ammalliàre , vrb Definizione
seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu
Frasi
m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote!
Traduzioni
Francese
choisir sans goût
Inglese
to choose without taste
Spagnolo
elegir sin gusto
Italiano
scégliere sènza gusto
Tedesco
ohne Geschmack wählen.
bodalàre , vrb: bodolare,
bodulai,
bodulare Definizione
fàere de una manera, o una cosa, chi, po sa presse de su foedhare, unu no arregodat comente si narat o no faet a tempus a nàrrere, fintzes si dha tenet crara: si podet pònnere a su postu de calesiògiat àteru verbu, ma dh'imperant fintzes po nàrrere chentza precisare nudha
Sinonimi e contrari
bodalire,
intenantai,
iterinare,
nichelare
Frasi
nachi lu depias bodalare e no li as fatu nudha! ◊ tantu ant bodaladu e nigheladu chi ant chircadu a cumone unu peritu ◊ leas cussa carrela e no bi at de bodalare: faghes pagos metros e che ses in s'ufítziu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire (fam.),
combiner
Inglese
to do
Spagnolo
hacer,
decir
Italiano
cosare
Tedesco
Zeitwort ohne bestimmter Bedeutung,
das jedes andere Verb ersetzen kann.
bodalíre , vrb Definizione
fàere de una manera, o una cosa, chi, in sa presse de su foedhare, unu no si arregodat comente o ite si narat (o no si bolet nàrrere): si podet nàrrere in càmbiu de css. àteru verbu
Sinonimi e contrari
bodalare,
intenantai,
iterinare,
nichelare
Frasi
bodali custu ca mi serbit deretu! ◊ ite bi sezis bodalindhe, cue, totu s'ora? ◊ no bodalas gai ca faghes dannu! ◊ ma mih chi ses bodalindhe abberu, oe, mih, cun custa chistione! ◊ bodàliche sa cradea, coita, ca mi serbit logu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire (fam.),
combiner
Inglese
to do
Spagnolo
hacer,
decir
Italiano
cosare
Tedesco
Zeitwort ohne bestimmter Bedeutung,
das jedes andere Verb ersetzen kann.
cèna 1 , prep: chena 1,
chenas,
chene,
sena* Definizione
prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi no dhu'est su chi narat su foedhu chi acumpàngiat: s'impreat ma no sèmpere cun sa prep. de (a/c.: chena + pps. si podet nàrrere de css. tempus, siat passau, presente o benidore: sas berbeghes deris sunt abbarradas chena murtas, como sunt chena murtas, cras las amus a lassare chena murtas; deosi su camp. ponet s'infiniu: su letu est chen'e fai)/ andhare chene su tempus, chena s'ora = chentza àere fatu su tempus, innantis de s'ora sua, de s'ora istabbilida, zusta, chentza èssere lómpidu su tempus
Sinonimi e contrari
censa,
chentza,
sència
Frasi
chena cussu no podimus fàghere nudha ◊ ih, so chent'annos chena bídere cristianos! ◊ si as de m'iscúdere, colpa chena dolu! ◊ a passu pianu in terra bae e làssalu su bolu chena fatu! (Cubeddu)◊ chenas isse no si vivet e ne si faghet passos ◊ est abbarrau dies chene essiu a campu ◊ si fiant castiaus in faci chena de isciri ita fai ◊ cena mi cufessare seo un'annu
2.
totu est morinne, donzi frore s'est sicanne chene su tempus ◊ no ti ne annes a iscola chena s'ora!
Traduzioni
Francese
sans
Inglese
without
Spagnolo
sin
Italiano
sènza
Tedesco
ohne.
chèntza , prep, cng Definizione
prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi mancat deunudotu su chi narat su foedhu chi acumpàngiat (s'impreat cun e chentza sa prep. de) e coment'e cng. de prop. subbordinadas de forma implícita o fintzes esplícita cun sa cng. chi / èssere, àere, tènnere + chentza + pps. de vrb. = no + agt.; chentza farta = chentza fàghere a mancu; chentza cussu (css. motivu) = a donzi modu, cussu o no cussu, gai etotu, itl. comùnque, indipendentemente da ciò
Sinonimi e contrari
cena 1,
censa,
sència
| ctr.
chin
Frasi
chentza de cussu no podimus andhare ◊ chentza triballu no si campat ◊ timendhe e chentza timire, nendhe e chentza nàrrere, andhendhe e chentza andhare ◊ ti l'aia fatu chentza cussu, unu piaghere, si mi l'aias nadu
2.
su pipiu est andau a su sartu chentza si ndi sapiri su babbu
3.
su letu est chentza fatu, tenzo sas binzas chentza pudadas, bi tenimus su trigu chentza messadu, sos cómpitos sunt chentza fatos ◊ cussa est maladia chentza connota! ◊ lis dispiaghiat de che iscatzare s'istranzu chentza cumbidadu (S.Patatu)
Etimo
srd. + itl.
Traduzioni
Francese
sans
Inglese
without
Spagnolo
sin
Italiano
sènza
Tedesco
ohne.
ibbríxu , agt: irbrissu,
isbrisu,
isbrixu,
sbrísciu Definizione
unu chi no tenet nudha, póveru, chentza dinare; chi si ndh’essit a sa grussera / a s’ibbrixa = chentza istare duiddui, o a su pentza e torra
Sinonimi e contrari
brísciu,
ispiantadu
| ctr.
bussanti
Frasi
chie si vantat issu de foedhos est irbrissu
2.
una mama, poverita, chi che at colcadu sos fizos isbrixos, est cosendhe geuna a lughe de fogu (P.Casu)
3.
a tale nada, rispondheit a s'ibbrixa: - "Arratza de domandha istrana!"
Etimo
itl.t
sbricio
Traduzioni
Francese
dépourvu
Inglese
penniless
Spagnolo
desprovisto
Italiano
sprovvisto
Tedesco
los,
ohne.
ispinnigàdu , agt Definizione
chi dhi ammancant is prabaristas
Traduzioni
Francese
sans paupières
Inglese
without eyelid
Spagnolo
sin párpados
Italiano
sènza pàlpebre
Tedesco
ohne Augenlider.
istrintzàdu , pps, agt Definizione
de istrintzare; nau de ccn., chi est cun sa trintza o bestimentu (pantalones o gunnedha) illascau, calandhochedhi
Sinonimi e contrari
ischintu,
istrantzillerau
Frasi
totu istrintzadu, istaio rujadas de manzana ifatu de carchi grígliu ◊ chie est a bunnedha istrintzada, chie a caltzones ispresos
Traduzioni
Francese
à demi vêtu
Inglese
half-dressed
Spagnolo
desaliñado
Italiano
discinto
Tedesco
ohne Gürtel.