cochína , nf: coghina,
cogina,
cosina,
coxina,
cuchina,
cucina 1,
cughina,
cugina,
cuxina Definitzione
aposentu, in sa domo, ue si faet a papare, si papat, si faet su fogu, si passat ora, si abbarrat a fàere faina, chistionare; cogina, cucina 1 fintzes forredhos a gasu (o àteru) po coghinare / cogina de manígiu = prus andhante, inue si faent totu is fainas
Sinònimos e contràrios
cochinadolza
Frases
tèngio is pingiadas in coghina ◊ in cuchina bi aiat una ziminera ◊ Cicita est in coxina fanteriendi po aprontai sa cena ◊ in sa cosina si seraiat su fiagu de su sufrissu ◊ sa cogina fut manna, bàscia, cun sa crobetura a bigas
2.
dhue at una cogina a gasu a costau de sa porta ◊ sa pobidha si at comprau forredhos modernos, cucina a gasu ◊ no teniat ne frizi e ne cucina
Sambenados e Provèrbios
prb:
sa coghina minore faghet sa domo manna
Terminologia iscientìfica
dmo
Ètimu
ltn.
cocina
Tradutziones
Frantzesu
cuisine
Ingresu
kitchen
Ispagnolu
cocina
Italianu
cucina
Tedescu
Küche.
coghinèdha , nf Definitzione
min. de coghina, coghina pitica, logu fatu solu po fàere a papare
Terminologia iscientìfica
dmo
Tradutziones
Frantzesu
kitchenette
Ingresu
small kitchen
Ispagnolu
cocina pequeña
Italianu
cucinino
Tedescu
Kochnische.
óltu , nm: ortu Definitzione
logu mescamente de iscra prantau a birduras o fintzes a laores de còere a granu / min. oltedhu, ortighedhu 2, ortitu; fàghere, pònnere ortu = prantai e trabballai s'ortalítzia
Sinònimos e contràrios
cannàrgiu
Frases
sas tàulas de s'ortu sunt prantadas cale a basolu, cale a patata ◊ in s'ortu dhui at birdura de dónnia calidadi ◊ in is ortos dhue faet sa tamata, su pisu, sa patata, sa crucuriga, s'aeda, sa latuca, su pedringianu, s'àpiu, sa síndria e su melone
Sambenados e Provèrbios
smb:
Ortu
Ètimu
ltn.
hortus
Tradutziones
Frantzesu
potager
Ingresu
kitchen garden
Ispagnolu
huerto
Italianu
òrto
Tedescu
Garten.
sàbi , nf, nm: sai,
sale,
sali,
sàui Definitzione
cumpostu chímicu, mescamente cloruru de sódiu, genia de minerale chi si ponet a is papares po dhos cundhire e po no si guastare; si narat fintzes in su sensu de sabidoria / genias de sale: a pedra o grussu (a farinos mannos), pistau o fini (salipa, saboca); caminu de su sale = difítzile meda
Sinònimos e contràrios
ttrs. sari
Maneras de nàrrere
csn:
èssiri tocau a sali, avantzau de sale = ispuntante, salidedhu; intrare su sale a sa cosa = surzire o leare sale; essire su sale a sa cosa = èssere ispuntantedha a sale, salidonza; èssiri bellu de sali (nau de cosas de papai)= zustu a sale; arrusciai de sali = salire, paspiare sale; ghetai, aciúngiri una punta de s. = un'apenas, una pitzigadedha; fàghere, fàgheresi a sales = arrogai, arrogaisí a pimpiridas, a arroghedhus coment'e perdas de sali; istrúeresi che pedra ’e sale = ispèrderesi de no ndhe abbarrare nudha; ocru ’e sale = ocriggàtinu, chi portat is ogus asulus; pistare a unu chei su sale = surrai meda; èssiri a mesu ’e sali = barriadu a tropu, a tretu de no poder fàghere nudha; pèrderendhe sacu e sale = pèrdiri totu, lati e cradhaxu; ghetare su sale in d-unu logu = fagherebbei disacatu, distrúere
Frases
su mànigu chentza sale est bambu ◊ su sale est bonu si no est tropu ◊ si est solta che sale in abba ◊ a su casu li est intradu su sale ◊ po cussa cosa si ponit sa sai grussa ◊ porta sa sabi ca custa cosa est bamba! ◊ apu ghetau sa sali a s'àcua
2.
ses istimadu ca as sale in su chelbedhu ◊ a ndhe zughes de sale, nendhe machines!…◊ chie dogni rejone tenet franta renas in conca no giughet de sale
3.
mancari las pistes chei su sale, no ti ndhe faghes bona de cussas piciocas ◊ toca e faidhu tui, gei no ses mancu a mesu ’e sali! ◊ sas undhas dividesint sas codinas, rocas e pedras faghiant a sales ◊ comente li sunt rutas at fatu sas tatzas a sales ◊ su sale mi ant ghetau in domo mia, pérdiu mi ant sa menzus pitzinnia!◊ tasta s’àcua de sa pasta po bí chi est bella de sali!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Sai, Sais, Sale, Salis
Terminologia iscientìfica
mnr
Ètimu
ltn.
sal
Tradutziones
Frantzesu
sel
Ingresu
kitchen salt
Ispagnolu
sal
Italianu
sale alimentare
Tedescu
Kochsalz.