Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acàntu 1 , nm: cànciu, ecante Definitzione parte de una cosa, unu bículu, unu pagu (fintzes de tempus), unu tanti pagu / min. acantedhu Sinònimos e contràrios arrogu, arruncu, bículu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rúgiu 1, strónciu, tancu, ticu / iscuta / agimmai Frases at postu in sa cassarola un'acantu de abba ◊ no ti movet acantu mancu su prantu de fizos tuos! ◊ bae a frundhagu e ndhe pigas un'acantu de pisu sicu! 2. su binu est acantu durci ◊ iseta acantedhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu morceau Ingresu piece Ispagnolu trozo, pedazo Italianu pèzzo Tedescu Stück.

arrógu , nm: orrogu Definitzione donniuna de is partes de una cosa segada, crantu, bículu, ma fintzes parte de unu totu intreu / min. arroghedhu, arroghedhedhu, arroghixedhu; un'arrogu mannu = rujone; arrogu de… = nadu cun arrennegu o a menisprésiu de cosa intrea, de ccn. Sinònimos e contràrios arruncu, bículu, cabone, cànciu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rucru, strónciu, tancu / palte, tretu Maneras de nàrrere csn: tiraindi arrogu = fàghere sa cosa chentza delicadesa peruna; andaisindi a arrogus = nadu de cosa, isparfaruzàresi, andhàreche, istacàresi a cantos; calai a arrogus = nadu de bestimenta, èssere irfata, betza meda, a cantos, cossumida; fai cosa a arrogus e a mússius = a tretos, a iscutas, no totu pínnigu Frases papai un'arrogu de pani, de petza, de casu ◊ poni duus arrogus de linna a su fogu! ◊ pigu un'arrogu de giornali po allúiri su fogu 2. ant bombardau s’arrogu de mari ananti de sa citadi ◊ po unu bell'arrogu sa costera àrtziat cun d-unu péndinu longu e addasiau (R.Spissu)◊ de su contu nd'apu inténdiu un'arrogu ◊ cun custus arrogus de iscedas si podit fai un'istória ◊ de sa ventana si bit un'arrogu de sa pineta 3. apu a arrespundi a cust'arrogu de paperi chi mi ant presentau ◊ arrogu de molenti, baidindi! ◊ si dha portamu dèu cuss'arrogu de divisa biat ca si pinnigànt, is itzaracus!… 4. fai abbellu, ca ndi tiras arrogu! ◊ cussu narat fuedhus chi ti ndi tirant s'arrogu! ◊ a giovunedhu at lassau s'ànima a arrogus me in sartu, pascendi crabas Tradutziones Frantzesu morceau Ingresu piece Ispagnolu trocito, pizca Italianu pèzzo, brandèllo Tedescu Stück.

bículu , nm: bícuru, pículu Definitzione parte, minore, de una css. cosa prus manna: a bortas podet èssere no parte ma totu, pentzau a dónnia modu coment'e parte de calecuna cosa prus manna; a bortas si narat de persona a disprétziu Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, arróncinu, arruncu, bucone, cànciu, filchinida, friginida, istallada, moróculu, pitzuedhu, strónciu, tancu, túturu | ctr. totu Frases a tàpulu bi at postu unu bículu de robba diferente ◊ zughiat unu bículu de casu e de pane a manigare ◊ amos lígidu unu bículu de lítera ◊ cussu terrinu no est unu bículu, ma una tanca! ◊ triballaiat a sa zoronada, ca teniat petzi carchi bículu in fatore a mesapare 2. bículu de ómine, frade tou, a no nos dare una manu bidíndhennos goi in apretu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu morceau, bout Ingresu piece Ispagnolu pedazo Italianu pèzzo Tedescu Stück, Teil.

