acadrancài , vrb: acardancai Definizione apicigare che una cadanca Sinonimi e contrari acadenanciare, apicigai, incadranancare Etimo srd. Traduzioni Francese se coller Inglese to stick, to cling Spagnolo pegarse Italiano appiccicarsi Tedesco sich an jdn.hängen.

acutzòne, acutzòni , nm: agutzoni Definizione fustigu, orrugu de linna puntudu, acutzu Sinonimi e contrari bucioni, pibirisia, sàgiu, sajone Etimo srd. Traduzioni Francese brindille Inglese stick Spagnolo estaca Italiano stécco Tedesco dürrer Zweig.

apegài , vrb Sinonimi e contrari afessionare, amorare, apicigai Frasi tzia Filomena si fiat apegada a custa pipia pariat chi dhi fiat filla (G.Ortu) Etimo ctl., spn. apegar Traduzioni Francese s'accrocher, s'attacher Inglese to stick, to grow fond of Spagnolo apegarse Italiano appiccicare, affezionarsi Tedesco ankleben, Zuneigung fassen.

apicigài , vrb: apicigare, apitzicare, apitzigai, apitzigare, picigai Definizione pònnere cosa, prus che àteru cun colla o àteru de apicigosu, a manera chi abbarret totu impare cun àtera; nau in cobertantza, istare aifatu de ccn. in manera ifadosa; nau de cosas de papare, fàere bene, pònnere prupas / a./c. apitzigandhe = (a logos) èssere a costazu, a fiancu, lacanante Sinonimi e contrari apodhai, atacare / acadenanciare, acadrancai, apegai, incadranancare | ctr. ispitzigare Modi di dire csn: no apítzicat ne a muru e ne a gianna = no b'intrat in nudha; apitzigare una trampa, apicigaidha a unu = arrennèsciri a cuncordai un'ingannu, ingannai, fàghereli brulla mala; apicigai unu mali, una maladia = colare sa maladia de unu a s'àteru Frasi pàspia podha in sa banchita ca sinono sa pasta cariendhe ti si apítzigat, totu! ◊ is tancus de su pani in su canistedhu si ponint unu pagu atesu po no si apitzigai 2. de su chi papant no ndi dhis apitzigat nudha 3. apitzigada ti l'apo sa trampa: deo puru, si cheres, so tramposu! 4. sos boes funt paschindhe in su cunzau apitzigandhe Etimo itl. Traduzioni Francese coller Inglese to stick Spagnolo pegar Italiano appiccicare Tedesco ankleben.

atzironàre , vrb Definizione pònnere o apicigare tzirones, ligas Etimo srd. Traduzioni Francese panser Inglese to stick a plaster on Spagnolo poner un esparadrapo Italiano incerottare Tedesco ein Pflaster aufkleben.

bàcalu , nm: bàculi, bàculu, bàcuru Definizione fuste pruschetotu po si aguantare camminandho; podet èssere fintzes símbulu de su podere, de su cumandhu / b. pastorale = su bàculu de su píscamu; su b. de s'iscóbulu = mànigu de iscova; b. de suilcu = bacedhu Sinonimi e contrari bacedhu, fuste, maciocu Frasi cust'antzianu no faghet duos passos chentza bàculu ◊ sos pastores ifatu de sa robba fint sèmpere a bàculu ◊ su vetzu fit caminandhe chin su bàcalu Cognomi e Proverbi prb: pone su Sardu in bàculu e ti faghet miràculu Etimo ltn. *bacculum Traduzioni Francese bâton Inglese stick Spagnolo bastón Italiano bastóne Tedesco Stock, Spazierstock.

brechiòni , nm: breconi, brichioni, bruchioni, bruncone, burchioni, burruncone Definizione s'orrugu chi abbarrat in sa mata, de una nae, candho no est segada a paris de su truncu o cambu prus grussu; cambu mannu o matighedha de cosa ispinosa sicada Sinonimi e contrari brocu, bruncu 1, imbruchioni, murchione, runcu 1 / càlamu, crisioni / cdh. bruconi Frasi si at iscorriau sa camisa in d-unu bruchioni de custa mata ◊ azummai ndhe li aiat bogadu s'ogru unu bruncone ◊ mi fato carchi bruncone de linna a su fogu ◊ iscudeit sos àinos cun d-unu bruncone ◊ est tostau e prenu de brichionis, mi seu totu iscrociolau! (M.Corona)◊ sa lanza est tosta e fine che ispola, gighet sos ossos chi parent bruncones! (Cubeddu) Etimo srd. Traduzioni Francese brindille sèche, chicot Inglese stick Spagnolo tocón Italiano bròcco Tedesco Reis.

