ammalliàre , vrb Definizione
seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu
Frasi
m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote!
Traduzioni
Francese
choisir sans goût
Inglese
to choose without taste
Spagnolo
elegir sin gusto
Italiano
scégliere sènza gusto
Tedesco
ohne Geschmack wählen.
cèna 1 , prep: chena 1,
chenas,
chene,
sena* Definizione
prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi no dhu'est su chi narat su foedhu chi acumpàngiat: s'impreat ma no sèmpere cun sa prep. de (a/c.: chena + pps. si podet nàrrere de css. tempus, siat passau, presente o benidore: sas berbeghes deris sunt abbarradas chena murtas, como sunt chena murtas, cras las amus a lassare chena murtas; deosi su camp. ponet s'infiniu: su letu est chen'e fai)/ andhare chene su tempus, chena s'ora = chentza àere fatu su tempus, innantis de s'ora sua, de s'ora istabbilida, zusta, chentza èssere lómpidu su tempus
Sinonimi e contrari
censa,
chentza,
sència
Frasi
chena cussu no podimus fàghere nudha ◊ ih, so chent'annos chena bídere cristianos! ◊ si as de m'iscúdere, colpa chena dolu! ◊ a passu pianu in terra bae e làssalu su bolu chena fatu! (Cubeddu)◊ chenas isse no si vivet e ne si faghet passos ◊ est abbarrau dies chene essiu a campu ◊ si fiant castiaus in faci chena de isciri ita fai ◊ cena mi cufessare seo un'annu
2.
totu est morinne, donzi frore s'est sicanne chene su tempus ◊ no ti ne annes a iscola chena s'ora!
Traduzioni
Francese
sans
Inglese
without
Spagnolo
sin
Italiano
sènza
Tedesco
ohne.
chèntza , prep, cng Definizione
prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi mancat deunudotu su chi narat su foedhu chi acumpàngiat (s'impreat cun e chentza sa prep. de) e coment'e cng. de prop. subbordinadas de forma implícita o fintzes esplícita cun sa cng. chi / èssere, àere, tènnere + chentza + pps. de vrb. = no + agt.; chentza farta = chentza fàghere a mancu; chentza cussu (css. motivu) = a donzi modu, cussu o no cussu, gai etotu, itl. comùnque, indipendentemente da ciò
Sinonimi e contrari
cena 1,
censa,
sència
| ctr.
chin
Frasi
chentza de cussu no podimus andhare ◊ chentza triballu no si campat ◊ timendhe e chentza timire, nendhe e chentza nàrrere, andhendhe e chentza andhare ◊ ti l'aia fatu chentza cussu, unu piaghere, si mi l'aias nadu
2.
su pipiu est andau a su sartu chentza si ndi sapiri su babbu
3.
su letu est chentza fatu, tenzo sas binzas chentza pudadas, bi tenimus su trigu chentza messadu, sos cómpitos sunt chentza fatos ◊ cussa est maladia chentza connota! ◊ lis dispiaghiat de che iscatzare s'istranzu chentza cumbidadu (S.Patatu)
Etimo
srd. + itl.
Traduzioni
Francese
sans
Inglese
without
Spagnolo
sin
Italiano
sènza
Tedesco
ohne.
conigóni , avb Definizione
nau de sa manera de betare unu lícuidu de un'istrégiu, a iscolomadura, abbellu a manera de no intrullare sa cosa e de lassare su fundhurúgiu
Traduzioni
Francese
doucement,
lentement
Inglese
slowly
Spagnolo
despacio
Italiano
adàgio,
sènza scòsse,
piano
Tedesco
langsam.
faciòba , nf: faciòua Definizione
craba chi no portat corros, múdula
Traduzioni
Francese
chèvre sans cornes
Inglese
unhorned goat
Spagnolo
cabra sin cuernos
Italiano
capra sènza còrna
Tedesco
hörnerlose Ziege.
iscabàdu , agt Definizione
nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu
Sinonimi e contrari
iscabiladu,
iscabudadu
| ctr.
