aliàli! , iscl Definizione isclamu, foedhu chi si narat candho unu abbarrat ispantau e agiummai no credet a su chi at inténdhiu e però si dhu timet etotu, o fintzes candho si pentzat una cosa chentza ndh’èssere seguros: ih, gi at a èssiri?!…, no at a èssiri, no?!…, podit èssiri diaderus aici! Sinonimi e contrari arabora! Frasi aliali, no at a èssere, no?! ◊ aliali, no at a èssere, no, chi mi che as ispesu totu?! ◊ aliali, za at a èssere puru, za, chi as fatu cussa, ca tue ses macu puru! ◊ aliali, as a èssere tue cussu chi mi che at furadu sa cosa! Etimo srd. Traduzioni Francese vraiment? sans blague! Inglese really? Spagnolo ¿de veras?, ¿en serio? Italiano davvéro?! Tedesco wirklich?!

ammalliàre , vrb Definizione seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu Frasi m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote! Traduzioni Francese choisir sans goût Inglese to choose without taste Spagnolo elegir sin gusto Italiano scégliere sènza gusto Tedesco ohne Geschmack wählen.

cèna 1 , prep: chena 1, chenas, chene, sena* Definizione prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi no dhu'est su chi narat su foedhu chi acumpàngiat: s'impreat ma no sèmpere cun sa prep. de (a/c.: chena + pps. si podet nàrrere de css. tempus, siat passau, presente o benidore: sas berbeghes deris sunt abbarradas chena murtas, como sunt chena murtas, cras las amus a lassare chena murtas; deosi su camp. ponet s'infiniu: su letu est chen'e fai)/ andhare chene su tempus, chena s'ora = chentza àere fatu su tempus, innantis de s'ora sua, de s'ora istabbilida, zusta, chentza èssere lómpidu su tempus Sinonimi e contrari censa, chentza, sència Frasi chena cussu no podimus fàghere nudha ◊ ih, so chent'annos chena bídere cristianos! ◊ si as de m'iscúdere, colpa chena dolu! ◊ a passu pianu in terra bae e làssalu su bolu chena fatu! (Cubeddu)◊ chenas isse no si vivet e ne si faghet passos ◊ est abbarrau dies chene essiu a campu ◊ si fiant castiaus in faci chena de isciri ita fai ◊ cena mi cufessare seo un'annu 2. totu est morinne, donzi frore s'est sicanne chene su tempus ◊ no ti ne annes a iscola chena s'ora! Traduzioni Francese sans Inglese without Spagnolo sin Italiano sènza Tedesco ohne.

chèntza , prep, cng Definizione prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi mancat deunudotu su chi narat su foedhu chi acumpàngiat (s'impreat cun e chentza sa prep. de) e coment'e cng. de prop. subbordinadas de forma implícita o fintzes esplícita cun sa cng. chi / èssere, àere, tènnere + chentza + pps. de vrb. = no + agt.; chentza farta = chentza fàghere a mancu; chentza cussu (css. motivu) = a donzi modu, cussu o no cussu, gai etotu, itl. comùnque, indipendentemente da ciò Sinonimi e contrari cena 1, censa, sència | ctr. chin Frasi chentza de cussu no podimus andhare ◊ chentza triballu no si campat ◊ timendhe e chentza timire, nendhe e chentza nàrrere, andhendhe e chentza andhare ◊ ti l'aia fatu chentza cussu, unu piaghere, si mi l'aias nadu 2. su pipiu est andau a su sartu chentza si ndi sapiri su babbu 3. su letu est chentza fatu, tenzo sas binzas chentza pudadas, bi tenimus su trigu chentza messadu, sos cómpitos sunt chentza fatos ◊ cussa est maladia chentza connota! ◊ lis dispiaghiat de che iscatzare s'istranzu chentza cumbidadu (S.Patatu) Etimo srd. + itl. Traduzioni Francese sans Inglese without Spagnolo sin Italiano sènza Tedesco ohne.

corporzàle , nm Definizione sa parte grussa de una carena, foras is bratzos, is cambas e sa conca Sinonimi e contrari dossu Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese tronc sans les membres Inglese trunk Spagnolo tronco Italiano il trónco escluse le mèmbra, tórso Tedesco Oberkörper.