fichíre, fichíri , vrb Definizione pesare, pònnere prantau, pesaresindhe istrantàgiu, in pei; istichire, pònnere aintru de ccn. cosa a fortza, a incracadura Sinonimi e contrari arritzare, clavai, ficare, fíchere, incasciae, incotzigare, istichire, pesai, pichire, tzacare | ctr. arrúiri, colcare / bocare Modi di dire csn: fichirisí un'idea in conca = tzacaresiche o pònneresi carch'idea in conca; fichire in bonu = ghetai géniu, pònnere amore, leare a bon'ogru; fichire in malu = tènniri malu sànguini a unu, tènniri tírria; èssere comente la fichit = comente l'afilat, acomenti dha pigat; fichire a oju = castiai cun disígiu; fichirebbei su cúcuru (in calecuna cosa)= perderebbei ma sighire a triballare, a fàghere su matessi Frasi fíchidi reu e iscúltami bene! ◊ Giuanne no podet fichire a nudha ca est freadu ◊ candho est essidu su zuighe si ndhe sunt totugantos fichidos ◊ apenas fichidu, intendhet sas ancas modhes, azummai a tremuledha ◊ fichimus turres e digas 2. de sa brigúngia, si nci est fichiu in s'istampu prus piticu ◊ at fichidu unu giau in su muru ◊ fichirinci is didus in buca e circa de ndi caciai totu! 3. cussu nci fichit su nasu in dónnia cosa ◊ si ficheit in conca s'idea de l'apostare tota note pro l'agatare ◊ bi l'at fichida in bonu e lu giughet in pranta de manu ◊ bi l'at fichida in malu e calesisiat cosa fatat no li aggradat ◊ sa zente est comente la fichit: boga sa fama e drommi! ◊ cudha peta fit calda calda chi cheriat fichida a oju pro su fiagu bellu chi teniat ◊ su pastore a bortas faghet annadas bonas e ballanzat, a bortas bi fichit su cúcuru e ndhe perdet sacu e sale Etimo itl. ficcare Traduzioni Francese se lever, enfoncer Inglese to stand up, to stick Spagnolo levantarse, clavar, hincar Italiano alzarsi in pièdi, conficcare Tedesco aufstehen, einschlagen.

furchèdha , nf Definizione una genia de frochidha, cosa chi s’ispartzit coment'e in duos corros Sinonimi e contrari forchidha Etimo srd. Traduzioni Francese fourche Inglese forked stick Spagnolo horquilla Italiano forcèlla Tedesco Gabel.

fúste , nm: fusti Definizione nae de linna, longhita e ispuligada, de totunu andhare, prus che àteru po iscúdere, ma fintzes po si agguantare camminandho (mescamente in logu malu, o fintzes coment'e bacedhu); genia de pértiga longa e fine / min. fustizolu Sinonimi e contrari bàcalu, bacedhu, maciocu Modi di dire csn: fusti de sa coa = s'úrtimu tretu de s'ischina (in sos animales est própiu sa coa, mescamente su primu tretu); fusti de s'erba = cambu, truntzighedhu; fusti de colunna = sa colunna, foras su pè e su capitellu; irzarriada de fuste = iscuta, corpu dadu a fuste; torrare a domo in fustes birdes = in letu de sida, mortu de morte mala in campu; betare, iscutinare abba a fustes = pròere a meda, istraciai; èssere lanzu che fuste = marriu meda; istare o èssere a fustes ritzos cun ccn. = istare a su maza maza, gherrendhe, a briga Frasi aguantat fintzas truncu de fusti, chi no si ponit a trabballai! ◊ nc'est andau che cani iscutu a fusti ◊ faiat andhae su fuste cun cropos furiosos a cantu essit 2. bonu prode ti facat, ma za as a torrare tue puru a domo tua in fustes birdes! Etimo ltn. fuste(m) Traduzioni Francese bâton Inglese stick Spagnolo bastón Italiano bastóne Tedesco Stock.

