Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

alloroscàre , vrb Definitzione apedhare meda, aira, cun arrennegu; abboghinare, pigare a boghes cun arrennegu, èssere arrennegau Sinònimos e contràrios achibberare, inchibberare, inchimerai, picai 3 / allororoscare, apedhae, atocare, aciaulai, baulai, imbauai, inciauai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aboyer rageusement, piquer Ingresu to bark furiously, to offend Ispagnolu ladrar con rabia, estar mosqueado Italianu abbaiare rabbiosaménte, impermalire Tedescu wütend bellen, aufreizen.

atrempinàre , vrb Definitzione fàere su trémpinu, su tostorrudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piquer Ingresu to offend Ispagnolu picarse, empeñarse Italianu impermalosire Tedescu sich kränken.

corciài , vrb Definitzione cosa chi faent is maistos de pannu: cosire a puntos istrintos o a forma de còrcia su prenimentu de bestimentu; pruschetotu est su chi faent a is banitas ponendho puntos chi passant de parte a parte, donniunu a contu suo, po aguantare su prenimentu (lana o àteru) bene istérriu e firmu Ètimu spn. (a)colchar Tradutziones Frantzesu piquer Ingresu to quilt Ispagnolu hilvanar Italianu impuntire Tedescu steppen

crociài , vrb Definitzione pònnere is puntos a una banita de lana o crinu, fàere sa crociadura po abbarrare su prenimentu istérriu bene Tradutziones Frantzesu piquer Ingresu to quilt Ispagnolu acolchar Italianu trapuntare Tedescu steppen.

ifertzíre , vrb: ifichire, ifretzire, ifrichire, ifricire, ifrigire, ifrissire, ifritzire, ifrucire, infertzire, infretzire, infriciri, infrigire, infrissire, infrissiri, infritzire, infritziri Definitzione intrare una cosa in ccn. àtera, púnghere ccn. cosa cun aina puntuda meda; unire cun puntos longos e lascos is orrugos de orrobba de unu bestimentu po dhos pòdere apustis cosire bene; foedhandho de pigiones, andhare e torrare a bólidos curtzos; in cobertantza, intrare in chistiones angenas Sinònimos e contràrios afritzire, intzudhire / apuntorgiai / frissai, iferchire, infrissai, schidonai | ctr. isfretzire Frases ispingi ispingi nc'est infrissiu in mesu a tanti genti 2. frimadí, deghinou t'infríciu coment'e una rana! ◊ fia infrissendu una tratalia po dh'arrustiri ◊ seu pighendi fragu de anguidha infrissida in s'ischidoni arrustendi ◊ pigae s'ischidone e ifichiedhu po dhu fàere a orrostu 3. oje a mi cheres a ifertzire e a cusire? ◊ menzus de comente cosis tue ifretzit àtere a manu istropiada! ◊ cun su sartigu t'infrissu su bruncu! ◊ su mastru de pannos est semper secandhe, azunghendhe e ifritzindhe 4. sos tzírrios de sas alasdepedhe m'infertzint sa gianna de s'ànima 5. càndhidas columbas ifertziant in su chelu, zocandhe 6. foras de su logu meu su sentimentu m'ifritzit sa carena, so in turmentu 7. no boliat a si che ifrichire in chistiones de is bighinos e méngius faiat su dovere suo Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu enfiler, faufiler, piquer Ingresu to stick, to tack, to quilt Ispagnolu espetar, hilvanar Italianu infilzare, imbastire, impuntire Tedescu aufziehen, heften, steppen

inchibberàre , vrb Definitzione essire chíbberu, prenu, ufrau; pigare arrennegu coment'e credendhosi meda Sinònimos e contràrios intrusciare / achibberare, achighiristai, alloroscare, altivai, chibberare, inchighiridhare, inchighiristai, incripinire, ufiare / abbetiae, acroconai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frases s'ispiga de su trigu est inchibberendhe ◊ a sa fémina si che li fit inchibberada sa bentre: fit ràida! ◊ abbuseschèndhesi de erva frisca allentorida a s'animale si che li podet inchibberare sa bentre 2. dai totue chena pònnere leant inchibberèndhesi a fura piana (G.Fiori) 3. su bentu in cue bi sulat fitianu e male e peus b'inchíbberat in s'ierru ◊ pro cussu fatu pacu m'inchíbbero! Tradutziones Frantzesu enfler, piquer, vexer Ingresu to offend, to swell (up) Ispagnolu hinchar, mosquearse Italianu inturgidire, impermalire Tedescu schwellen, kränken.

intzutzulài, intzutzullài , vrb: itzutzulai Definitzione istare a su punghe punghe, naendho o faendho in crica de ispínghere s'àteru a fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios impunciai, inciulai, insissiligai, intzidiare, intzutzulliri, ispuntzonare, ispuntogliare, tzuntzullare Frases tocat a iscurtai ita narat sa genti e a intzutzullai asuta asuta ◊ mi intzutzullat sa genti coment'e chi sia un'ànima mala ◊ circànt sa manera de dh'aciapai, a Cristus, e intzutzullànt a tot'is Ebreus ◊ a giòvunu gei praxiat a mei puru a itzutzulai is bagadias! ◊ sa chistioni at intzutzullau sa crosidadi de is féminas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piquer, taquiner Ingresu to prod Ispagnolu provocar Italianu stuzzicare Tedescu reizen.

