cànna , nf Definitzione
genia de erba linnosa (upm) chi faet manna, arta, longa fintzes chimbe e ses metros, cun su truncu buidu de nodu in nodu ue bogat una fògia manna, longa e lada unu tretu imbodhigada a istrintu e poi aperta deunudotu e acabbada a punta, portat s'arraighina a cotzina nodosa, unu pagu a cotzighina grussa, faet su frore a ispiga manna (pinnitzu); cun custu númene si podet nàrrere css. cambu de erba buidu in mesu (o fintzes prenu), mancari precisandho canna de ite est (es. de trigu, de órgiu, de fae, de orruo, de bide, de moriscu, de càule, de latuca, de gureu); un'arremu de sa carena fatu a cundhutu; mesura antiga de longària; una calidade de canna est cussa de tzúcuru, prena che a sa canna de su moriscu ma abbosa e druche meda, a brocadas curtzitas (sa brocada est su tretu de nodu a nodu); parte tuvuda de un’arma chi isparat, ue ch’essit su tiru / min. cannita, cannixedha
Sinònimos e contràrios
cambu
Maneras de nàrrere
csn:
c. pisana = canna bella tènnera chi faghet in sos rios (ma nadu de zente, pessone arta meda, fintzas conchilébia e de pagu frimmesa); c. furistera = itl. bambú, impitada pro fàghere ainas de sonare; c. de tzúcuru = canna prena, russa che a sa canna pisana, durche meda (de cussa faghent túcaru), a nodos curtzos; c. de filiverru = arrogu longu de filiverru; c. de figuíndia = upu, canna isperrada in punta fata pro bodhire morisca, figu, e gai; c. de candelobbru = ue s'intrat sa candhela, in su candhelobbre; sa c. de su gúturu o de is prummonis = garguena; canna de rú = tentalza, àlamu; c. de soli = rajos de sole; c. de romana = su bratzu de s'istadea, ue bi sunt marcadas sas intacas e si ponet su pirone; c. de aràdulu = sa timona; innetare c. (in cobertantza)= fàghere sa púliga; essiri in cannas de crobeta, in cannas malas = pesàresi a boghes male arrennegados, pesaisí a cannas pisanas; no tocare una cosa mancu cun tres cannas de Baronia = èssereche tropu atesu, no fàghere a la tocare; si bi girat su bàrriu de sa c. (nadu de logu) = no bi at nudha, est líchidu totu, bóidu, chentza trastes nudha, (nadu pro ccn.: chi est solu deunudotu, chentza neune)
Frases
ispuligare, segare, isperrare, prantare canna ◊ sa canna si ndhe segat in zennarzu, candho est lómpida ◊ a ndhe iscutinare s'olia andhat bene a canna ◊ trexentus cannas friscas, cincuxentus sicadas… ses in mari e no piscas…
2.
candho lu tocat si ndhe dogat innedha tremèndhesi che canna ◊ est reu, téteru che canna ◊ est débbile che canna
3.
lassànt is mannugas in terra acapiadas cun sa canna de su trigu atotu ◊ a nudha servit sa canna si no at ispiga ◊ su trigu fàciat conca manna, mancai non fàciat canna!
4.
in sa càscia bi at cannas de fresi, lentolos e costúmenes ◊ iseta finas a che tèssere custa canna de furesi! ◊ at fatu una canna de muru bullu ◊ est bortaedie: bi at galu sete cannas de sole
5.
si fut imbàtiu in is primus cannas de su soli, chi fut bessendu ◊ duas cannas de sole a serentina, longa s'umbra de su chercu in sa piata…
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cannas, (Decannas)
Terminologia iscientìfica
mt, Arundo donax
Ètimu
ltn.
canna
Tradutziones
Frantzesu
roseau
Ingresu
reed
Ispagnolu
caña
Italianu
canna comune
Tedescu
Rohr.
cannitàre , vrb Definitzione
fàere s'incannitzau
Sinònimos e contràrios
incannitare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ramer,
entourer de chaume
Ingresu
to cover with canes
Ispagnolu
encañizar
Italianu
incannucciare
Tedescu
mit Rohr umzäunen.
incannài, incannàre, incannàri , vrb Definitzione
pònnere sa canna (es. a is tamatas po istare artas de terra, o a orrugos acapiaos a s'arremu segau de un'animale); fàere s'incannitzada; fàere cannedhos, imbodhigare (su filu o cosas deasi) in su cannedhu de s'ispola; incamminare, cumenciare?
Sinònimos e contràrios
arraigare
/
incannedhae
/
incannitare
Frases
ma ita nanca at a fai cudhu béciu, ca boit incannau po abarrai istrantaxu?!…
2.
po incannari sa crobitura de sa domu agiudaus totus
5.
ant a incannare su messonzu cun d-una messadolza
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ramer,
couvrir de chaume,
entourer de chaume
Ingresu
to stake
Ispagnolu
encañar,
encanillar
Italianu
incannucciare
Tedescu
mit Rohr umzäunen.
incannitàre , vrb: incannitzai,
incannitzare Definitzione
fàere s'incannitzau; pònnere orrugos de canna po poderare firmu s'arremu segau de un'animale, fintzas pònnere canna po arraigare (es. a is tamatas, a su pisu)
Sinònimos e contràrios
cannitare,
incannai,
incannedhae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ramer
Ingresu
to stake
Ispagnolu
encañar
Italianu
incannucciare
Tedescu
mit Rohr umzäunen.
túbbu , nm Definitzione
metallu o àteru materiale fatu a bisura de canna, tuvudu, a cundhutu de dhue pòdere passare aintru abba o àteru deasi / t. de iscapamentu = in is màchinas a motore a iscópiu, genia de tubbu chi serbit po che iscapare o bogare su fumu e àteros resídios a fora
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
tuyau
Ingresu
pipe
Ispagnolu
tubo
Italianu
tubo
Tedescu
Rohr.