aiscultàre, aiscurtàre , vrb: ascultare, ascurtae, ascurtai, ascurtare, ascurtari Definitzione giare atentzione o parare s'origa a su chi s'intendhet a bíere it'est cun precisione; pònnere mente a su chi narant, o a unu, acuntentare a unu po su chi pedit / impr. ascú! (= ascurta!) Sinònimos e contràrios acrustare, isciurtare Frases chini andat ascurtendu de muru in muru, de is malis suus no si nd'incurat ◊ no l'aiscultedas nemmancu, a issu! ◊ ascú, no mi la peses tantu arta ca mi ndhe andho, mih! ◊ intendhet ma no ascurtat, no! ◊ a issu dhu depeis ascurtae! 2. a ti ndhe irbulas de preigare: tantu za ti ascurtat, fizu tou!… Ètimu ltn. a(u)scultare Tradutziones Frantzesu écouter, satisfaire Ingresu to listen, to satisfy Ispagnolu escuchar, atender Italianu ascoltare, esaudire Tedescu zuhören, erhören, befriedigen.
apagnài , vrb: apaniai, apannai Definitzione lograre unu disígiu, mediare unu bisóngiu / apagnaisí = addatàresi a totu Sinònimos e contràrios acanciare, acuntentae, saltifàghere Frases cussus pensamentus, apagnaus de una boxi, aturant sempri allutus e illúminant plus de una làmpara! ◊ est apagnau de mi biri prexada Tradutziones Frantzesu satisfaire Ingresu to satisfy Ispagnolu atender, acceder, apañarse Italianu appagare, esaudire Tedescu befriedigen.
atatamacàre , vrb Definitzione papare manna, de si tzatzare bene Sinònimos e contràrios abbentrare, abbidhiai, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbuzare, afraschedhare, , imbrentai, sgagliubbai tèrghere Frases cussos sunt cumandhandhe e atatamacàndhesi, manicandhe a bàtoro barras, a brente prena e a concale bódiu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se rassasier Ingresu to satisfy one's appetite Ispagnolu saciarse Italianu saziarsi Tedescu sich satt essen.
conciolàre , vrb: consolai, consolare, contzolai, cossolai, cossolare, cunsolai, cuntzolai, cussolare Definitzione giare contzolu, cunfortu, bogare o alleviare una pena, acantzare unu disígiu, giare su cuntentu; nau a ammeletzu (e in cobertantza), iscúdere, atripare / contzolai a unu de una cosa = darendheli meda de li catzare su disizu Sinònimos e contràrios aconnoltare, aliviai, cufortare, saltifàghere | ctr. afligire, disconsolai Frases cantas boltas, sididu a tota gana, mi so de abba frisca consoladu in dies sufocantes de caldana! ◊ no ti ndhe cossolas mai, de cussa cosa, de cantu est bona ◊ fiat una famíllia pòbora, ma unu sinniori s'innamorat de una de is fillas e dhus at contzolaus de dinai ◊ mi apo fatu una manigada de ua… mi ndhe so cossoladu!◊ de abbas ocannu za nos ndhe at cossoladu: sempre proindhe est! 2. si ti ponzo manu a fuste ti cossolo!… Tradutziones Frantzesu consoler, soulager Ingresu to comfort, to satisfy Ispagnolu consolar, satisfacer Italianu consolare, soddisfare Tedescu trösten, befriedigen.
ilbulàre , vrb: irbulare, irvulare, isbulare, isvulare, sgulai Definitzione bogaresindhe sa gana, su disígiu, gosare ccn. cosa, fintzes in su sensu de si orròschere Sinònimos e contràrios imbulare, irgulare, mascare / afastiai, arròschere, cascaviare Frases culta tua bellesa l'apo iscrita in su coro sentza mi ndhe ilbulare ◊ durches frinas isvules suta s'arcu de s'empireu! (P.Giudice Marras)◊ nos ant promissu chi bastaiat a bènnere, pro noche torrare irvuladas, e no nos sunt lassendhe divertire! ◊ ti ses de recreos irbulada ca sos amantes tenias a gala 2. candho si ndh'irbulat de ispetare za si che at a andhare! ◊ a mi ndhe irvulo abboghinendhe addoliada dae sa miséria!…◊ bae chi ti ndh'irbulas rata rata, s'istas a betza a leare maridu! ◊ a ti ndh'irbulas, de isetare, si cres chi t'azuet calicunu!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu satisfaire Ingresu to satisfy Ispagnolu satisfacer Italianu soddisfare Tedescu befriedigen.