acantighédhu , nm Definizione
min. de acantu 1
Sinonimi e contrari
acodedhu,
arroghedhu,
incuedhu,
mingulitu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit morceau
Inglese
little piece
Spagnolo
trocito
Italiano
pezzettino
Tedesco
Stückchen.
acàntu 1 , nm: cànciu,
ecante Definizione
parte de una cosa, unu bículu, unu pagu (fintzes de tempus), unu tanti pagu / min. acantedhu
Sinonimi e contrari
arrogu,
arruncu,
bículu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rúgiu 1,
strónciu,
tancu,
ticu
/
iscuta
/
agimmai
Frasi
at postu in sa cassarola un'acantu de abba ◊ no ti movet acantu mancu su prantu de fizos tuos! ◊ bae a frundhagu e ndhe pigas un'acantu de pisu sicu!
2.
su binu est acantu durci ◊ iseta acantedhu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trozo,
pedazo
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück.
achipíre, achipíri , vrb Definizione
fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus
Sinonimi e contrari
achivire,
aciviri,
acodie
Modi di dire
csn:
a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri
Frasi
chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu
2.
chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia
Etimo
itl.
accivire
Traduzioni
Francese
faire vite,
travailler efficacement
Inglese
to get through a big piece of work,
to work with efficacy
Spagnolo
despachar
Italiano
sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo,
lavorare con efficàcia
Tedesco
leisten,
schaffen.
acodèdha, acodédhu , nm: ancodedhu,
codedhu Definizione
unu bículu piticu / min. acodedhedha
Sinonimi e contrari
acantighedhu,
arroghedhu,
arróncinu,
bículu,
bucone,
incodedhu,
incuedhu,
mingulitu,
pitzuedhu,
tanchedhu,
uchedhu
Frasi
chi portas una pinna e un'acodedha de paperi t'iscrís s'indiritzu ◊ furànt trigu po si podi fai un'acodedhu de pani ◊ de sa buciachita ndi at bogau un'acodedhu de zigarru ◊ si fiat fatu unu bistiri cun ancodedhus de arrobba ◊ apu allichidiu un'acodedhu de arruga ◊ dhi donat su pani po andai a trabballai ma dhi arrecumandat de ndi torrai un'acodedhedha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit morceau
Inglese
little piece
Spagnolo
trocito
Italiano
pezzettino,
mozzicóne
Tedesco
Stückchen,
Stummel.
apetzài, apetzàre , vrb Definizione
segare a orrugos, pruschetotu foedhandho de linna; foedhandho de gente, iscabbúllere ccn. cosa, arrennèscere a ndhe bogare calecuna cosa, a cumbínchere s’àteru; si narat fintzes in su sensu de ischire o de cumprèndhere
Sinonimi e contrari
arrogai,
chimentare,
ispetzare,
segai
Frasi
seco sas cambas sicas de s'éliche, las apetzo e mi las gàrrigo ◊ si as idea de bi apetzare linna, in s'àlvure mia, cheret chi isetes! ◊ ti giamo pro mi apetzare un'àrbure a su fogu ◊ candu apetzas sa linna beni po ti abasiai
2.
no lu chirches prus, a isse, tantu no ndhe apetzas nudha ◊ e bae e apetzabbei in cosas gai mannas, tue!…
Traduzioni
Francese
tronçonner
Inglese
to piece together
Spagnolo
cortar madera
Italiano
appezzare
Tedesco
in Stücke zerscheiden.
arrógu , nm: orrogu Definizione
donniuna de is partes de una cosa segada, crantu, bículu, ma fintzes parte de unu totu intreu / min. arroghedhu, arroghedhedhu, arroghixedhu; un'arrogu mannu = rujone; arrogu de… = nadu cun arrennegu o a menisprésiu de cosa intrea, de ccn.