ispirtíre , vrb: ispurtire, ispurtiri, spurtiri Definitzione sentire coment'e abbruxore, abbruxare, prus che àteru in sa carre, o in buca cun papares budhios; in cobertantza, dispràxere, o fintzes interessare meda Sinònimos e contràrios piciai, pistidhire, púnghere / interessai Frases a chie frigat chibudha dh'ispirtint is ogos ◊ su lati de sa figu ispurtit, fait a iscrafíngiu 2. e ite, t'ispirtit ca su cuadhu tuo no at bínchidu su pannu?! ◊ candu ant circau sa chistioni chi ispurtiat a issus mi ndi seu andau Tradutziones Frantzesu piquer Ingresu to tickle, to itch Ispagnolu quemar, lampar Italianu mordicare, pizzicare Tedescu beißen.

picài 3 , vrb rfl Definitzione cunsiderare o sentire calecuna cosa coment'e un'ofesa Sinònimos e contràrios alloroscare, chischisari, pirmare Ètimu spn. picar Tradutziones Frantzesu se vexer, se piquer Ingresu to feel hurt (by sthg) Ispagnolu picarse Italianu offèndersi, impermalirsi Tedescu sich beleidigt fühlen.

púgnere , vrb: púngere, púnghede, púnghere, punghi, púngiri Definitzione intrare o fàere intrare cosa punciuda (e in custu sensu si narat po iscannare puru); fintzes fàere a iscrafíngiu, coment'e de cosa arrasposa chi tocat sa carre in tretu prus delicau; prnl. nau de linna, de orrobba, su si fàere totu istampos coment'e papau de su greme Sinònimos e contràrios ifertzire, infrissai, istocazare, punciai / istocagiare / spurtiri / arnai, pipionire Maneras de nàrrere csn: púnghere su porcu (o àteru fiadu de bochire) = irgannare su porcu; púnghere una cosa a unu = arregordaisidha po chi dha fatzat; Maria Pungibungi = zenia de fémina mala, fata a pessamentu, chi tiat púnghere a bentre sos pisedhos chi ant manigadu tropu… Frases comente l'ant puntu s'acu, sa crapa si est pesada a bebbéchinos ◊ pungit is bòis cun s'istrúmbulu ◊ si no mi lassas in pasu ti pungo s'agu! ◊ compà, colade bois a púnghere custas berbeghes ca sezis pràtigu! 2. segadiche s'arba ca mi punghes! ◊ sa lana grussa pungit, posta sentza de nudha asuta 3. si no est segada in sa muta zusta, sa linna si punghet ◊ su tzinníbiri durat séculus e mai si pungit 4. comente at intesu s'allega est abbarradu sicu: si lu aiant puntu no li aiant àpidu butiu de sàmbene! 5. sos àinos, si no bos lu punghet s'àteru, de cosa no ndhe faghides!… Ètimu ltn. pungere Tradutziones Frantzesu piquer Ingresu to sting Ispagnolu pinchar, punzar Italianu pùngere, punzecchiare Tedescu stechen, reizen, sticheln.

spiciuài , vrb: ispiciulare*, spitzuai, spitzulai, spitzuliai Definitzione giare ispítzulos cun sa punta de is pódhighes, bicare, giare cropighedhos cun su bicu, segare biculedhos de cosa papandho cun pagu gana o fintzes tanti po tastare; púnghere comente faent is bobbois; in cobertantza, nàrrere cosa chi pagu praghet a s'àteru Sinònimos e contràrios biculare, irbiculare, ispitudhare, ispitzicorvare, pibitzuai, piticare, púnghere, spribillonai Maneras de nàrrere csn: spíciua e gheta = zenia de pasta chi si faghet tesa a fine (azummai che faghindhe pane de fresa) e chi si segat a bículos a pódhighes etotu (spíciu, spiciuai) e si betat deretu a sa padedha de s'abba in su fogu: si cundhit che a totu sos macarrones; spítzula e fui = donai su spítzulu e fuiri, comenti faint is arresis: si narat de unu sentza de sétiu, chi cummentzat e no acabbat, chi fait pagu pagu e si ndi andat; spitzulaisí pari pari = istare nèndhesi cosa s'unu cun s'àteru a dirbetu, ofendhíndhesi; spitzulai che un'espi = ofèndhere Frases ingunis no fait a dhoi abarrai ca ti spítzuat su sintzu ◊ is espis funt animaledhus chi spítzulant ◊ prus de milla pillonis ant cumentzau a si dhu spitzulai a totu spitzulai ◊ fendi a papai o fendi àturu, chi abarru in domu seu sempri spiciuendi Tradutziones Frantzesu pincer, piquer Ingresu to pinch, to bite Ispagnolu pellizcar, picar Italianu pizzicare, punzecchiare Tedescu kneifen, unaufhörlich stechen.

«« Torra a chircare