disabbútu , agt: disabudu Definizione chi est chentza trebballu a fàere, chi no est faendho nudha de faina (nau de logu, chi est buidu, abbandhonau); chi at pérdiu s'abbitúdine a calecuna cosa; chi no est pentzandho o no atuat a sa cosa chi est faendho o chi dhi funt naendho / domo disabbuta = chi no b’istat neune, serrada, fintzas líchida, chentza trastes e ne àteru de su chi serbit mescamente a manigare Sinonimi e contrari disimperau, disocupadu, ibbàidu, ibbautu, irberzadu, líchidu 1 / disabesau, disabesu / ammammalucadu, ilfatziennadu, isàbbitu, isagherau | ctr. afainadu, impreadu Frasi sos disabudos chene trabballu sunt medas ◊ a unu pastore che li aiant picau su bestiàmene pínnicu e gai fit restau disabudu ◊ tocat a tentare sos sartos prima chi los allugant, za bi ndhe at de zòbanos disabudos in chirca de zorronada ◊ est a cascos ca sa frente est disabuta! 2. andhade a compidare sa dommo mea ca commo est disabbuta e che at a èssere ruendhe! Etimo srd. Traduzioni Francese sans travail, désœuvré Inglese unemployed, idle Spagnolo desempleado, holgazán Italiano disoccupato, sfaccendato Tedesco müßig.

disamparàdu , pps, agt, nm: disamparau Definizione de disamparare; chi no tenet amparu, chi est lassau in abbandhonu Sinonimi e contrari abbandhonadu, difortunadu, disciamparau | ctr. amparadu, contivizadu 2. caru babbu, prite nos as lassadu disamparados? ◊ depimus dare calchi cosa pro sa zente disamparada ◊ che pòbera isconfusa, disamparada e nuda, no at bratzos ne ghia chi la potant torrare in bona muda 3. in sos muntonarzos sos disamparados sunt chirchendhe recatu, in mesu de sa zente dimandhendhe (L.Marielli)◊ si a su disamparadu daes apozu est caridade Traduzioni Francese sans protection, délaissé, abandonné Inglese forlorn, emarginated, unprotected, down and out, outcast Spagnolo desamparado Italiano indiféso, derelitto, emarginato Tedesco ungeschüzt, verlassen, Ausgestoßene.

disimperàu , agt Definizione chi est chentza impreu, chentza fàere Sinonimi e contrari disabbutu, ibbautu, ifainadu, ilvioladu Frasi fut torrau a sa pratza e iat biu ca dhu'iat atrus óminis disimperaus Traduzioni Francese sans travail, en chômage Inglese jobless Spagnolo desempleado Italiano disoccupato Tedesco arbeitslos.

faciòba , nf: faciòua Definizione craba chi no portat corros, múdula Traduzioni Francese chèvre sans cornes Inglese unhorned goat Spagnolo cabra sin cuernos Italiano capra sènza còrna Tedesco hörnerlose Ziege.

frachivràchi , avb Definizione coment'e chentza fortza Frasi si tenis inimigus no bandis frachivrachi! Etimo srd. Traduzioni Francese sans entrain Inglese weakly Spagnolo con desgana Italiano fiaccaménte Tedesco matt, müd (e).

illacanàdu , pps, agt: illacanau Definizione de illacanare; chi est deasi mannu chi no tenet làcanas, no tenet fine Sinonimi e contrari irbàndhidu, isfundharadu, istremenadu, smesurau 2. illacanada fit sa caminera, sa ch'imbucadu apo a prima essida ◊ prenant s'ànima de sa luche illacanada de s'infinitu Traduzioni Francese sans fin, infini Inglese unlimited Spagnolo infinito Italiano sconfinato, infinito Tedesco grenzlos, unendlich.

immaodhàu , agt, pps: immeudhadu, irmeudhadu, irmidudhau, ismiudhatu, smuedhau Definizione chi at pérdiu sa fortza; de irmeudhare Sinonimi e contrari arréndhidu, smeudhiu, spuligau | ctr. ammeudhadu Frasi cussos sunt immeudhados, dados a su vítziu, sempre imbreagos Traduzioni Francese sans moelle, mollasse Inglese spineless, weakened, taken the marrow out Spagnolo desmeollado, enervado Italiano smidollato Tedesco marklos, kraftlos.