Sinonimi e contrari
arruncu,
bículu,
cabone,
cànciu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rucru,
strónciu,
tancu
/
palte,
tretu
Modi di dire
csn:
tiraindi arrogu = fàghere sa cosa chentza delicadesa peruna; andaisindi a arrogus = nadu de cosa, isparfaruzàresi, andhàreche, istacàresi a cantos; calai a arrogus = nadu de bestimenta, èssere irfata, betza meda, a cantos, cossumida; fai cosa a arrogus e a mússius = a tretos, a iscutas, no totu pínnigu
Frasi
papai un'arrogu de pani, de petza, de casu ◊ poni duus arrogus de linna a su fogu! ◊ pigu un'arrogu de giornali po allúiri su fogu
2.
ant bombardau s’arrogu de mari ananti de sa citadi ◊ po unu bell'arrogu sa costera àrtziat cun d-unu péndinu longu e addasiau (R.Spissu)◊ de su contu nd'apu inténdiu un'arrogu ◊ cun custus arrogus de iscedas si podit fai un'istória ◊ de sa ventana si bit un'arrogu de sa pineta
3.
apu a arrespundi a cust'arrogu de paperi chi mi ant presentau ◊ arrogu de molenti, baidindi! ◊ si dha portamu dèu cuss'arrogu de divisa biat ca si pinnigànt, is itzaracus!…
4.
fai abbellu, ca ndi tiras arrogu! ◊ cussu narat fuedhus chi ti ndi tirant s'arrogu! ◊ a giovunedhu at lassau s'ànima a arrogus me in sartu, pascendi crabas
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trocito,
pizca
Italiano
pèzzo,
brandèllo
Tedesco
Stück.
bículu , nm: bícuru,
pículu Definizione
parte, minore, de una css. cosa prus manna: a bortas podet èssere no parte ma totu, pentzau a dónnia modu coment'e parte de calecuna cosa prus manna; a bortas si narat de persona a disprétziu
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu,
arróncinu,
arruncu,
bucone,
cànciu,
filchinida,
friginida,
istallada,
moróculu,
pitzuedhu,
strónciu,
tancu,
túturu
| ctr.
totu
Frasi
a tàpulu bi at postu unu bículu de robba diferente ◊ zughiat unu bículu de casu e de pane a manigare ◊ amos lígidu unu bículu de lítera ◊ cussu terrinu no est unu bículu, ma una tanca! ◊ triballaiat a sa zoronada, ca teniat petzi carchi bículu in fatore a mesapare
2.
bículu de ómine, frade tou, a no nos dare una manu bidíndhennos goi in apretu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morceau,
bout
Inglese
piece
Spagnolo
pedazo
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück,
Teil.
cànciu , nm: acantu 1,
cante 1,
cantu 1,
cantzu,
crantu,
ecante Definizione
parte de una cosa, unu pagu, unu bículu / min. cantedhu, cantighedhu
Sinonimi e contrari
arrogu,
arruncu,
bículu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rúgiu 1,
strónciu,
tancu
/
agimmai
| ctr.
totu
Modi di dire
csn:
fàghere a cantos = arrogai; dare cosa a cantu in manu = manera de fai de chini pigat is àterus acomenti e pipius mancu bellus a si pigai sa cosa de passei etotu
Frasi
est orrostindhe sartitzu e dolandhe a cantzu a cantzu dae s'ispidu! ◊ ses tentu in forte a névrios e miudhu ca su cantzu prus bonu ti as papau (L.Loi)◊ cun cantos de carvone iscriia subra de sas rocas ◊ candho isparabant sas minas, sos cantos de sa preda bolabant e falabant allargu ◊ sa tancadura si podet apèrrere cun unu crantu de ferru ◊ carchi unu andhet a vatire cante de abba!
2.
restant de afidare luego, cun pagu frazu, ca, tantu, sa picioca puru est cant'e sola, chena parentes
3.
mere limidu, lampu: a sos teracos lis daet su casu a cantu in manu! ◊ lassa chi si lu leet isse etotu su chi li serbit, no li dias sa cosa a cantu in manu, za est mannu!
