fàda 2 , nf, nm: fadu Definitzione cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala; sa volontade de Deus Sinònimos e contràrios afaru, aura, deltinu, ostinu, praneta, solte Maneras de nàrrere csn: èssere a su fadu ’e Deu = acomenti Deus bollit; a fadu ’e nemmos = acomenti bollit andai, andai de passei suu Frases una betzita tzega, palpat sa roca ue, tremendu fadu, s'amore sou s'est cambiadu in pedra ◊ ma si a su fadu mai nisciunu si podet frànghere, si ancora devo piànghere, tet èssere iscritu gai! (Grolle)◊ sorte apas e fada! ◊ a tie, coro meu, Deus ti diat fadu! ◊ est díciu antigu e de su mundhu fadu: - Chie narat su giustu est odiadu! ◊ ah ita fadu chi nos at giutu a nos iscollare! ◊ no at tentu ne dícia e ne fada ◊ ite mala fada, maridu meu: ti at mortu zente mala! ◊ sa fada l'at posta Deu Ètimu ltn. fatum, (pl. fata) Tradutziones Frantzesu destin Ingresu fate Ispagnolu hado, destino Italianu fato, destino Tedescu Schicksal.

ostínu , nm: istinu, ustinu Definitzione cosa chi no benit, no dipendhet de sa volontade umana / zirada de o. = furriada, cambiamentu mannu (in malu) de sa sorte Sinònimos e contràrios aura, deltinu*, fada 2, praneta, solte Frases contr'a s'ostinu de su fadu aversu nois devimus grunare sa testa (P.Casu)◊ pastore mannu, pro zirada de ostinu est torrau a unu pecus Tradutziones Frantzesu destin, fatalité Ingresu fate Ispagnolu destino, hado Italianu destino, fatalità Tedescu Schicksal.

pranèta , nf, nm: preneta, prenetu Definitzione cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala (ma si narat fintzes coment'e dannu, male): prenetu si narat fintzes coment'e agt.; pentzamentu chi faet istare male Sinònimos e contràrios afaru, aura, deltinu, fada 2, ostinu, solte / matana, pensamentu / ttrs. prineta, prinetu Maneras de nàrrere csn: ficare che preneta = incravai, cravai de no si movi prus; istare che preneta = abarrai ananti coment'e umbra, cosa chi fait a timi, chi istrobbat; falare che preneta = arrui a corpu, acontessi de un'improntu; andhare, mòeresi che preneta = acoment'e lampu; èssere o istare mortu e prenetu = mortu ’eretu, mortu própiu, firmu acoment'e mortu, che perda, o fintzas ammammalucau Frases cussu est nàsciu cun preneta bona ◊ custa est sa preneta de s'ómini: nàsciri, crèsciri e mòrriri ◊ Deus ti diet bona preneta! ◊ sa preneta no dha cumandaus nosu!◊ isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ andhe preneta sa mia!…◊ a chie che at leadu su puntorzu li prego sa mala preneta! ◊ dèu e tui seus alliongiaus a sa própiu preneta ◊ ancu li falet una preneta! ◊ a donniunu su praneta suu! 2. pro custu giamendhe a tue isto in tanta preneta ◊ mi est ruta s'acheta currindhe: no la potei salvare dae sa preneta sua! ◊ a fortza de preguntas e prenetas so reséssidu a bídere ue fint ◊ sa preneta de s'ama segat su sustu de su pastore ◊ astore malaitu, lassa su prenetu, lassa sas ganas de ti che collire sa columba! ◊ sa mente mi peleo cun prenetos ponindhe fatu tou ◊ mi pessighit che preneta 3. si est beru chi su destinu est prenetu, pruite no si est ammajada de unu chi li aiat dadu una bandhela e no un'iscobile malu che a mie? 4. cretas ch'isto inie mortu e prenetu iscurtendhe a issos? ◊ no istes mortu e prenetu, triballendhe: faghe! ◊ comente at ischidu de su dannu est abbarrada morta e preneta Ètimu ctl. planeta Tradutziones Frantzesu destin Ingresu fate Ispagnolu destino, hado, suerte Italianu destino Tedescu Schicksal.

sòlte , nf: sorte 1, sorti Definitzione genia de fortza e cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala Sinònimos e contràrios afaru, aura, deltinu, fada 2, foltuna, manúgia, ostinu, praneta, sortara / cdh. solti Maneras de nàrrere csn: tirare o fai a s. = a comente essit essit; po s. = si cumbinat, ma fintzas pro fortuna; pro donzi s. = pro donzi bonu bisonzu, a dónnia màniga de candela; po sorte ca, sorti ca… = mancu male chi…, nara nara chi…; e deabbonu de sa s.! = acabbonu!, tambene!; àere s. de ccn. cosa = tènniri fortuna, andai cufromma a su disígiu Frases no frastimes sa sorte: maleighe sas trobeas! ◊ acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ bona sorte apazas! ◊ bona sorte bos diat Deus! ◊ apas in doda salude chin sorte! ◊ sa sorte l'at giutu chi at isposadu a Fulana ◊ bona sorte mi tochet cantu est veru su chi ses nanne! 2. si pro sorte mi ponzo a fàghere dannu ndhe lampo rampos, truncu e corza! ◊ sorti ca funt bixinas bonas! ◊ e deabbonu de sa sorte si fia andhada a iscola! ◊ po sorti manna cosa sua, iant fatu una grandu festa ◊ immoi teneus sa piciochedha puru iscòncia: cumenti no si currit sa sorti!… 3. cudha chi po muzere ti aias seperau no ndh'as àpiu sorte a l'isposare ◊ po sorte chi no fut ispetanne pitzinnu, sinono de s'ispreu chi ne at leadu!… Sambenados e Provèrbios smb: (De)sortes / prb: chie no at sorte no balet chi si peset chito ◊ chie cheret sorte la devet chircare ◊ menzus fizu de sorte chi no fizu de re Ètimu ltn. sorte(m) Tradutziones Frantzesu destin Ingresu destiny Ispagnolu suerte, destino Italianu sòrte Tedescu Schicksal.

«« Torra a chircare