iferchíre , vrb: ifirchire, ifischire, ifrechire, infelchire, inferchire, infeschire, infilchire, isfelchire Definizione intrare o fichire una cosa in s’àtera, nau mescamente de su intrare unu cambu noàdile cun pagos ogos (istica, iferta) de una linna in su múzulu (o truncu immuciurrau) de un’àtera a manera chi in custa crescat sa matessi linna de su cambu nou; si narat fintzes de su vacinu chi si faet a is sanos po pigare s’infetu de una maladia chentza bènnere graves ma de abbarrare amparaos de no dh'aciapare prus Sinonimi e contrari felchire, fichire, incirai, infèrchere, infèrrere, infrissire, innestare, schidonai, tzacare Modi di dire csn: i. sa sartitza = pònnere sa sartza o purpuza cundhida in s'istentina; i. s'acu = ifilare s'agu Frasi sas dentes suas parent infeschidas ◊ sa pupiedha de istratzu zughiat aguzas ifischidas ◊ leat s'aguza e si che l'infilchit in sos benujos ◊ at intzichidu sa cresura de sazos chi no b'iferchit mancu su porcu ◊ at isfelchidu unu bículu de saltitza in s'ispidu 2. sonniaiat chi fit dendhe sa meighina, immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe (S.Patatu)◊ a iferchire sos ozastros a isse l'aiant imparau sos prades Etimo ltn. infercire Traduzioni Francese enfiler, greffer, ensacher, inoculer Inglese to graft, to sack, to stick Spagnolo espetar, injertar, inocular Italiano infilzare, innestare, insaccare, inoculare Tedesco aufziehen, veredeln, einimpfen.

ifertzíre , vrb: ifichire, ifretzire, ifrichire, ifricire, ifrigire, ifrissire, ifritzire, ifrucire, infertzire, infretzire, infriciri, infrigire, infrissire, infrissiri, infritzire, infritziri Definizione intrare una cosa in ccn. àtera, púnghere ccn. cosa cun aina puntuda meda; unire cun puntos longos e lascos is orrugos de orrobba de unu bestimentu po dhos pòdere apustis cosire bene; foedhandho de pigiones, andhare e torrare a bólidos curtzos; in cobertantza, intrare in chistiones angenas Sinonimi e contrari afritzire, intzudhire / apuntorgiai / frissai, iferchire, infrissai, schidonai | ctr. isfretzire Frasi ispingi ispingi nc'est infrissiu in mesu a tanti genti 2. frimadí, deghinou t'infríciu coment'e una rana! ◊ fia infrissendu una tratalia po dh'arrustiri ◊ seu pighendi fragu de anguidha infrissida in s'ischidoni arrustendi ◊ pigae s'ischidone e ifichiedhu po dhu fàere a orrostu 3. oje a mi cheres a ifertzire e a cusire? ◊ menzus de comente cosis tue ifretzit àtere a manu istropiada! ◊ cun su sartigu t'infrissu su bruncu! ◊ su mastru de pannos est semper secandhe, azunghendhe e ifritzindhe 4. sos tzírrios de sas alasdepedhe m'infertzint sa gianna de s'ànima 5. càndhidas columbas ifertziant in su chelu, zocandhe 6. foras de su logu meu su sentimentu m'ifritzit sa carena, so in turmentu 7. no boliat a si che ifrichire in chistiones de is bighinos e méngius faiat su dovere suo Etimo itl. Traduzioni Francese enfiler, faufiler, piquer Inglese to stick, to tack, to quilt Spagnolo espetar, hilvanar Italiano infilzare, imbastire, impuntire Tedesco aufziehen, heften, steppen

listòne 1, listoni , nm: listrone 1, listroni Definizione puntedhu de linna prus che àteru de pònnere prantau po poderare serru; nau in cobertantza, unu tontu, pagu abbistu / a disprétziu: listronatzu Sinonimi e contrari puntale / scimpri, tontorrone Frasi chi perdu s'arrexoni pigu unu listroni de magasinu e si arrogu s'ischina a tot'is duas! ◊ est unu logu serrau a listronis 2. tpru, como chi so a cadhu, tpru listrone! ◊ ite su ciafu chi ti che aporzo, brutu isconnóschidu, listronatzu chi no ses àteru! (M.Danese)◊ cudhu listrone, a ite ses bonu?!… Etimo ctl., spn. llistó, listón Traduzioni Francese planche Inglese big stick, numbskull Spagnolo estaca Italiano steccóne Tedesco Latte.

stíca , nf, nm: isteca*, sticu 1 Definizione genia de pértiga (es. po giogare a bigliardu, ma fintzes a intacas po misurare cosa), pertighedha (es. de ventàgliu); orrugu de cosa longhitu, tauledha, travedha, pruschetotu sa chi si ponet in s'ispola, o, prus curtza, a tupare unu de is tres istampos de sa carrada Sinonimi e contrari tzola Traduzioni Francese baguette, queue, baleine Inglese stick, cue, splint Spagnolo varilla Italiano stécca Tedesco Stab, Stock, Stange.

«« Cerca di nuovo