Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abrína , nf: alvina, avrina Definitzione bentu fridu cun népide; fintzes una genia de ànima mala Sinònimos e contràrios abra, araghe, atza 1, disàura, frina, fruxone Frases apo bidu sas avrinas de sas dies e sas rochellas Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bise Ingresu very cold air Ispagnolu viento frío Italianu sizza Tedescu eisiger Wind.

abriòre , nm: abrore, avriore, avrore Definitzione fritu forte; su èssere abru, areste, arestadu, nau de cosas, de gente, de logu / s'avrore de sa morte mala = dolore, dispiaghere mannu Sinònimos e contràrios abrura, frigidúmene, frigilidade, fritore, frizidore | ctr. basca, caentu, calura Frases su focu in su cuzone cajentavat sa carena isfritia dae s'avrore ◊ pro te bi sunt sos abrores chi àlidant in sos buscos (F.Pitzolu)◊ s'abriore de zannarju mi móssiat sas carres ◊ sa note fit comintzandhe a dare borta e s'abriore si fachiat intèndhere piticandhe sas carres Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froid vif, sauvagerie Ingresu very cold, wildness Ispagnolu frío cortante, selvatiquez Italianu fréddo pungènte, selvatichézza Tedescu beißende Kälte, Wildheit.

abrósu , agt: avrosu Definitzione chi est fridu meda, chi portat abrore, abra Sinònimos e contràrios fridu, ispunzinosu Frases mi est iscorandhe custu bentu abrosu ◊ est unu manzanu avrosu ◊ candho benit isprazas avrosas si apozat in palas de unu crastu Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froid Ingresu cold Ispagnolu frío, helado Italianu fréddo Tedescu kalt.

afritorídu, afritoríu , agt: afritulidu, afrituridu, fritoridu Definitzione chi tenet fritu meda, chi est tremendhosi de su fritu, fintzes chi sufrit su fritu, chi dhu aguantat pagu Sinònimos e contràrios afrituladu, allintugliadu, ifritoridu / friarosu | ctr. afoghigiau, caente Frases làssami caentare: no lu bides chi so totu afritoridu?! ◊ dae su giogu, istracu de currizare, recuit Nanni mesu afritoridu ◊ unu petiruju afritoridu si ndhe cheret intrare a sa pinneta 2. de su sole sos rajos no mi dant calura, so fatendhe afritulidu s'última pitzulada a mala gana (P.Muresu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu transi de froid Ingresu cold Ispagnolu muerto de frío Italianu infreddolito Tedescu fröstelnd.

astragòre , nm: astraore Definitzione fritu forte meda, fintzes s’abba cagiada de su fritu / candhelobbru de astraore = candheloto, astrau Sinònimos e contràrios arragore, astraghera, àstragu, astraura, astrore, belu / cdh. strimentu Frases est falendhe s'astraore, custas notes ◊ zuchet sos pilos tèteros che brocu dae s'astragore ◊ cun s'astrore bi at perígulu de illiscigare ◊ su picapedreri in s'ierru fit sempre fresadu de s'astraore Sambenados e Provèrbios prb: astrores e traschias, annúntziu de maladias Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gel persistant Ingresu persistent cold Ispagnolu frío intenso Italianu gèlo insistènte Tedescu Frost.

astraúra , nf Definitzione fritu a meda e a tempus longu Sinònimos e contràrios arragore, astra, astragore, bedhia, celexia | ctr. caentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gel persistant Ingresu persistent cold Ispagnolu frío intenso y durable Italianu gèlo insistènte Tedescu Frost.

frídu , agt, nm: friru, fritu Definitzione chi est a unu gradu bàsciu de temperadura, chi giughet pagu calore; nau de gente, chi ndhe dh'importat pagu de s'àteru o fintzes chi no dhi faet bonu a cara, chi no sentit nudha po s'àteru (itl. indifferènte), chi est o si ammostat pagu interessau a una cosa; chi no tenet dinare; chi no narat àteru si no friduras Sinònimos e contràrios fríghidu | ctr. budhidu, caente Maneras de nàrrere csn: fritu che nie = fridu meda; donaindi una frida e una callenti = dàrendhe una cràdia e una lena (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa Frases s'ierru est prus fridu de su beranu ◊ est intrendi s'ierru e s'ària si est fata frira ◊ segundhu sa cosa, frita est prus tètera ◊ sa minestra si papat prus a fridu chi no callenti 2. inoghi fait giai fridu meda 3. lampu, totu cussas ispesas nos ant lassadu fritos che nie! ◊ cun isse so fritu fritu ca mi at allimbadu ◊ si fint lassados ambos fritos fritos Sambenados e Provèrbios prb: chini aspetat pratu allenu dhu papat fridu Ètimu ltn. frig(i)dus Tradutziones Frantzesu froid Ingresu cold Ispagnolu frío, frío Italianu fréddo, frìgido Tedescu kalt, Kälte.

