fría , nf, nm: friu Definitzione
orrughedhu piticu de cosa; un'iscutighedha, apenas de tempus / in sa nada: sete frios!... = pagu puru!... (pagu diaderus!); unu friedhu = un'iscutighedha
Sinònimos e contràrios
chilivrida
/
amenzesu,
iscàmpiu,
iscuta,
patrefíliu,
ratu 2
/
pacu
Frases
ancu lu facant a frias!◊ si nc'est iscutu in costas de unu monte e fatu s’est in centu milla frias
2.
in s'oltu meu solu bido a tie, iscalzurúgiu, cantas calchi friu ◊ custos pipios sunt sanos, allegros e bonos e paret chi a frios mi calment sa ferida ◊ tempus ci arribbas e fuis, firmadí unu friu! ◊ est istatu unu friedhu a sa muta ◊ unu friu, li sont colatos in conca totucantos sos anneos de sa vita ◊ unu friedhu solu totus si fint assuconatos
3.
nachi at triballadu: sete frios…, tenet totu chentza fatu!
Tradutziones
Frantzesu
instant
Ingresu
moment,
only a little
Ispagnolu
instante
Italianu
istante,
pochino
Tedescu
Augenblick.
gradixédhu , nm: gredixedhu Definitzione
min. de gredu: un'apenas de tempus
Sinònimos e contràrios
grei,
iscuta,
mamentu,
pódhixi,
tanchixedhu
Frases
iscurtant unu gredixedhu e intendendi boxis nci passant deretus ◊ aspetimí unu gredixedhu, gei torru illuegus! ◊ apustis de unu gredixedhu si est postu a isconchiai
Terminologia iscientìfica
tpc
Tradutziones
Frantzesu
instant
Ingresu
moment
Ispagnolu
instante
Italianu
àttimo
Tedescu
Augenblick.
iscampiàda , nf Definitzione
su bíere o su si fàere a bíere (e fintzes su andhare a bíere, a compidare) impresse impresse, un'iscutighedha, giustu su tanti de nàrrere chi s'est bistu o est andhau
Sinònimos e contràrios
acerada,
acherada,
acrarada,
incarada,
incrarada
/
acostada,
lómpia
/
iscuta,
istraviara
| ctr.
cuada,
iscumpàssida
Maneras de nàrrere
csn:
èssere a iscampiadas, a s'iscampiada = a bicuacas, a tretus, a iscutas; fàghere css. a s'i. = in su mamentedhu chi unu si agatat chentza abbaidadu, chentza tentadu
Frases
at fatu un'iscampiada a una de sas bidhas de su fúrriu ◊ semus triballendhe umpare ma nos vidimus a iscampiadas
2.
l'apo bidu un'iscampiada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
en passant,
instant
Ingresu
glimpse,
moment
Ispagnolu
de pasada,
instante
Italianu
sfuggita,
àttimo
Tedescu
Augenblick.
iscúta , nf Definitzione
pagu pagu de tempus, pag'ora / min. iscutighedha; un'i. manna = ora meda
Sinònimos e contràrios
àchiu,
fria,
gradixedhu,
iscalancu,
iscàmpiu,
iscurta 1,
mamentu,
pódhixi,
tanchixedhu
Maneras de nàrrere
csn:
èssere a iscutas = a iscampiadas, a bicuacas, a bortas goi a bortas gai, a tretus (nadu de zente pro sa muta, su saludu, sos atuamentos, nadu de su tempus pro comente càmbiat de un’ora a s’àtera); a s'iscuta = assora, tandho, in cussu mamentu; da'inoghe a un'iscuta = de immoi a pagu
Frases
so un'iscuta manna isetendhe a tie! ◊ notas de focu mandho allutas: gai passo sas iscutas ◊ pensamentos, pasu no mi dades un'iscuta! ◊ Bonolvesos esside dae gianna pro iscultare a Gavinu un'iscuta! ◊ totu s'ammíschiat in pacas iscutas ◊ teniat gana de s'isvrasiare un'iscuta de ora ◊ apustis de un'iscutixedha cust'ómini s'est mortu po su spítzulu de una píbera
2.
custu tempus no tenet frimmesa: a iscutas bogat su sole e a iscutas proet ◊ depet èssere macu: a iscutas riet e a iscutas pranghet! ◊ a iscutas est, su malàidu: a candho istat male meda, a candho paret unu pagu! ◊ pro sos grodhes faghimis sa tenta a iscutas cadunu
3.
