afetuàre , vrb Definitzione
giare atentzione e fàere capia de una cosa, pentzare a sa cosa; fintzes pregontare
Sinònimos e contràrios
abberguare,
assagumare,
atinai,
atoare
/
precontare
Frases
it'errore: no as afetuadu e rifletidu e as mortu un'innossente! ◊ nos poniavamus chin Zosepe a ascujare e isse mi contavat su chi aviat afetuau
2.
afétua si ant batidu cudha cosa!
Tradutziones
Frantzesu
réfléchir
Ingresu
to reflect
Ispagnolu
reflexionar
Italianu
riflèttere
Tedescu
nachdenken.
atinài , vrb: atinare,
atinari Definitzione
èssere in tinu, portare tinu, atuare, àere presente sa cosa in sa mente, pentzare, cunsiderare is cosas
Sinònimos e contràrios
atibbire,
atoare,
penciai,
supentire
| ctr.
irbariare
Frases
cun cussos issudhos in conca sa mama no est atinandhe mancu a fàchere un'acasazu a sos pitzinnos ◊ peus pro chie no atinat! ◊ atina a camminari! ◊ s'ómine si no est in tinu no atinat a nudha e a bortas fachet machíghines (M.Canu)
Ètimu
spn.
atinar
Tradutziones
Frantzesu
comprendre
Ingresu
to include
Ispagnolu
reflexionar
Italianu
comprèndere,
riflèttere
Tedescu
verstehen,
überlegen.
atoàre , vrb: atuai 1,
atuare Definitzione
fàere atentzione e fàere capia de una cosa, pentzare o fintzes fàere pentzare a una cosa o chistione; cunsiderare, carculare, fàere contu de is cosas e chistiones
Sinònimos e contràrios
afetuare,
assagumare,
atinai,
atuire,
cunsentire,
penciai,
supentire
/
ammentare
| ctr.
irbariare
Maneras de nàrrere
csn:
atuare a una cosa = pentzai a una cosa; atuare una cosa a unu = arregordai o nàrriri una cosa a unu a manera de si ndi acatai; atua! = dona atentzioni!, dae tentu!
Frases
una cosa ebbia fit atoandhe bene como: issa cheriat leada in bonas pro l'azuare ◊ si no bi atoas tue chi ses una fémina, a cosas goi, deo prus pagu puru! (M.Danese)◊ bidet sas cosas, ma no bi atuat: in cussu est pessendhe!…◊ sos pisedhos sunt pessendhe a zogare, si no bi lis atuant sos mannos su dovere ◊ atuendhe fis a su chi at nadu su notaju? ◊ ohi, mancu atuendhe bi fia: setzide a bos combidare! ◊ atuabbilu, cussu cumandhu, a babbu tou, no si ndhe irméntighet! ◊ si unu lezet chentza bi atuare no cumprendhet nudha
2.
bastat de pensare a sa mannària de custos terrinos e si podet atuare cantu podent rèndhere
Ètimu
itl.
attuare
Tradutziones
Frantzesu
comprendre par intuition,
réfléchir
Ingresu
to sense,
to be conscious,
to reflect
Ispagnolu
intuir,
ser consciente,
reflexionar
Italianu
intuire,
èssere cosciènte,
riflèttere
Tedescu
intuitiv erkennen,
bewußt sein,
überlegen.
cunsentíre , vrb: cussentire Definitzione
pònnere a conca, fàere su sàbiu, giare una regulada a is cumportamentos imparandho de is ibbàllios o de is cossígios, portare atuamentos; pònnere a coro una cosa, sentire una cosa
Sinònimos e contràrios
atinai,
atoare
Maneras de nàrrere
csn:
èssere unu malu a cussentire = testarrudu meda, chi sighit a fai su mali fintzas biendi ca est mali, chi no callat a ciorbedhu; cussentire una cosa = fàgherendhe contu in su sensu de si chessare, de si abbizare chi faghet carchi efetu, dolet, e gai
Frases
proendhe a fumare, dego so abbarrau dirmajau, chene cunsentire, e poi abbellu abbellu so torrau in trassa ◊ candho li faedho de su maridu, si cussentit de sas disauras suas e cumintzat a bemire
2.
arratza de ómine malu a cussentire: l'at bidu chi custa cosa li faghet male ma no bi cazat! ◊ sas pedras no cussentint, ma su cristianu emmo, ca zughet sos atuamentos! ◊ su fiadu malu a cussentire bidet su male ma lu sighit a fàghere
3.
mi so istropiadu, ma no cussentia su dolore cantu s'istropiadura chi mi restaiat ◊ su pisedhu no cussentit ne fritu e ne calura ◊ a ghirare gai a bidha la cussentiat coment'e una birgonza ◊ sa pisedha fit in tertza média s'annu chi fit morta sa mama e sa mancànsia sua l'aiat cussentida meda
Tradutziones
Frantzesu
réfléchir,
se repentir
Ingresu
to reform,
to reflect
Ispagnolu
reflexionar,
enmendarse
Italianu
riflèttere,
ravvedérsi
Tedescu
nachdenken,
sich bessern.
irminujàre , vrb Definitzione
segare a pitichedhedhu; pentzare una cosa o una chistione bene a fundhu, a fine a fine
Sinònimos e contràrios
amminudai,
ispiculedhare
/
amminunciare,
irminutziare,
pilisae
2.
irminujatilas custas cosas chi ti apo nau, ca a bi pessare tocat a tibe! ◊ su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ irminujàndhesi cussu si li afinabat s'ànima, ite arrore! ◊ su de fàchere si l'ant irminujau bene innantis de detzídere de s'isèrghere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
morceler,
faire un récit détaillé
Ingresu
to mince,
to think over
Ispagnolu
desmenuzar,
reflexionar
Italianu
sminuzzare,
ripensare
Tedescu
zerbröckeln,
überlegen.