abbandhonàre , vrb: abbandonai,
abbannonare,
abendonai Definizione
lassare istare una cosa, unu logu, a unu, a tempos longos chentza si ndhe incurare, lassare in abbandhonu
Sinonimi e contrari
disamparai,
discuidai,
irbandhonare,
lassai,
sbandonai,
scabidai
| ctr.
contifizare
Frasi
ca non lis lasso benes ne dinari mi ant in custu modu abbandonadu (C.Longu)◊ t'ibetat su coru chi as abendonau ◊ is basciuresus no ant a abbandonai custu logu! ◊ sa vida est acabbada si mi abbandhonas tue! ◊ mancu nci pentzist: dèu no ti abbandonu! ◊ nariant ca po che bogare sa miséria su rimédiu fuit de abbannonare s'agricoltura
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
abandonner,
quitter,
négliger
Inglese
to leave,
to neglect
Spagnolo
abandonar
Italiano
abbandonare
Tedesco
verlassen.
abbandhónu , nm: abbandonu Definizione
su lassare cosa o gente chentza dha cricare prus, a comente bolet andhare, a comente andhat andhat
Sinonimi e contrari
descuidu,
disamparu,
irbandhonu,
scabudu
| ctr.
contibizu,
incuru
Frasi
lassare in abbandhonu ◊ mi est pena su bi crere, mi est afannu pensendhe chi mi at postu in abbandhonu ◊ sa Sardigna cheriat pretziada, invece de l'àere posta in abbandhonu!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
abandon
Inglese
abandonment
Spagnolo
abandono
Italiano
abbandóno
Tedesco
Verlassen.
dassàre , vrb Definizione
abbarrare o istare a su chi bolet fàere s'àteru, arrimare o abbandhonare po pagu o po sèmpere, iscuncordare
Sinonimi e contrari
abbandhonare,
acadiare,
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
discuidai,
ilmentigare,
incoizare,
lassai,
scabidai
| ctr.
leai,
picare
Frasi
at dassau sa trata de sos pedes suos ◊ su masone dassat sa mandra pro su paschinzu ◊ ses cúrrida a sa gianna dassendhe sa faina ◊ dàssalu irbasolare, chin custos issudhos chi si nch'est cravandhe in conca! ◊ si no cheres bènnere dàssalu! ◊ como bos dasso ca mi che so recuindhe ◊ no mi dassetas solu!
2.
cussos duos fint ammorendhe tantos annos e apustis si sunt dassados
Etimo
ltn.
de + laxare
Traduzioni
Francese
laisser,
quitter
Inglese
to leave
Spagnolo
dejar
Italiano
lasciare
Tedesco
lassen,
verlassen.
disampàru , nm Definizione
mancàntzia o farta de amparu, de contivígiu
Sinonimi e contrari
abbandhonu,
descuidu,
scabudu
| ctr.
amparu
Frasi
nosus seus cudhus calaus in su duamila, casi in s'erari de su roncali, esémpiu de disapegu e disamparu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
abandon
Inglese
abandonment
Spagnolo
desamparo
Italiano
abbandóno
Tedesco
böswilliges Verlassen.
fidài , vrb: fidare,
firai Definizione
crèdere, giare fide; lassare a unu o una cosa chentza dhi giare atentzione a sa sighia, chentza dha castiare, chentza pentzare in su malu; nàrrere o giare a ischire cosa a persona chi si credet segura, chi giughet capia, chi mantenet su segretu
Sinonimi e contrari
intregai
Modi di dire
csn:
fidare una cosa in manos de unu, fidare a unu cun àtere = intregai, lassai una cosa a unu, lassai a unu cun carchi àteru (pruscatotu pro dhu castiai); est malu fidare a… = no fait a si fidai de…, est perigulosu a…; fidai is pudhas a marxani = pònnere su grodhe a tentare sos anzones, comporare casu dae sos sórighes, chircare seguresa o bene in chie ti traighet, in chie tenet s’iscopu de ti fàghere male
Frasi
ello cun chie mi cherzo fidare, giaghí fide in nisciunu si agatat?! (P.Pisurzi)◊ comintzas s'anzone a lusingare si si fiderat chi t'intrat in manu (Carta)◊ no ti fides in cussa nae ca si che podet segare! ◊ nosu bellus e prexaus ca tenaiaus una poriga de iscudus allogaus… bai e fidadidha! ◊ no fait a si fidai de sa buca a su nasu ◊ como su pisedhu za ch'est mannu e abbistu e faghet a li fidare sa màchina
2.
