acàntu 1 , nm: cànciu,
ecante Definizione
parte de una cosa, unu bículu, unu pagu (fintzes de tempus), unu tanti pagu / min. acantedhu
Sinonimi e contrari
arrogu,
arruncu,
bículu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rúgiu 1,
strónciu,
tancu,
ticu
/
iscuta
/
agimmai
Frasi
at postu in sa cassarola un'acantu de abba ◊ no ti movet acantu mancu su prantu de fizos tuos! ◊ bae a frundhagu e ndhe pigas un'acantu de pisu sicu!
2.
su binu est acantu durci ◊ iseta acantedhu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trozo,
pedazo
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück.
arrógu , nm: orrogu Definizione
donniuna de is partes de una cosa segada, crantu, bículu, ma fintzes parte de unu totu intreu / min. arroghedhu, arroghedhedhu, arroghixedhu; un'arrogu mannu = rujone; arrogu de… = nadu cun arrennegu o a menisprésiu de cosa intrea, de ccn.
Sinonimi e contrari
arruncu,
bículu,
cabone,
cànciu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rucru,
strónciu,
tancu
/
palte,
tretu
Modi di dire
csn:
tiraindi arrogu = fàghere sa cosa chentza delicadesa peruna; andaisindi a arrogus = nadu de cosa, isparfaruzàresi, andhàreche, istacàresi a cantos; calai a arrogus = nadu de bestimenta, èssere irfata, betza meda, a cantos, cossumida; fai cosa a arrogus e a mússius = a tretos, a iscutas, no totu pínnigu
Frasi
papai un'arrogu de pani, de petza, de casu ◊ poni duus arrogus de linna a su fogu! ◊ pigu un'arrogu de giornali po allúiri su fogu
2.
ant bombardau s’arrogu de mari ananti de sa citadi ◊ po unu bell'arrogu sa costera àrtziat cun d-unu péndinu longu e addasiau (R.Spissu)◊ de su contu nd'apu inténdiu un'arrogu ◊ cun custus arrogus de iscedas si podit fai un'istória ◊ de sa ventana si bit un'arrogu de sa pineta
3.
apu a arrespundi a cust'arrogu de paperi chi mi ant presentau ◊ arrogu de molenti, baidindi! ◊ si dha portamu dèu cuss'arrogu de divisa biat ca si pinnigànt, is itzaracus!…
4.
fai abbellu, ca ndi tiras arrogu! ◊ cussu narat fuedhus chi ti ndi tirant s'arrogu! ◊ a giovunedhu at lassau s'ànima a arrogus me in sartu, pascendi crabas
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trocito,
pizca
Italiano
pèzzo,
brandèllo
Tedesco
Stück.
bículu , nm: bícuru,
pículu Definizione
parte, minore, de una css. cosa prus manna: a bortas podet èssere no parte ma totu, pentzau a dónnia modu coment'e parte de calecuna cosa prus manna; a bortas si narat de persona a disprétziu
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu,
arróncinu,
arruncu,
bucone,
cànciu,
filchinida,
friginida,
istallada,
moróculu,
pitzuedhu,
strónciu,
tancu,
túturu
| ctr.
totu
Frasi
a tàpulu bi at postu unu bículu de robba diferente ◊ zughiat unu bículu de casu e de pane a manigare ◊ amos lígidu unu bículu de lítera ◊ cussu terrinu no est unu bículu, ma una tanca! ◊ triballaiat a sa zoronada, ca teniat petzi carchi bículu in fatore a mesapare
2.
bículu de ómine, frade tou, a no nos dare una manu bidíndhennos goi in apretu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morceau,
bout
Inglese
piece
Spagnolo
pedazo
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück,
Teil.
cànciu , nm: acantu 1,
cante 1,
cantu 1,
cantzu,
crantu,
ecante Definizione
parte de una cosa, unu pagu, unu bículu / min. cantedhu, cantighedhu
Sinonimi e contrari
arrogu,
arruncu,
bículu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rúgiu 1,
strónciu,
tancu
/
agimmai
| ctr.
totu
Modi di dire
csn:
fàghere a cantos = arrogai; dare cosa a cantu in manu = manera de fai de chini pigat is àterus acomenti e pipius mancu bellus a si pigai sa cosa de passei etotu
Frasi
est orrostindhe sartitzu e dolandhe a cantzu a cantzu dae s'ispidu! ◊ ses tentu in forte a névrios e miudhu ca su cantzu prus bonu ti as papau (L.Loi)◊ cun cantos de carvone iscriia subra de sas rocas ◊ candho isparabant sas minas, sos cantos de sa preda bolabant e falabant allargu ◊ sa tancadura si podet apèrrere cun unu crantu de ferru ◊ carchi unu andhet a vatire cante de abba!