Giuanne, a s’iscuta, si presentat cun sa conca de mortu in pianta de manos e bínchida s'iscummissa!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
petit moment
Ingresu
little moment
Ispagnolu
ratito
Italianu
momentino
Tedescu
Weilchen.
maméntu , nm: mementu,
momentu Definitzione
pagu pagu de tempus, un'iscuta, tempus chi durat pagu
Sinònimos e contràrios
àchiu,
iscuta
Maneras de nàrrere
csn:
in d-unu mamentu = in d-unu sinnu, in d-unu patrefíliu; unu mamentu est = bi cheret pagu, bi cheret nudha a…
Frases
chi intendha su mementu de su dolore chin su gustu de s'amore! ◊ candho ant bidu su Cristos de Gartedhi si lis est astrintu su coro: pariat chi lu aiant cravau in su mamentu ◊ su gosu durat solu unu mementu ◊ Gesummaria, ite mamentu feu: e comente cherides chi la orda?! (Farina)
2.
est unu mamentu a rúere in logos goi, ca iscàdrias che nudha!
Terminologia iscientìfica
tpc
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
moment
Ingresu
moment
Ispagnolu
momento
Italianu
moménto
Tedescu
Moment,
Augenblick.
paterefíliu , nm: patifíliu,
patinefillu,
patrefígliu,
patrefíliu,
patrefíriu Definitzione
iscutighedha de pagu tempus, unu sinnu, una furriada de ogos, su tempus de si fàere su sinnale de sa grughe
Sinònimos e contràrios
fria,
iscàmpiu,
iscuta
Frases
no parit beru, in d-unu patrefígliu totu custu scarcàsciu! ◊ ant ispedhadu su fiadu in d-unu patrefíliu ◊ arregortus duus panis, in patinefillu si dhus at iscatasciaus!
Terminologia iscientìfica
tpc
Ètimu
ltn.e
Pater et Filius
Tradutziones
Frantzesu
moment
Ingresu
moment
Ispagnolu
instante,
rato,
momento
Italianu
àttimo
Tedescu
Augenblick.
ràtu 2 , nm: arratu 1 Definitzione
si narat de tempus: unu pagu / avb., a ratus a ratus = a iscutas, a pasias
Sinònimos e contràrios
amenzesu,
fria,
iscàmpiu,
paterefíliu
Frases
si no podes unu ratu bizare cun megus, biza pro s'inimigu chi la tenet cun tegus! ◊ pagu ratu fait fia cun issus ◊ de inguni a unu ratu si ndi est andau ◊ su ratu est beniu de ti nd'iscidai!
Ètimu
spn.
rato
Tradutziones
Frantzesu
instant,
moment
Ingresu
moment
Ispagnolu
rato
Italianu
istante,
moménto
Tedescu
Augenblick.
tanchédhu , nm: tanchixedhu Definitzione
min. de tancu, orrugu, tancu piticu, un'apenas; nau de tempus, un'iscuta
Sinònimos e contràrios
acodedhu,
arroghedhu,
arróncinu,
bículu,
bucone,
pitzuedhu,
tanconedhu
/
gradixedhu,
iscuta,
pódhixi
2.
pustis de unu tanchixedhu, su fogu fiat allutu e s'àcua giai callenti
Tradutziones
Frantzesu
morceau,
moment
Ingresu
bit,
moment
Ispagnolu
trocito,
ratito
Italianu
pezzétto,
moménto
Tedescu
Stück,
Augenblick.