frígidu , agt: frízidu, frízitu, fríxidu Definitzione chi est fridu meda Sinònimos e contràrios astradu, astraosu, fridu, frízile | ctr. caente Frases bentu frízidu: no faghet a bi abbarrare, fora! Ètimu itl. frigido Tradutziones Frantzesu gelé Ingresu frozen Ispagnolu helado, frío Italianu gèlido Tedescu eisig, eiskalt.

frigidúmene, frigidúmini , nm: frizidúmene, frixidúmini Definitzione fritu forte meda; su èssere fritos de sentidos Sinònimos e contràrios frigilidade, fritore, frizidore, frixidadi Frases tempus mau, balla: arratza de frigidúmini!…◊ cussus animaledhus funt mortus de frixidúmini ◊ frixidúmini e nébida isceti dh'ammantat!…◊ est faendho temporadas de frigidúmene Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froid pénétrant Ingresu intense cold Ispagnolu frío intenso, frigidez Italianu fréddo intènso, frigidità Tedescu bittere, Kälte, Gefühllosigkeit.

fríos , nm: frius Definitzione temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore / erba de frius = erba pesa callentura (Ajuga iva)/ èssiri unu f. disisperau = fritu meda, chi betat pore Sinònimos e contràrios fritu | ctr. basca, caentu Frases fiat una note mala de bentu, de abba e de frios ◊ a is piciochedhus dhis fiat intrau su frius de s'atzíchidu ◊ ti fatzu intrai su frius de sa surra chi pigas! ◊ su frius de tziu Corra, chi andàt a messai a burra ◊ sos cumpagnos narànt "Evviva Stalin!", ma a mie mi beniat su frios Ètimu ltn. frigus Tradutziones Frantzesu froid Ingresu chilliness Ispagnolu frío Italianu fréddo Tedescu Kälte.

frítu , nm, agt: fridu Definitzione temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore; chi est fridu, chi dhue faet fritu; foedhandho de dinare, chi unu ndhe tenet pagu e nudha; sentidu lenu, istima de pagu contu, su chi tenet unu fàere chentza interessamentu Sinònimos e contràrios frios | ctr. basca, caentu, calura / caente Maneras de nàrrere csn: intrare, pònnere, leare, tènnere, bènnere fritu, essire, catzàresi, bogaresiche su fritu; fàghere fritu chi faghet ballare sas píberas = meda, de no pòdere agguantare; èssere fritu fritu cun ccn. = no ndi fai contu Frases triballa ca ti che bogas su fritu! ◊ caminendhe ch'essit su fritu a pes ◊ fit unu fritu chi belaiat sa salia in buca ◊ lampu a fritu: sa pedhe dae cara ndhe catzat!…◊ si ti corcas cugúzadi, ca sinono ti benit fritu 2. cussa est fea che su fritu e su fàmine ◊ custa domo est frita ◊ betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba caente ◊ in montes de artu est logu fritu 4. totu cussos dannos nos ant lassadu fritos che nie: no tenimus unu sodhu! 5. Antónia cun megus fit frita frita e deo puru mi so infritada de issa ◊ so fritu fritu ca mi ant allimbadu Sambenados e Provèrbios prb: parente de intradura ne fritu e ne calura Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. frig(i)dus Tradutziones Frantzesu froid Ingresu cold Ispagnolu frío Italianu fréddo Tedescu Kälte, kalt.

ifritorídu, ifritoríu, ifriturídu , agt: infirtoriu, infriduridu, infritoridu, infritoriu, infritulitu, infrituridu Definitzione chi tenet fritu, chi est morindho de su fritu Sinònimos e contràrios afritoridu, afrituladu, allintugliadu, atilchinzadu, ifritorau | ctr. caente Frases sos canes sunt infrituridos ◊ ca su pipiu fut infritoriu, sa mama dh'at ammontau 2. su calore de beranu no favorit su coro meu tristu ifrituridu (P.Sechi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu transi de froid Ingresu cold Ispagnolu muerto de frío, aterido Italianu infreddolito Tedescu durchgefroren.

«« Torra a chircare