naciòla , nf: nagiola,
nantzola,
nenciola,
nentzola,
ninciolla,
nintzola,
nitzola,
nonciola,
nuciola,
nugiola,
nunciola,
nuntzola,
nunzola,
nutzola,
nuzola Definitzione
genia de mata, no tanti manna, e frutu (upm) mannu cantu unu landhe, a pisu tundhitu, corgiolu tostau, agguantau in parte aintru de unu nasedhu (genia de crobedha) chi s'istacat candho lompet; genia de guronedhu chi essit in cambúcios a su cuadhu / n. americana = pistàciu de terra (Arachis hypogea)
Sinònimos e contràrios
lantzola,
nucedha,
odhana
/
ttrs. nizora
Frases
a prugadóriu giaent trigu, chíghere, pabassa, nenciola e castàngia
Terminologia iscientìfica
frt, Corylus avellana
Ètimu
itl.
nicciola, ninsola
Tradutziones
Frantzesu
noisetier,
noisette
Ingresu
hazel (tree)
Ispagnolu
avellano,
avellana
Italianu
nocciòlo,
nocciòla
Tedescu
Haselnuss-Strauch,
Haselnuss.
nucèdha , nf: nugedha,
nughedha,
nuixedha 1,
nuxedha Definitzione
genia de mata, no tanti manna, e frutu (upm) mannu cantu a unu landhe, a corgiolu tostau, chiu tundhitu, incasciau in d-unu nasedhu (genia de raga) chi s'istacat candho lompet
Sinònimos e contràrios
lantzola,
naciola,
odhana
Terminologia iscientìfica
frt, Corylus avellana
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
noisetier,
noisette
Ingresu
filbert
Ispagnolu
avellana
Italianu
nocciòlo,
nocciòla
Tedescu
Haselnuß.
odhàna , nf Definitzione
genia de mata, no tanti manna, a fògia lada e larga, frutu (upm) mannu cantu unu landhe, a corgiolu tostau, chiu tundhitu, mesu incasciau in d-una genia de ischissone chi s'istacat candho lompet
Sinònimos e contràrios
lantzola,
naciola,
nucedha
Terminologia iscientìfica
frt, Corylus avellana
Ètimu
ltn.
avellana
Tradutziones
Frantzesu
noisetier,
noisette
Ingresu
hazel (tree)
Ispagnolu
avellana
Italianu
nocciòlo,
nocciòla
Tedescu
Haselnußstrauch,
Haselnuß.
óssu , nm Definitzione
parte de aintru de sa carena animale fata de sustàntzia tostada meda (càlciu), de colore biancàciu, intrau o agguantau s'unu a s'àteru cun pedhutos fortes e a manera de fàere giogu in is annoigadòrgios (ammontaos de modhímene), permitindho a sa carena de si agguantare e a is músculos de fàere fortza: agiummai totu funt inditaos coment'e s'ossu de… (de sa còscia, de su bratzu e àteru): in sa carena umana funt 206 o 207; de sa petza chi si papat, sa parte chi si fúliat e po cussu bista coment'e su contràriu de sa prupa, s'arrefudu, cosa de fuliare; segundhu su frutu, parte de mesu, tostada, chi portat su chiu o sèmene / min. ossichedhu / genias de o.: de olia, de moriscu (su chi abbarrat de s'ispiga irranada), de morisca, de péssighe, de cariasa, de pruna, de linu (sa parte de mesu chi candho est àrrida si segat e che andhat lassandho su filu)
Sinònimos e contràrios
pisu
| ctr.
carre,
pècia,
prupa
Maneras de nàrrere
csn:
ossus de búngiu = su primu annugradorzu de sos pódhighes; su modhímene de s'o. = ossu modhe, itl. cartilàgine, zenia de ossu in colore de beladina, lísiu lísiu chi cuguzat sa conca o punta (o fintzas incàsciu) de un'ossu a manera de fàghere zogu bene paris cun s'àteru; zúghereche su fritu in ossos = àere leadu fritu gai meda de no resessire a si che lu bogare mancu caentèndhesi ora meda; zúghereche una cosa in ossos = fàghere tot'unu cun sa carena, èssere azummai parte de su naturale de sa pessone; contaresili sos ossos, a unu, a unu fiadu = èssiri marriu marriu, zúghere sa pedhe imboligada a s'ossu; torrai a s'ossu = illanzigare meda; agatai o. in sa frisciura = èssere mendheosu, agatare difetos fintzas inue no bi ndh'at
Frases
dhi at ghetau unus cantus ossixedhus a us'e cani! ◊ portat doloris a dogna punta de ossu ◊ in donzi peta bi at ossu ◊ est romasu chi si li contant sos ossos ◊ coida dimónia, ispódhia is cambas ca no ses totu a un'ossu!
2.
sa morisca est tot'ossu: no bi at impurpidu ca no li at próidu ◊ bi at melaeranu chi zughet ossu modhe, àtera lu zughet tostu
3.
intendint su frius aintru de is ossus ◊ soi torrada a s'ossu po su dispraxeri
Terminologia iscientìfica
crn, rbr
Ètimu
ltn.
ossum
Tradutziones
Frantzesu
os,
noyau
Ingresu
bone,
stone
Ispagnolu
hueso
Italianu
òsso,
nòcciolo
Tedescu
Knochen,
Kern.