas piciocas, tui: lah ca ti tocu de perda! ◊ at torrau a tocae de fuste a su molente terriosu ◊ in su bocidroxu tocant de gortedhu…◊ su tempus mi benit avatu tochendumí de ispina che meri malu ◊ su cantu de su rusignolu mi tocat su coro ◊ pariat chi sa carena mi la fint tocanne a puntógliu ◊ mi tochet male, berus est comente ti so nendhe! ◊◊ toca, canta tui Antiogu, aici nci acabbaus de passai s’ora! ◊ toca, toca, làssami sa conca in pasu!
Cognomi e Proverbi
prb:
a bochire tocat a Deus
Etimo
itl., spn.
Traduzioni
Francese
toucher,
lécher,
être du ressort
Inglese
to touch,
to be due
Spagnolo
tocar
Italiano
toccare,
lambire,
spettare,
compètere
Tedesco
berühren,
zufallen.
tzochedhài, tzochedhàre , vrb: tochedhare* Definizione
fàere tzàcurru iscudendho, tocandho a atripadura, tocandho a cropu forte mescamente in is gennas pedindho de intrare
Sinonimi e contrari
dubbussare,
dumbulare,
sacai,
tochitae,
trochedhare,
tzacarrai,
tzocai
Frasi
pro su candhelarju depies tochedhare in sos portales ◊ fit peri sas giannas, tzochedhendhe ◊ ite cres, chi no sia andhadu deo puru tzochedhendhe in sas giannas anzenas?!
2.
babbu tzochedhat cun sa mazadorza iscutinendhe olia
Traduzioni
Francese
frapper,
taper
Inglese
to knock
Spagnolo
llamar,
tocar
Italiano
bussare
Tedesco
klopfen.