cucurúdhu , nm Definizione
su cúcuru, su tretu prus in artu de unu logu; carre créschia in prus in sa pedhe
Sinonimi e contrari
cúcuru,
tuvioni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sommet,
excroissance
Inglese
top,
excrescence,
gall
Spagnolo
cumbre,
excrecencia
Italiano
sommità,
galla,
escrescènza
Tedesco
Gipfel,
Auswuchs.
fèbi , nm: fei,
fele,
feli Definizione
genia de busciuchedha chi portat su figau e arregollet una sustàntzia birde, de matessi númene, chi si faet in su figau e serbit in is istentinas a digirire su grassu: si leat coment'e assimbígiu po totu is sabores marigosos; in cobertantza, arrennegu, tzacu chi si provat po calecuna cosa, marigosa o belle e pagu praghillosa che a su fele etotu; capacidade de su cristianu de sentire dispraxere e arrennegu po calecuna cosa trota, chi andhat male
Sinonimi e contrari
afuta,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
crocone,
ele,
felone,
gormone,
grema,
malusàmbene,
stacu,
studugu
Modi di dire
csn:
fele giagadu = fele cazadu, malu a essire (fintzas zenia de maladia chi cazat su fele); tragare fele, carriai su feli = ingullire fele, pigàrendhe fele, leàresi arrennegu, cherpu; pònnere, dare, fàghere f. = fai cherpu; èssere cun su f. in pitu ’e dentes = male arrennegadu; rànchidu che f. = marigosu meda
Frasi
acontzendhe un'animale, candho s'irmatat, su fele est sa prima cosa de ndhe catzare e frundhire
2.
de su fele de su sero làssandhe a su manzanu! ◊ su sennori, grogànciu de bisura, de su feli si fiat furriau birdi ◊ candu dhi est passau su feli si est crocau ◊ a la bídere goi frundhida, sa cosa, mi ndhe pigat unu fele!…◊ de su fei ti ndi cabat sa boada a us'e cani arrabiau! ◊ est totu in debbadas a ti leare fele! ◊ in certus momentus mi benit de sèi a mi ndi pigai fei!
Cognomi e Proverbi
smb:
Fei, Fele
/
prb:
chie no at fele no at conca
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
fel
Traduzioni
Francese
vésicule biliaire,
fiel
Inglese
gall (bladder)
Spagnolo
vesícula biliar,
hiel
Italiano
cistifèllea,
fièle
Tedesco
Gallenblase,
Galle.
felòne , nm Definizione
genia de arrennegu, de tzacu, coment'e candho unu si che artzat, si atrivit cun s'àteru / segare su f. = fàere lassare su fele, s'atrivimentu
Sinonimi e contrari
afuta,
airu,
aragoni,
arrenigna,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
corina,
crocone,
gormone,
grema,
stacu,
studugu
/
atrevimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bile,
dépit,
animosité
Inglese
gall,
anger,
spite
Spagnolo
rabia,
animosidad
Italiano
bile,
stizza,
animosità
Tedesco
Ärger,
Grimm.
gàdhara , nf: àdhara,
gàdhera,
gràdhara,
gràdhera,
gràdhula Definizione
genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi); ladamíngiu intostau atacau a su pilu de is animales; su frutu a pibionedhos chi faet su modhitzi / gàdhara de sóriche = ledaminedhu de sórighes
Sinonimi e contrari
bachica,
badharola,
cocoredha,
cucurudhú,
dhàdhara,
varvaríssia
/
cadhajoni,
ladhagione,
làdhara
/
lentíschinu
Frasi
mi paret de l'èssere biendhe, su pitzinnu, currillandhe ifatu de sas gràdheras de chercu ◊ amus chircau sas gràdheras de Sant'Àgada pro fàchere sessare sas tempestas
2.
fachiat su cabadhu isculivitàndhesi e currendhe chin sos sonazos a gràdhara ligaos a trucu
Etimo
ltn.
gallula, *glallula
Traduzioni
Francese
galle,
petite galle
Inglese
gall,
blister
Spagnolo
agalla
Italiano
galla,
gallòzzola
Tedesco
Galle.
varvaríssia , nf Definizione
genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi)
Sinonimi e contrari
bachica,
badharola,
cocoredha,
cucurudhú,
dhàdhara
Traduzioni
Francese
galle
Inglese
gall
Spagnolo
agalla
Italiano
galla
Tedesco
Blase.