2.
restant de afidare luego, cun pagu frazu, ca, tantu, sa picioca puru est cant'e sola, chena parentes
3.
mere limidu, lampu: a sos teracos lis daet su casu a cantu in manu! ◊ lassa chi si lu leet isse etotu su chi li serbit, no li dias sa cosa a cantu in manu, za est mannu!
Etimo
ltn.
canthus
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
pèzzo,
segménto
Tedesco
Stück.
crivinítu , nm Definizione
orrugu pitichedhedhu, finivini, de cosa, farinu
Sinonimi e contrari
chilivrida
Traduzioni
Francese
débris,
bribe
Inglese
very small fragment
Spagnolo
añicos
Italiano
frantumo minutissimo
Tedesco
sehr kleines Stück.
fíta , nf Definizione
parte de calecuna cosa segada a cantos apostadamente cun aina, mescamente cosas de papare, prus che àteru grussa ma no sèmpere totu de matessi grussària: f. de pane, de casu, de petza, de mela, de síndria, de turrone o àteru (ma si narat fintzes solu po parte)/ fumu, néula (o fintzes àteru) a segare a fitas = meda, craca de parri cosa callada
Sinonimi e contrari
arrogu,
cantu,
tiza
2.
in bidha sa tzíntzula addenote si bi segat a fitas
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
tranche
Inglese
slice
Spagnolo
tajada,
loncha
Italiano
fétta
Tedesco
Schnitte,
Scheibe,
Stück.
istóchiu , nm: istocu 1,
stóchiu Definizione
ammesturu de cosa impastada, modhe, po apicigare cosas, prènnere buidedhos in sa linna trebballada
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
stuc,
mastic,
staff
Inglese
putty
Spagnolo
mástique
Italiano
stucco
Tedesco
Stück.
pécus , nm: pegus Definizione
css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e totu deosi); nau in cobertantza, una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere ca no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. peghitu, pegugedhu; pegos cuncordos = animalis, bòis, chi si addatant unu a s'àteru e fait a dhus giúngiri impari
Sinonimi e contrari
animabi,
fiadu
/
pècore
Frasi
cussos sunt pegos de mola! ◊ po no perdi unu pegus cantu no as girau!◊ de pegos bonos formadu at masones ◊ medas colant in cussu locu chin pecos mustrencos ◊ sos pacos pecos chi mi sunt restaos timo chi nche los giuca a bochidorju ◊ non pongas cani a dogna pegus! ◊ tenit centu pegus de brebeis
2.
bellu pegus, cussu cristianu, mih!
Etimo
ltn.
pecus
Traduzioni
Francese
pièce,
tête
Inglese
animal
Spagnolo
res,
cabeza de ganado
Italiano
capo di bestiame
Tedesco
Stück Vieh.
petólu , nm: petzolu Definizione
orrugu, pruschetotu nau de sa petza (fintzes móssigu, bucone): dhu narant de dónni'àtera cosa puru
Sinonimi e contrari
arrogu,
bículu,
binarja,
chirriolu,
isperriolu,
ispetzolu,
minutzu
Frasi
sos corbos, chene pietu, sont istrutzanne s'úrtimu petolu ◊ abbramida, sa súrbile de sa gherra sos angheledhos faghet a petolos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lambeau
Inglese
shred
Spagnolo
jirón (petza),
pingajo
Italiano
brandèllo
Tedesco
Stück,
Fetzen.
pétzu 1 , nm Definizione
donniuna de is partes intradas apare po cuncordare una màchina, unu machinàriu, unu trastu
Traduzioni
Francese
pièce
Inglese
piece
Spagnolo
pieza
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück.
