àglia , nf: alza,
àrgia,
arza,
arxa,
àrxara Definitzione
àrgia ispitzuladora o arza pinta, bobboi malu, arangiolu velenosu chi candho móssigat dolet meda e a tempus longu chi unu agiummai s’imbortighinat: cust'arangiolu faet su niu in terra, in mesu de s'erba, est iscuriosu de colore, portat tréighi marchighedhos orrúbios in sa parte de sa bentre (a parte de pitzu); in calecunu logu su matessi númene dhu narant a una genia de frommiga velenosa ma chi no faet deasi male; a logos narant àrgia a dónnia arangiolu e sa velenosa est ispitzuladora / s'àrgia est de tres arratzas: bagadia (froria, colore de orrosa), cojada (orrúbia), fiuda (niedha)
Sinònimos e contràrios
acuasantera 1,
assàrgia,
bàrgia*
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere su ballu de s'arza a unu = fai su ballu pro unu chi dh'at ispitzuau s'àrgia; èssere ferenau che un'àrgia = crependhe de su fele
Frases
arza niedha pinta fatesit fizos trinta ◊ mossu de arza, tocu de campana! ◊ s'est sadhiu pariat chi dh'iat puntu s'àrgia ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca ◊ sa puntura de s'àrgia mascu dolet de prus
2.
su ballu de s'arza chi ti fetant! ◊ zai ses maseda… paret chi ti at mossigadu un'arza de ballos!
Terminologia iscientìfica
crp, latrodectus tredecim-guttatus, myrmilla erythrocephala
Tradutziones
Frantzesu
veuve noire méditerranéenne
Ingresu
Mediterranean black widow
Ispagnolu
araña sangrienta,
viuda negra europea
Italianu
malmignatta
Tedescu
Mediterrane Schwarze Witwe.
batía , nf, agt: vatia Definitzione
fémina cojuada chi dhi est mortu su pobidhu / b. a duas bias = chi che li est mortu su de duos maridos puru, imbatiada torra
Sinònimos e contràrios
bida 1,
biuda,
gatia*
Frases
li est mortu su maridu e lassada l'at batia ◊ disdiciada, so torra batia, chen'afianzu!
Tradutziones
Frantzesu
veuve
Ingresu
widow
Ispagnolu
viuda
Italianu
védova
Tedescu
Witwe,
verwitwete.
biudàle , agt, nm Definitzione
de biudos, chi pertocat is fiudos; totu su chi tocat de diritu a is fiudos / sos pannos biudales = sa bestimenta, niedha, chi si ponent sos biudos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
de veuf,
de veuve,
douaire
Ingresu
widowed
Ispagnolu
viudal
Italianu
vedovile
Tedescu
zur Witwenschaft gehörig,
Witwengeld,
Leibgedinge.
biudèdha , nf: viudedhas Definitzione
chintorza o erba de santu Giuanne, o erba de isproni, genia de erba bona fintzes po meighina po s'orrúngia
Sinònimos e contràrios
scabbiosa,
viudas*
Terminologia iscientìfica
rba, Sixalix atropurpurea ssp. maritima
Tradutziones
Frantzesu
veuve
Ingresu
sweet scabious
Ispagnolu
viuda
Italianu
vedovina
Tedescu
Samtskabiose.
fiúda , nf, agt Definitzione
fémina cojuada chi che dhi est mortu su pobidhu / foghighedhu de f. = míseru, cun pagu linna
Sinònimos e contràrios
batia,
bida 1,
biuda,
gatia
Frases
Irene fit sa fiuda de Càstulu màrtire e màrtire issa puru cun sas sorres ◊ est abarrada fiuda e no si est torrada a cojai
Tradutziones
Frantzesu
veuve
Ingresu
widow
Ispagnolu
viuda
Italianu
védova
Tedescu
Witwe,
verwitwet.