contoniàe, contoniài, contoniàre, contoniàri , vrb Definitzione torrare (e fintzes batire) a contone, a domo, furriare o recuire a bidha Sinònimos e contràrios arrefurai, furriai, ghirare, recoire, recòrdere, remunire, soniae / pigai, poltare | ctr. essire, tocai 1 Frases us ómmines, pacubbene de issus, candho contoniànt contoniànt! ◊ bai ca babbu tuu ti dhu donat in costas su súcuru, candu contóniat! ◊ si ndi pesàt a iscuriu e contoniàt a s'iscorigadroxu ◊ is bòis a merí contóniant a bidha ◊ mi nci contóniu a domu ◊ fui circandho is mannalitzas ca non funt contoniatas a domu 2. de sa buca de is pipius e de is piciochedhus ti as contoniau su bantu (Ev)◊ s'arroda de su tempus ndi at contoniau artis noas e fuedhus nous ◊ cudhus funt andaus a ndi contoniai is bacas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rentrer Ingresu to come back Ispagnolu regresar Italianu rientrare Tedescu zurückkehren.
ghiràre , vrb Definitzione coment’e acabbare su giru, torrare (o fintzes portare cosa) a su logu inue s’istat, inue si faet abbitu / ghirare sa zanna = tambare, acostai sa porta Sinònimos e contràrios arrefurai, contoniai, recoire, recòrdere, remuire / batire, poltare / afacai, tambai | ctr. essire, tocai 1 Frases pessaio chi Bore fit ghirendhe ◊ ghirandhe de un'imperju s'est firmau in s'iscopile ◊ chin isse nos semus imbénnitos ghirànnennos ◊ in domo de s'emigradu fit unu solu s'isetu: ghirare! ◊ ghiràtebbos e corcatebbonche! ◊ candho li ghiro a tardu, sa fémina s'inchietat! 2. ghira sa zanna abbellu abbellu, ca pro s'allabentu tuo mi nche ischidas su pitzinnu 3. amus ghiradu linna ◊ e tue nche cheres ghirare s'istégliu chin sa moto? Ètimu ltn. gyrare Tradutziones Frantzesu rentrer Ingresu to return Ispagnolu volver, regresar Italianu rientrare, far ritórno Tedescu zurückkehren.
intanàe, intanài , vrb: intanare Definitzione intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat) Sinònimos e contràrios abbuare, abbusare 1, acalare, aclisare, acuae, afufai, ammagare, apatai, atanai, atupare, cuerrai, frànghere, imbusare, impercusinare, infoxinae, inserrai, intupai, intuvedhare, istichire, istumponai Frases s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe 2. a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rentrer dans sa tanière, se cacher Ingresu to go back to one's den, to hole up Ispagnolu esconderse, encerrarse Italianu rintanarsi Tedescu sich verkriechen
recoíre , vrb: arrecuire, recuire, recuiri, ricuire Definitzione torrare a su logu inue s'istat, si bivet, pruschetotu a domo, a bidha, a pasare o po si ndhe arretirare deunudotu; pònnere sa cosa chistia in ccn. logu, portare a domo, a magasinu, a su logu chi si faet fúrriu Sinònimos e contràrios contoniai, ghirare, recògliere, recòrdere, remuire, soniae / remonire | ctr. essire, tocai 1 Frases fata sa zorronada, recuo ◊ Pitzente a ora de mesa note pro sa una recuit a domo ◊ prima de recuire pro sa chena sos pitzinnos giogant ◊ unu bortaedie fimus recuindhe a bidha ◊ adiosu: deo mi recuo! ◊ a ue est nadu si podet recuit dae s'últimu cabu de su mundhu 2. recui sas bertighitas! (P.Mossa)◊ babbai che aiat recuiu sas crapas a sa mandra e fit ghirau a cuile ◊ fit una die frita, su sole si fit solu incioradu e si fit recuidu impresse (S.Saba)◊ mancumale chi che l'ant recuida, sinono capubbada ite aiat fatu!◊ recuide sos pitzinnos! Ètimu spn. recudir Tradutziones Frantzesu rentrer chez soi Ingresu to get back home Ispagnolu recogerse, retirarse Italianu rincasare Tedescu heimkehren.