alloroscàre , vrb Definizione
apedhare meda, aira, cun arrennegu; abboghinare, pigare a boghes cun arrennegu, èssere arrennegau
Sinonimi e contrari
achibberare,
inchibberare,
inchimerai,
picai 3
/
allororoscare,
apedhae,
atocare,
aciaulai,
baulai,
imbauai,
inciauai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aboyer rageusement,
piquer
Inglese
to bark furiously,
to offend
Spagnolo
ladrar con rabia,
estar mosqueado
Italiano
abbaiare rabbiosaménte,
impermalire
Tedesco
wütend bellen,
aufreizen.
atrempinàre , vrb Definizione
fàere su trémpinu, su tostorrudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piquer
Inglese
to offend
Spagnolo
picarse,
empeñarse
Italiano
impermalosire
Tedesco
sich kränken.
corciài , vrb Definizione
cosa chi faent is maistos de pannu: cosire a puntos istrintos o a forma de còrcia su prenimentu de bestimentu; pruschetotu est su chi faent a is banitas ponendho puntos chi passant de parte a parte, donniunu a contu suo, po aguantare su prenimentu (lana o àteru) bene istérriu e firmu
Etimo
spn.
(a)colchar
Traduzioni
Francese
piquer
Inglese
to quilt
Spagnolo
hilvanar
Italiano
impuntire
Tedesco
steppen
crociài , vrb Definizione
pònnere is puntos a una banita de lana o crinu, fàere sa crociadura po abbarrare su prenimentu istérriu bene
Traduzioni
Francese
piquer
Inglese
to quilt
Spagnolo
acolchar
Italiano
trapuntare
Tedesco
steppen.
ifertzíre , vrb: ifichire,
ifretzire,
ifrichire,
ifricire,
ifrigire,
ifrissire,
ifritzire,
ifrucire,
infertzire,
infretzire,
infriciri,
infrigire,
infrissire,
infrissiri,
infritzire,
infritziri Definizione
intrare una cosa in ccn. àtera, púnghere ccn. cosa cun aina puntuda meda; unire cun puntos longos e lascos is orrugos de orrobba de unu bestimentu po dhos pòdere apustis cosire bene; foedhandho de pigiones, andhare e torrare a bólidos curtzos; in cobertantza, intrare in chistiones angenas
Sinonimi e contrari
afritzire,
intzudhire
/
apuntorgiai
/
frissai,
iferchire,
infrissai,
schidonai
| ctr.
isfretzire
Frasi
ispingi ispingi nc'est infrissiu in mesu a tanti genti
2.
frimadí, deghinou t'infríciu coment'e una rana! ◊ fia infrissendu una tratalia po dh'arrustiri ◊ seu pighendi fragu de anguidha infrissida in s'ischidoni arrustendi ◊ pigae s'ischidone e ifichiedhu po dhu fàere a orrostu
3.
oje a mi cheres a ifertzire e a cusire? ◊ menzus de comente cosis tue ifretzit àtere a manu istropiada! ◊ cun su sartigu t'infrissu su bruncu! ◊ su mastru de pannos est semper secandhe, azunghendhe e ifritzindhe
4.
sos tzírrios de sas alasdepedhe m'infertzint sa gianna de s'ànima
5.
càndhidas columbas ifertziant in su chelu, zocandhe
6.
foras de su logu meu su sentimentu m'ifritzit sa carena, so in turmentu
7.
no boliat a si che ifrichire in chistiones de is bighinos e méngius faiat su dovere suo
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
enfiler,
faufiler,
piquer
Inglese
to stick,
to tack,
to quilt
Spagnolo
espetar,
hilvanar
Italiano
infilzare,
imbastire,
impuntire
Tedesco
aufziehen,
heften,
steppen
inchibberàre , vrb Definizione
essire chíbberu, prenu, ufrau; pigare arrennegu coment'e credendhosi meda
Sinonimi e contrari
intrusciare
/
achibberare,
achighiristai,
alloroscare,
altivai,
chibberare,
inchighiridhare,
inchighiristai,
incripinire,
ufiare
/
abbetiae,
acroconai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchietae,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
insutzuligai,
intziminire,
renignai
Frasi
s'ispiga de su trigu est inchibberendhe ◊ a sa fémina si che li fit inchibberada sa bentre: fit ràida! ◊ abbuseschèndhesi de erva frisca allentorida a s'animale si che li podet inchibberare sa bentre
2.
dai totue chena pònnere leant inchibberèndhesi a fura piana (G.Fiori)
3.
su bentu in cue bi sulat fitianu e male e peus b'inchíbberat in s'ierru ◊ pro cussu fatu pacu m'inchíbbero!