inneudhàdu , agt Definizione irmeudhadu, chi no portat meudhu, no portat fortzas Sinonimi e contrari castigadu, débbile Traduzioni Francese sans moelle Inglese spineless Spagnolo flojo Italiano smidollato Tedesco kraftlos.

isaboriàdu , pps, agt: isciaboriau, issaboriau, issapogliau, issaporjau, issaporzau, sciaboriau Definizione de isaboriare; chi no tenet o chi at pérdiu su sabore Sinonimi e contrari ivambuladu | ctr. licantzu, saboiru 2. como est pacu su tropu: dónnia bucone produiu est issaporzau e su bene istare che at tatau a totus Traduzioni Francese sans saveur, fade, insipide Inglese insipid Spagnolo insípido Italiano insapóre, scipito Tedesco geschmacklos, fad.

iscoítu , agt Definizione nau de ccn., chi no tenet ite de fàere o impícios, fintzes in su sensu de iscabbúlliu, de no tènnere prus un'óbbrigu Sinonimi e contrari irgaitzu, líbberu | ctr. impreadu / dipendhente, presu Frasi si unu frade tuo ebreu o un’ebrea si vendhet a tie, ti at a servire ses annos, ma a su de sete che lu depes dispatzare iscoitu (Bb)◊ non bi at ne iscravos e ne iscoitos ◊ est iscoitu dae donzi incàrriga Traduzioni Francese sans engagements Inglese free Spagnolo libre de empeños Italiano lìbero da impégni Tedesco frei.

iscovacàdu , pps, agt: iscuvacadu Definizione de iscovacare; chi est chentza covecu, chentza crobecu, chi si che dh'ant trantziu; chi no est ammontau, chi est chentza carragiare Sinonimi e contrari iscopercau, iscuguzadu 2. sos puzones fint furendhe sèmene iscovacadu, in s'aronzu Traduzioni Francese découvert, sans couvercle Inglese uncovered Spagnolo destapado Italiano scoperchiato Tedesco abgedeckt.

iscustodiàdu , agt Definizione chi est chentza custódiu Sinonimi e contrari iscuviadu Traduzioni Francese sans surveillance Inglese unattended Spagnolo sin custodia, abandonado Italiano incustodito, sènza guida Tedesco unbewacht.

isfundharàdu , agt: isfundheradu, isfundhoradu, isfundhuradu, isfunneradu Definizione isfundhau, chi est chentza fundhu, chentza fundhos, chi no tenet acabbu, mannu meda / ricos isfundherados = arricus meda, sfundoraus, isciundaus Sinonimi e contrari illacanadu, stremenau Frasi pro chi sias ricu isfundharadu depes bènnere a mòrrere etotu! Etimo srd. Traduzioni Francese sans fin, illimité Inglese unlimited Spagnolo ilimitado, inmenso Italiano sconfinato, immènso Tedesco grenzenlos, unermeßlich.

ispinnigàdu , agt Definizione chi dhi ammancant is prabaristas Traduzioni Francese sans paupières Inglese without eyelid Spagnolo sin párpados Italiano sènza pàlpebre Tedesco ohne Augenlider.

lebbreríscu, lebbríscu , agt: levreriscu, libberiscu, libbrariscu, libbriscu, limbriscu Definizione nau de un'arratza de cane, mannu e pruschetotu bonu meda po cúrrere; nau de unu, chi est lestu e furbu, àbbile, abbistu e prontu no sèmpere po su bonu, chi no càstiat de ofèndhere o de fàere cun atza, isfaciu puru, chentza caràtere / longu che cane levreriscu = istrízile Sinonimi e contrari faciudu, gafante, lebrerincu, prontu Frasi fato de bratzos, do un'isfretzida e brinco a fora che cane lebbriscu ◊ mi che lampei che cane lebbriscu a mi ndhe leare una francada 2. macu macu o libbriscu fit chirchendhe sa tana in logu friscu! ◊ sos cussizeris prus libbriscos li podiant dare agiudu ◊ cussu limbriscu a chie li dait a mandhicare narat "Babbu"!◊ fit un'ómine sàbiu ma libbriscu che lèpere Etimo ctl. llebrer + -iscu Traduzioni Francese sans scrupules, opportuniste, libertin Inglese free and easy, opportunist Spagnolo lebrel, desaprensivo Italiano spregiudicato, opportunista, libertino Tedesco skrupellos, frech.

«« Cerca di nuovo