rucràda , nf: orrucrada,
rucrata,
rugada,
ruxada Definizione
su rucrare o fàere a orrugos; orrugu, una parte de ccn. cosa e pruschetotu de gente, de bestiàmene; su passare de unu logu, de un'oru, a un'àteru (fintzes po incurtzare su camminu); fintzes tretu inue duas orrugas si atóbiant a grughe
Sinonimi e contrari
secada
/
arrogu
/
camarada,
fiotu,
grústiu,
rucru,
tropedhu,
trumada
/
cassiadorju,
gruxeri,
incultzatóriu,
ruciadura
Modi di dire
csn:
rujadas de dies = partes de sa die; in rucrata = a rugadura, colendhe fora de su caminu pro incurtziare
2.
totu istrintzadu, istaio ruxadas de manzana ifatu de carchi grígliu ◊ una rugada ’e zente navighendhe fit ifatu ’e sa lughe soberana
3.
nche colaimus in rucrata, in mesu de gurutinos e astrintòglios ◊ a pede colaiat in sas rucratas pro incurtziare su tretu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cassure,
partie,
traversée
Inglese
breaking,
crop,
crossing
Spagnolo
rotura,
trozo,
cruce
Italiano
spezzatura,
spezzóne,
attraversata
Tedesco
Brechen,
Stück.
rúcru , nm: arruxu,
rugru,
rúgiu 1,
rugu,
ruju 1 Definizione
donniuna de is partes de una cosa segada; una parte (pitica) de su bestiàmene, de su tàgiu
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu*,
bículu,
cabone,
istallada,
orrogu,
pitzuedhu,
tancu
/
fiotu,
grústiu,
rucrada,
tropedhu
Modi di dire
csn:
lassare una cosa, una faina, unu triballu a rugos = a mesincumentu, chentza agabbadu; faedhare a rugos = male, de no si cumprèndhere bene su chi si narat; marghinare sa cosa a ruju, mastigare a rugos = male, a cantos russos
Frasi
altzat sa lepa unta a una manu e l'abbassat punghindhe faca a terra su rugu mezus ◊ fit mastighendhe calchi ruju de zigarru
2.
unu rugu de sa robba si est iscambadu
3.
sa muzere lassaiat sa faina a rúgios e leaiat sos fizos a bídere su babbu chin sos boes
Traduzioni
Francese
morceau,
partie
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
spezzóne,
pèzzo
Tedesco
Stück,
Teil.
stígia , nf: istígia* Definizione
is silibbas de s'aràngiu, de s'àgiu, de su mandarinu deasi comente funt ispartzios desesi; orrughedhu, fitighedha fine
Sinonimi e contrari
cítula,
fítula,
ispixu,
sibícua,
títaba
/
istidha,
tiza
Traduzioni
Francese
quartier,
gousse
Inglese
segment
Spagnolo
gajo,
diente,
raja
Italiano
spícchio
Tedesco
Schnitz,
Zehe,
Stück.
strónciu, strónciulu , nm: strúnciu,
strúnciulu,
trónciu* Definizione
bículu, orrugu de cosa, prus che àteru pane, segau a manos / segai a strónciu = nau de manera de fàere a sa grussera, chentza delicadesa e ne crabbu
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu,
bículu,
istallada,
rúgiu 1,
tancu
| ctr.
totu
Frasi
donaisidhu unu strúnciu de pani! ◊ unu strónciu de pani e saludi po bivi in allirghia! ◊ giaunàt candu no agatàt a nemus de dhi donai unu strónciu de pani ◊ su malassortau est cumossendu ferenu po unu strónciulu de civraxu
Traduzioni
Francese
morceau,
bout
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück.
tanchédhu , nm: tanchixedhu Definizione
min. de tancu, orrugu, tancu piticu, un'apenas; nau de tempus, un'iscuta
Sinonimi e contrari
acodedhu,
arroghedhu,
arróncinu,
bículu,
bucone,
pitzuedhu,
tanconedhu
/
gradixedhu,
iscuta,
pódhixi
2.
pustis de unu tanchixedhu, su fogu fiat allutu e s'àcua giai callenti
Traduzioni
Francese
morceau,
moment
Inglese
bit,
moment
Spagnolo
trocito,
ratito
Italiano
pezzétto,
moménto
Tedesco
Stück,
Augenblick.