Traduzioni
Francese
enfler,
piquer,
vexer
Inglese
to offend,
to swell (up)
Spagnolo
hinchar,
mosquearse
Italiano
inturgidire,
impermalire
Tedesco
schwellen,
kränken.
intzutzulài, intzutzullài , vrb: itzutzulai Definizione
istare a su punghe punghe, naendho o faendho in crica de ispínghere s'àteru a fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
impunciai,
inciulai,
insissiligai,
intzidiare,
intzutzulliri,
ispuntzonare,
ispuntogliare,
tzuntzullare
Frasi
tocat a iscurtai ita narat sa genti e a intzutzullai asuta asuta ◊ mi intzutzullat sa genti coment'e chi sia un'ànima mala ◊ circànt sa manera de dh'aciapai, a Cristus, e intzutzullànt a tot'is Ebreus ◊ a giòvunu gei praxiat a mei puru a itzutzulai is bagadias! ◊ sa chistioni at intzutzullau sa crosidadi de is féminas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piquer,
taquiner
Inglese
to prod
Spagnolo
provocar
Italiano
stuzzicare
Tedesco
reizen.
ispirtíre , vrb: ispurtire,
ispurtiri,
spurtiri Definizione
sentire coment'e abbruxore, abbruxare, prus che àteru in sa carre, o in buca cun papares budhios; in cobertantza, dispràxere, o fintzes interessare meda
Sinonimi e contrari
piciai,
pistidhire,
púnghere
/
interessai
Frasi
a chie frigat chibudha dh'ispirtint is ogos ◊ su lati de sa figu ispurtit, fait a iscrafíngiu
2.
e ite, t'ispirtit ca su cuadhu tuo no at bínchidu su pannu?! ◊ candu ant circau sa chistioni chi ispurtiat a issus mi ndi seu andau
Traduzioni
Francese
piquer
Inglese
to tickle,
to itch
Spagnolo
quemar,
lampar
Italiano
mordicare,
pizzicare
Tedesco
beißen.
picài 3 , vrb rfl Definizione
cunsiderare o sentire calecuna cosa coment'e un'ofesa
Sinonimi e contrari
alloroscare,
chischisari,
pirmare
Etimo
spn.
picar
Traduzioni
Francese
se vexer,
se piquer
Inglese
to feel hurt (by sthg)
Spagnolo
picarse
Italiano
offèndersi,
impermalirsi
Tedesco
sich beleidigt fühlen.
púgnere , vrb: púngere,
púnghede,
púnghere,
punghi,
púngiri Definizione
intrare o fàere intrare cosa punciuda (e in custu sensu si narat po iscannare puru); fintzes fàere a iscrafíngiu, coment'e de cosa arrasposa chi tocat sa carre in tretu prus delicau; prnl. nau de linna, de orrobba, su si fàere totu istampos coment'e papau de su greme
Sinonimi e contrari
ifertzire,
infrissai,
istocazare,
punciai
/
istocagiare
/
spurtiri
/
arnai,
pipionire
Modi di dire
csn:
púnghere su porcu (o àteru fiadu de bochire) = irgannare su porcu; púnghere una cosa a unu = arregordaisidha po chi dha fatzat; Maria Pungibungi = zenia de fémina mala, fata a pessamentu, chi tiat púnghere a bentre sos pisedhos chi ant manigadu tropu…
Frasi
comente l'ant puntu s'acu, sa crapa si est pesada a bebbéchinos ◊ pungit is bòis cun s'istrúmbulu ◊ si no mi lassas in pasu ti pungo s'agu! ◊ compà, colade bois a púnghere custas berbeghes ca sezis pràtigu!
2.
segadiche s'arba ca mi punghes! ◊ sa lana grussa pungit, posta sentza de nudha asuta
3.
si no est segada in sa muta zusta, sa linna si punghet ◊ su tzinníbiri durat séculus e mai si pungit
4.
comente at intesu s'allega est abbarradu sicu: si lu aiant puntu no li aiant àpidu butiu de sàmbene!
5.
sos àinos, si no bos lu punghet s'àteru, de cosa no ndhe faghides!…
Etimo
ltn.
pungere
Traduzioni
Francese
piquer
Inglese
to sting
Spagnolo
pinchar,
punzar
Italiano
pùngere,
punzecchiare
Tedesco
stechen,
reizen,
sticheln.
spiciuài , vrb: ispiciulare*,
spitzuai,
spitzulai,
spitzuliai Definizione
giare ispítzulos cun sa punta de is pódhighes, bicare, giare cropighedhos cun su bicu, segare biculedhos de cosa papandho cun pagu gana o fintzes tanti po tastare; púnghere comente faent is bobbois; in cobertantza, nàrrere cosa chi pagu praghet a s'àteru
Sinonimi e contrari
biculare,
irbiculare,
ispitudhare,
ispitzicorvare,
pibitzuai,
piticare,
púnghere,
spribillonai
Modi di dire
csn:
spíciua e gheta = zenia de pasta chi si faghet tesa a fine (azummai che faghindhe pane de fresa) e chi si segat a bículos a pódhighes etotu (spíciu, spiciuai) e si betat deretu a sa padedha de s'abba in su fogu: si cundhit che a totu sos macarrones; spítzula e fui = donai su spítzulu e fuiri, comenti faint is arresis: si narat de unu sentza de sétiu, chi cummentzat e no acabbat, chi fait pagu pagu e si ndi andat; spitzulaisí pari pari = istare nèndhesi cosa s'unu cun s'àteru a dirbetu, ofendhíndhesi; spitzulai che un'espi = ofèndhere
Frasi
ingunis no fait a dhoi abarrai ca ti spítzuat su sintzu ◊ is espis funt animaledhus chi spítzulant ◊ prus de milla pillonis ant cumentzau a si dhu spitzulai a totu spitzulai ◊ fendi a papai o fendi àturu, chi abarru in domu seu sempri spiciuendi
Traduzioni
Francese
pincer,
piquer
Inglese
to pinch,
to bite
Spagnolo
pellizcar,
picar
Italiano
pizzicare,
punzecchiare
Tedesco
kneifen,
unaufhörlich stechen.