cànciu , nm: acantu 1, cante 1, cantu 1, cantzu, crantu, ecante Definitzione parte de una cosa, unu pagu, unu bículu / min. cantedhu, cantighedhu Sinònimos e contràrios arrogu, arruncu, bículu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rúgiu 1, strónciu, tancu / agimmai | ctr. totu Maneras de nàrrere csn: fàghere a cantos = arrogai; dare cosa a cantu in manu = manera de fai de chini pigat is àterus acomenti e pipius mancu bellus a si pigai sa cosa de passei etotu Frases est orrostindhe sartitzu e dolandhe a cantzu a cantzu dae s'ispidu! ◊ ses tentu in forte a névrios e miudhu ca su cantzu prus bonu ti as papau (L.Loi)◊ cun cantos de carvone iscriia subra de sas rocas ◊ candho isparabant sas minas, sos cantos de sa preda bolabant e falabant allargu ◊ sa tancadura si podet apèrrere cun unu crantu de ferru ◊ carchi unu andhet a vatire cante de abba! 2. restant de afidare luego, cun pagu frazu, ca, tantu, sa picioca puru est cant'e sola, chena parentes 3. mere limidu, lampu: a sos teracos lis daet su casu a cantu in manu! ◊ lassa chi si lu leet isse etotu su chi li serbit, no li dias sa cosa a cantu in manu, za est mannu! Ètimu ltn. canthus Tradutziones Frantzesu morceau Ingresu piece Ispagnolu trozo Italianu pèzzo, segménto Tedescu Stück.

crivinítu , nm Definitzione orrugu pitichedhedhu, finivini, de cosa, farinu Sinònimos e contràrios chilivrida Tradutziones Frantzesu débris, bribe Ingresu very small fragment Ispagnolu añicos Italianu frantumo minutissimo Tedescu sehr kleines Stück.

fíta , nf Definitzione parte de calecuna cosa segada a cantos apostadamente cun aina, mescamente cosas de papare, prus che àteru grussa ma no sèmpere totu de matessi grussària: f. de pane, de casu, de petza, de mela, de síndria, de turrone o àteru (ma si narat fintzes solu po parte)/ fumu, néula (o fintzes àteru) a segare a fitas = meda, craca de parri cosa callada Sinònimos e contràrios arrogu, cantu, tiza 2. in bidha sa tzíntzula addenote si bi segat a fitas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tranche Ingresu slice Ispagnolu tajada, loncha Italianu fétta Tedescu Schnitte, Scheibe, Stück.

istóchiu , nm: istocu 1, stóchiu Definitzione ammesturu de cosa impastada, modhe, po apicigare cosas, prènnere buidedhos in sa linna trebballada Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu stuc, mastic, staff Ingresu putty Ispagnolu mástique Italianu stucco Tedescu Stück.

pécus , nm: pegus Definitzione css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e totu deosi); nau in cobertantza, una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere ca no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. peghitu, pegugedhu; pegos cuncordos = animalis, bòis, chi si addatant unu a s'àteru e fait a dhus giúngiri impari Sinònimos e contràrios animabi, fiadu / pècore Frases cussos sunt pegos de mola! ◊ po no perdi unu pegus cantu no as girau!◊ de pegos bonos formadu at masones ◊ medas colant in cussu locu chin pecos mustrencos ◊ sos pacos pecos chi mi sunt restaos timo chi nche los giuca a bochidorju ◊ non pongas cani a dogna pegus! ◊ tenit centu pegus de brebeis 2. bellu pegus, cussu cristianu, mih! Ètimu ltn. pecus Tradutziones Frantzesu pièce, tête Ingresu animal Ispagnolu res, cabeza de ganado Italianu capo di bestiame Tedescu Stück Vieh.

petólu , nm: petzolu Definitzione orrugu, pruschetotu nau de sa petza (fintzes móssigu, bucone): dhu narant de dónni'àtera cosa puru Sinònimos e contràrios arrogu, bículu, binarja, chirriolu, isperriolu, ispetzolu, minutzu Frases sos corbos, chene pietu, sont istrutzanne s'úrtimu petolu ◊ abbramida, sa súrbile de sa gherra sos angheledhos faghet a petolos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lambeau Ingresu shred Ispagnolu jirón (petza), pingajo Italianu brandèllo Tedescu Stück, Fetzen.

pétzu 1 , nm Definitzione donniuna de is partes intradas apare po cuncordare una màchina, unu machinàriu, unu trastu Tradutziones Frantzesu pièce Ingresu piece Ispagnolu pieza Italianu pèzzo Tedescu Stück.