lah chi no dhu fidis a Cappai, sinò in pagu tempus ti dhu mànciat! ◊ tenia cosa in su fogu, mi so fidada e brusiada mi ch'est ◊ pro ti àere fidadu unu mamentu ses diventada un'ebba rude! ◊ no faghet a fidare sa laghinza, ca si ch'essit de su cunzadu ◊ su mastru at fidadu sos pisedhos solos e si sunt totu postos a brincare ◊ custa criadura no l'at fidada un'iscuta, a sa mama, timindhe chi si che andhet
3.
si as bisonzu de cossizos, abbàida cun chie ti fidare!
Cognomi e Proverbi
prb:
a cani chi papat cinixu no dhi fidis su lardu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
avoir confiance,
confier
Inglese
to trust,
to entrust
Spagnolo
confiar
Italiano
fidarsi,
affidare
Tedesco
sich verlassen auf + Akk.,
anvertrauen.
irbandhonàdu , pps, agt Definizione
de irbandhonare; chi est in abbandhonu, lassau a comente bolet andhare, chi no est tentu contu, iscabudau
Sinonimi e contrari
ilbandhonidu,
iscóndhiu,
ismeriadu
| ctr.
contivizadu
Traduzioni
Francese
abandonné
Inglese
abandoned,
careless
Spagnolo
abandonado,
desamparado
Italiano
abbandonato,
trascurato
Tedesco
verlassen,
vernachlässigt.
irbandhonàre , vrb: sbandonai Definizione
lassare cosa, logu o gente in abbandhonu, chentza custodiau, chentza ndhe fàere contu
Sinonimi e contrari
abbandhonare,
disamparai,
discuidai,
lassai,
scabidai
| ctr.
contifizare
Frasi
mischinedha, sa catedha de númene no ndh’at, ca l’ant irbandhonada dae candho fit minore ◊ custas olias las ant irbandhonadas, chentza pudadas e ne irfruedhadas prus
Traduzioni
Francese
abandonner,
négliger
Inglese
to leave,
to neglect
Spagnolo
abandonar
Italiano
abbandonare,
trascurare
Tedesco
verlassen,
vernachlässigen.
irbandhónu , nm Definizione
su iscabudare, su no tènnere o no èssere tentu contu, trebballau, contivigiau
Sinonimi e contrari
abbandhonu
| ctr.
contibizu
Frasi
totu in irbandhonu est, cussu possessu: unu tempus pariat unu zardinu e como est prenu de rú
Traduzioni
Francese
abandon
Inglese
neglect
Spagnolo
abandono,
desamparo
Italiano
abbandóno
Tedesco
Verlassen.
issimizídu , agt, nm Sinonimi e contrari
abbandhonadu,
assoladu,
isputzidu
Frasi
cudhu ch'innetaiat sa carena a lebbrosos e a issimizidos chi fint dai totu isputzidos ant mortu cun manna mia pena!
Traduzioni
Francese
abandonné,
délaissé
Inglese
forlorn
Spagnolo
desamparado,
abandonado
Italiano
derelitto
Tedesco
verlassen.
scabúdu , nm Definizione
su scabudai, su lassare in abbandhonu
Sinonimi e contrari
abbandhonu,
descuidu,
disamparu
| ctr.
contibizu
Frasi
chi pentzat a s'ora de su scabudu, una punta dhi setzit in su coru!(F.I.Congiu)◊ est pentzendu a su scabudu de sa famíglia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abandon
Inglese
neglect
Spagnolo
abandono
Italiano
abbandóno
Tedesco
Verlassen.