cagliúga , nf Definitzione
genia de erba chi assimbígiat a su cagarantzu e po cussu dhi narant cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is codroneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas o predu feche
Sinònimos e contràrios
concuda 3,
pedruveghe
/
cdh. cagliuca
Terminologia iscientìfica
rba, Senecio vulgaris
Tradutziones
Frantzesu
séneçon
Ingresu
groundsel
Ispagnolu
hierba cana
Italianu
èrba calderina o senecióne
Tedescu
Vogelkraut.
cambàle, cambàli , nm: cammale,
gambale Definitzione
genia de pinzos grussu, prus che àteru de pedhe, chi si ponet in cambas a usu de cambera tra benugu e cambúciu, apertu in su costau a sa parte de fora inue est abbutonau a lobos de corria chi intrant unu in s'àteru, o fintzes cun butones, a isteca; is costaos de unu sedhatzu / unu c. de linna = una camba de àrbure
Frases
fit un'ómine a cambales e a pantalones a isporta ◊ tenet cosinzos e cammales ◊ is cambalis furint incones de pedhe ci imbusciànt is cambas, dhus impreànt po andari a cuadhu
Terminologia iscientìfica
bst
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
houseau
Ingresu
legging
Ispagnolu
caña
Italianu
gambale
Tedescu
Gamasche.
cànna , nf Definitzione
genia de erba linnosa (upm) chi faet manna, arta, longa fintzes chimbe e ses metros, cun su truncu buidu de nodu in nodu ue bogat una fògia manna, longa e lada unu tretu imbodhigada a istrintu e poi aperta deunudotu e acabbada a punta, portat s'arraighina a cotzina nodosa, unu pagu a cotzighina grussa, faet su frore a ispiga manna (pinnitzu); cun custu númene si podet nàrrere css. cambu de erba buidu in mesu (o fintzes prenu), mancari precisandho canna de ite est (es. de trigu, de órgiu, de fae, de orruo, de bide, de moriscu, de càule, de latuca, de gureu); un'arremu de sa carena fatu a cundhutu; mesura antiga de longària; una calidade de canna est cussa de tzúcuru, prena che a sa canna de su moriscu ma abbosa e druche meda, a brocadas curtzitas (sa brocada est su tretu de nodu a nodu); parte tuvuda de un’arma chi isparat, ue ch’essit su tiru / min. cannita, cannixedha
Sinònimos e contràrios
cambu
Maneras de nàrrere
csn:
c. pisana = canna bella tènnera chi faghet in sos rios (ma nadu de zente, pessone arta meda, fintzas conchilébia e de pagu frimmesa); c. furistera = itl. bambú, impitada pro fàghere ainas de sonare; c. de tzúcuru = canna prena, russa che a sa canna pisana, durche meda (de cussa faghent túcaru), a nodos curtzos; c. de filiverru = arrogu longu de filiverru; c. de figuíndia = upu, canna isperrada in punta fata pro bodhire morisca, figu, e gai; c. de candelobbru = ue s'intrat sa candhela, in su candhelobbre; sa c. de su gúturu o de is prummonis = garguena; canna de rú = tentalza, àlamu; c. de soli = rajos de sole; c. de romana = su bratzu de s'istadea, ue bi sunt marcadas sas intacas e si ponet su pirone; c. de aràdulu = sa timona; innetare c. (in cobertantza)= fàghere sa púliga; essiri in cannas de crobeta, in cannas malas = pesàresi a boghes male arrennegados, pesaisí a cannas pisanas; no tocare una cosa mancu cun tres cannas de Baronia = èssereche tropu atesu, no fàghere a la tocare; si bi girat su bàrriu de sa c. (nadu de logu) = no bi at nudha, est líchidu totu, bóidu, chentza trastes nudha, (nadu pro ccn.: chi est solu deunudotu, chentza neune)
Frases
ispuligare, segare, isperrare, prantare canna ◊ sa canna si ndhe segat in zennarzu, candho est lómpida ◊ a ndhe iscutinare s'olia andhat bene a canna ◊ trexentus cannas friscas, cincuxentus sicadas… ses in mari e no piscas…
2.
candho lu tocat si ndhe dogat innedha tremèndhesi che canna ◊ est reu, téteru che canna ◊ est débbile che canna
3.
lassànt is mannugas in terra acapiadas cun sa canna de su trigu atotu ◊ a nudha servit sa canna si no at ispiga ◊ su trigu fàciat conca manna, mancai non fàciat canna!
4.
in sa càscia bi at cannas de fresi, lentolos e costúmenes ◊ iseta finas a che tèssere custa canna de furesi! ◊ at fatu una canna de muru bullu ◊ est bortaedie: bi at galu sete cannas de sole
5.
si fut imbàtiu in is primus cannas de su soli, chi fut bessendu ◊ duas cannas de sole a serentina, longa s'umbra de su chercu in sa piata…
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cannas, (Decannas)
Terminologia iscientìfica
mt, Arundo donax
Ètimu
ltn.
canna
Tradutziones
Frantzesu
roseau
Ingresu
reed
Ispagnolu
caña
Italianu
canna comune
Tedescu
Rohr.
cannamèli , nf Definitzione
canna de tzúcuru, genia de canna druche bona po fàere una calidade de tzúcuru
Terminologia iscientìfica
rbl, Saccharum officinarum
Ètimu
itl.
cannamele
Tradutziones
Frantzesu
canne à sucre
Ingresu
sugarcane
Ispagnolu
caña de azucar
Italianu
canna da zùcchero
Tedescu
Zuckerrohr.
gavína , nf Definitzione
un’arratza de cau marinu / portai cambas de gavina = zúghere ancas fines
Terminologia iscientìfica
pzn, larus canus
Tradutziones
Frantzesu
goéland
Ingresu
sea mew
Ispagnolu
gaviota cana
Italianu
gavina
Tedescu
Sturmmöwe.
pedruvèghe , nm: perduveghe,
perduvexi,
petruveghe Definitzione
genia de erba chi assimbígiat a su pabarantzolu e po cussu dhi narant puru cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is cardaneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas
Sinònimos e contràrios
cagliuga,
concuda 3
Frases
in cussu terrinu petzi bi faghet pedruveghe e pigulosa
Terminologia iscientìfica
rba, Senecio vulgaris
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
séneçon
Ingresu
groundsel
Ispagnolu
hierba cana
Italianu
èrba calderina
Tedescu
gemeines Kreuzkraut.