rucràda , nf: orrucrada, rucrata, rugada, ruxada Definitzione su rucrare o fàere a orrugos; orrugu, una parte de ccn. cosa e pruschetotu de gente, de bestiàmene; su passare de unu logu, de un'oru, a un'àteru (fintzes po incurtzare su camminu); fintzes tretu inue duas orrugas si atóbiant a grughe Sinònimos e contràrios secada / arrogu / camarada, fiotu, grústiu, rucru, tropedhu, trumada / cassiadorju, gruxeri, incultzatóriu, ruciadura Maneras de nàrrere csn: rujadas de dies = partes de sa die; in rucrata = a rugadura, colendhe fora de su caminu pro incurtziare 2. totu istrintzadu, istaio ruxadas de manzana ifatu de carchi grígliu ◊ una rugada ’e zente navighendhe fit ifatu ’e sa lughe soberana 3. nche colaimus in rucrata, in mesu de gurutinos e astrintòglios ◊ a pede colaiat in sas rucratas pro incurtziare su tretu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cassure, partie, traversée Ingresu breaking, crop, crossing Ispagnolu rotura, trozo, cruce Italianu spezzatura, spezzóne, attraversata Tedescu Brechen, Stück.

rúcru , nm: arruxu, rugru, rúgiu 1, rugu, ruju 1 Definitzione donniuna de is partes de una cosa segada; una parte (pitica) de su bestiàmene, de su tàgiu Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu*, bículu, cabone, istallada, orrogu, pitzuedhu, tancu / fiotu, grústiu, rucrada, tropedhu Maneras de nàrrere csn: lassare una cosa, una faina, unu triballu a rugos = a mesincumentu, chentza agabbadu; faedhare a rugos = male, de no si cumprèndhere bene su chi si narat; marghinare sa cosa a ruju, mastigare a rugos = male, a cantos russos Frases altzat sa lepa unta a una manu e l'abbassat punghindhe faca a terra su rugu mezus ◊ fit mastighendhe calchi ruju de zigarru 2. unu rugu de sa robba si est iscambadu 3. sa muzere lassaiat sa faina a rúgios e leaiat sos fizos a bídere su babbu chin sos boes Tradutziones Frantzesu morceau, partie Ingresu piece Ispagnolu trozo Italianu spezzóne, pèzzo Tedescu Stück, Teil.

stígia , nf: istígia* Definitzione is silibbas de s'aràngiu, de s'àgiu, de su mandarinu deasi comente funt ispartzios desesi; orrughedhu, fitighedha fine Sinònimos e contràrios cítula, fítula, ispixu, sibícua, títaba / istidha, tiza Tradutziones Frantzesu quartier, gousse Ingresu segment Ispagnolu gajo, diente, raja Italianu spícchio Tedescu Schnitz, Zehe, Stück.

strónciu, strónciulu , nm: strúnciu, strúnciulu, trónciu* Definitzione bículu, orrugu de cosa, prus che àteru pane, segau a manos / segai a strónciu = nau de manera de fàere a sa grussera, chentza delicadesa e ne crabbu Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, bículu, istallada, rúgiu 1, tancu | ctr. totu Frases donaisidhu unu strúnciu de pani! ◊ unu strónciu de pani e saludi po bivi in allirghia! ◊ giaunàt candu no agatàt a nemus de dhi donai unu strónciu de pani ◊ su malassortau est cumossendu ferenu po unu strónciulu de civraxu Tradutziones Frantzesu morceau, bout Ingresu piece Ispagnolu trozo Italianu pèzzo Tedescu Stück.

tanchédhu , nm: tanchixedhu Definitzione min. de tancu, orrugu, tancu piticu, un'apenas; nau de tempus, un'iscuta Sinònimos e contràrios acodedhu, arroghedhu, arróncinu, bículu, bucone, pitzuedhu, tanconedhu / gradixedhu, iscuta, pódhixi 2. pustis de unu tanchixedhu, su fogu fiat allutu e s'àcua giai callenti Tradutziones Frantzesu morceau, moment Ingresu bit, moment Ispagnolu trocito, ratito Italianu pezzétto, moménto Tedescu Stück, Augenblick.