Etimo
ltn.
canthus
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
pèzzo,
segménto
Tedesco
Stück.
pétzu , nm Definizione
truncu mannu de linna, longu e no tanti grussu, pruschetotu segau a serra, chi ponent po agguantare ccn. cosa grae meda o de pòdere pigare pesu grae (es. teulada, intaulau)
Sinonimi e contrari
biga,
trae
/
terrinu
Modi di dire
csn:
p. de terra = terrinu; petzus lauraus = terras prenas; èssiri p. de furca = malu, trassosu, malafatore; petzu de giòvunu, de ómini = zòvanu, ómine mannu meda; petz'e ogu che pira = ogros maduros
Frasi
si at béndhidu totu, finas tàulas e petzos de sa domo ◊ l'ant àpidu impicadu a unu petzu ◊ ballendhe si àlciat e si pesat fin'a tocare su petzu: est a bídere lezeresa! ◊ sa barraca fiat fata totu a petzus mannus de tziníbiri
2.
gràscias a Deus so como betzu mannu, sempre, però messendhe in petzu meu ◊ in su petzu chi bi ponzo trigu, ista seguru chi trigu bi ponet!
3.
nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili
Etimo
itl.
pezzo
Traduzioni
Francese
poutre,
pièce de terre
Inglese
gilder,
piece of ground
Spagnolo
viga,
parcela
Italiano
trave,
appezzaménto
Tedesco
Balken,
Grundstück.
pétzu 1 , nm Definizione
donniuna de is partes intradas apare po cuncordare una màchina, unu machinàriu, unu trastu
Traduzioni
Francese
pièce
Inglese
piece
Spagnolo
pieza
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück.
pillítu , nm Definizione
unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina
Sinonimi e contrari
brodho,
budhudhu,
cunnu,
nicu,
pilicarju,
pinnàciu,
piricochedhu,
piricocu,
porposeo
Cognomi e Proverbi
smb:
Pillittu, Pillitu
Terminologia scientifica
ssl
Traduzioni
Francese
con (vulg.)
Inglese
piece of stuff
Spagnolo
coño
Italiano
fica
Tedesco
Feige,
Futze.
pitzuédhu , nm Definizione
orrughedhu piticu, un'apenas de cosa
Sinonimi e contrari
arrogu,
bículu,
bucone,
cànciu,
pítzia,
tancu,
túturu
Frasi
depu aciungi unu pitzuedhu de craboni a su fogu
Traduzioni
Francese
petit morceau
Inglese
small piece
Spagnolo
trocito,
pedazo
Italiano
pezzétto
Tedesco
Stückchen.
rúcru , nm: arruxu,
rugru,
rúgiu 1,
rugu,
ruju 1 Definizione
donniuna de is partes de una cosa segada; una parte (pitica) de su bestiàmene, de su tàgiu
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu*,
bículu,
cabone,
istallada,
orrogu,
pitzuedhu,
tancu
/
fiotu,
grústiu,
rucrada,
tropedhu
Modi di dire
csn:
lassare una cosa, una faina, unu triballu a rugos = a mesincumentu, chentza agabbadu; faedhare a rugos = male, de no si cumprèndhere bene su chi si narat; marghinare sa cosa a ruju, mastigare a rugos = male, a cantos russos
Frasi
altzat sa lepa unta a una manu e l'abbassat punghindhe faca a terra su rugu mezus ◊ fit mastighendhe calchi ruju de zigarru
2.
unu rugu de sa robba si est iscambadu
3.
sa muzere lassaiat sa faina a rúgios e leaiat sos fizos a bídere su babbu chin sos boes
Traduzioni
Francese
morceau,
partie
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
spezzóne,
pèzzo
Tedesco
Stück,
Teil.
strónciu, strónciulu , nm: strúnciu,
strúnciulu,
trónciu* Definizione
bículu, orrugu de cosa, prus che àteru pane, segau a manos / segai a strónciu = nau de manera de fàere a sa grussera, chentza delicadesa e ne crabbu
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu,
bículu,
istallada,
rúgiu 1,
tancu
| ctr.
totu
Frasi
donaisidhu unu strúnciu de pani! ◊ unu strónciu de pani e saludi po bivi in allirghia! ◊ giaunàt candu no agatàt a nemus de dhi donai unu strónciu de pani ◊ su malassortau est cumossendu ferenu po unu strónciulu de civraxu
Traduzioni
Francese
morceau,
bout
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
pèzzo
Tedesco
Stück.