cocorèdha , nf Definizione
genia de birilla chi faent is crecos (est una maladia po puntura de bobboi), nodu, tretu ingrussau de un'ossu, cosa tundha (fintzes cúcura de fusu, zoculana de is benugos); a logos, pedrighedha, giarra
Sinonimi e contrari
bachica,
badharola,
ballarodha,
cucurudhú,
dhàdhara,
gàdhara,
landhàriga,
lureta,
varvaríssia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
galle du chêne
Inglese
oak-gall
Spagnolo
cecidia,
cacarro
Italiano
galla della quèrcia
Tedesco
Galle.
còlloros , nm Definizione
su lícuidu chi si arregollet in sa buscichedha de su fele: si narat pl. puru (su c. e sos c.); fintzes gana lègia, ganas de caciare
Sinonimi e contrari
febi
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
bile
Inglese
bile
Spagnolo
bilis
Italiano
bile
Tedesco
Galle.
fèbi , nm: fei,
fele,
feli Definizione
genia de busciuchedha chi portat su figau e arregollet una sustàntzia birde, de matessi númene, chi si faet in su figau e serbit in is istentinas a digirire su grassu: si leat coment'e assimbígiu po totu is sabores marigosos; in cobertantza, arrennegu, tzacu chi si provat po calecuna cosa, marigosa o belle e pagu praghillosa che a su fele etotu; capacidade de su cristianu de sentire dispraxere e arrennegu po calecuna cosa trota, chi andhat male
Sinonimi e contrari
afuta,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
crocone,
ele,
felone,
gormone,
grema,
malusàmbene,
stacu,
studugu
Modi di dire
csn:
fele giagadu = fele cazadu, malu a essire (fintzas zenia de maladia chi cazat su fele); tragare fele, carriai su feli = ingullire fele, pigàrendhe fele, leàresi arrennegu, cherpu; pònnere, dare, fàghere f. = fai cherpu; èssere cun su f. in pitu ’e dentes = male arrennegadu; rànchidu che f. = marigosu meda
Frasi
acontzendhe un'animale, candho s'irmatat, su fele est sa prima cosa de ndhe catzare e frundhire
2.
de su fele de su sero làssandhe a su manzanu! ◊ su sennori, grogànciu de bisura, de su feli si fiat furriau birdi ◊ candu dhi est passau su feli si est crocau ◊ a la bídere goi frundhida, sa cosa, mi ndhe pigat unu fele!…◊ de su fei ti ndi cabat sa boada a us'e cani arrabiau! ◊ est totu in debbadas a ti leare fele! ◊ in certus momentus mi benit de sèi a mi ndi pigai fei!
Cognomi e Proverbi
smb:
Fei, Fele
/
prb:
chie no at fele no at conca
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
fel
Traduzioni
Francese
vésicule biliaire,
fiel
Inglese
gall (bladder)
Spagnolo
vesícula biliar,
hiel
Italiano
cistifèllea,
fièle
Tedesco
Gallenblase,
Galle.
gàdhara , nf: àdhara,
gàdhera,
gràdhara,
gràdhera,
gràdhula Definizione
genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi); ladamíngiu intostau atacau a su pilu de is animales; su frutu a pibionedhos chi faet su modhitzi / gàdhara de sóriche = ledaminedhu de sórighes
Sinonimi e contrari
bachica,
badharola,
cocoredha,
cucurudhú,
dhàdhara,
varvaríssia
/
cadhajoni,
ladhagione,
làdhara
/
lentíschinu
Frasi
mi paret de l'èssere biendhe, su pitzinnu, currillandhe ifatu de sas gràdheras de chercu ◊ amus chircau sas gràdheras de Sant'Àgada pro fàchere sessare sas tempestas
2.
fachiat su cabadhu isculivitàndhesi e currendhe chin sos sonazos a gràdhara ligaos a trucu
Etimo
ltn.
gallula, *glallula
Traduzioni
Francese
galle,
petite galle
Inglese
gall,
blister
Spagnolo
agalla
Italiano
galla,
gallòzzola
Tedesco
Galle.