acabadu,
cabosu,
giudisciosu
Frasi
fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sot,
idiot,
insensé
Inglese
foolish
Spagnolo
insensato
Italiano
sènza giudízio,
stólto,
insensato
Tedesco
töricht,
unbesonnen.
iscantaràre , vrb: iscanterare Definizione
foedhandho, su ch'essire fora de su chi si podet nàrrere cun seriedade o giudítziu, cun cabu, cantare a isambruliadura, a isciolóriu
Sinonimi e contrari
iscantonare
Frasi
bah, bah, bois puru, como, fatu a ómine mannu sezis iscantarendhe: dae conca bos benit a nàrrere cosas gai?!…◊ cantat tota note sa tonca e nos faghet cumpanzia, fintzas si nos iscàntarat sa conca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dire des fadaises
Inglese
to talk nonsense
Spagnolo
tontear
Italiano
parlare sènza giudìzio,
dire scipitézze
Tedesco
irrereden.
iscantarúmene, iscantarúmine , nm Definizione
chistionu bambu, chentza cabu e ne coa
Sinonimi e contrari
ibéntiu,
iscàntaru,
tracaza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
propos inconséquent
Inglese
rambling speech
Spagnolo
discurso sin sentido
Italiano
discórso sconclusionato,
sènza costrutto
Tedesco
zusammenhanglose Reden.
iscustodiàdu , agt Definizione
chi est chentza custódiu
Sinonimi e contrari
iscuviadu
Traduzioni
Francese
sans surveillance
Inglese
unattended
Spagnolo
sin custodia,
abandonado
Italiano
incustodito,
sènza guida
Tedesco
unbewacht.
ispinnigàdu , agt Definizione
chi dhi ammancant is prabaristas
Traduzioni
Francese
sans paupières
Inglese
without eyelid
Spagnolo
sin párpados
Italiano
sènza pàlpebre
Tedesco
ohne Augenlider.
múdulu , agt: múrulu,
mútulu Definizione
nau prus che àteru de craba (o fintzes de mascu, de becu), chi no at fatu corros, chi est o est abbarrada a conca nida
Sinonimi e contrari
cóciu 1,
morcudu,
múticu,
pabadi
| ctr.
corrudu
Frasi
fiadu anzenu, múdulu o corrudu, romasu o rassu, fit totu sou ◊ deo apo a èssere múdulu, ma tue ses corrudu! ◊ una craba est cúncula de corra e una múdula a sonalla ◊ is bacas nostas funt múdulas
Cognomi e Proverbi
smb:
Mudulu
Etimo
ltn.
mutilus
Traduzioni
Francese
sans cornes (bête)
Inglese
unhorned
Spagnolo
sin cuernos
Italiano
sènza còrna,
privo di còrna
Tedesco
hörnerlos.
sciundàu , pps, agt Definizione
de sciundai; chi est chentza fundhu, chi no acabbat mai
Sinonimi e contrari
ifundhadu
Traduzioni
Francese
défoncé
Inglese
bottomless
Spagnolo
desfondado,
sin fondo
Italiano
sfondato,
sènza fóndo
Tedesco
bodenlos.
tracàza , nf Definizione
chistionu a isciolóriu, chentza contu e chentza cabu
Sinonimi e contrari
iscantarúmene
Traduzioni
Francese
propos dénués de fondement
Inglese
long and idle talk
Spagnolo
parrafada,
discurso vano
Italiano
discórso lungo,
inùtile e sènza fondaménto
Tedesco
lange,
unnütze Rede.
tzarodhài , vrb: aciarollai*,
tzorodhai,
tzorodhare Definizione
nàrrere o fàere is cosas a improdhu, betare is cosas a s'afaiu, chentza órdine, chentza critériu, fàere atzerodhos
Sinonimi e contrari
aciapuciae,
aciorobedhare,
acoredhai,
afioncai,
allarodhai,
impiastai,
improdhai,
inciorodhare
Traduzioni
Francese
parler à tort et à travers
Inglese
to talk nonsense
Spagnolo
embarullar,
badajear
Italiano
fare o dire a vànvera,
sènza critèrio
Tedesco
unüberlegt daherreden,
aufs Geratewohl handeln.