Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

faédhu , nm: favedhu, foedhu, fuedhu Definitzione dónnia síngulu cuncordu de sonos chi portat significau; sa capacidade de foedhare, bista fintzes coment'e su contràriu de su fàere; su si saludare candho duos si atóbiant apare Sinònimos e contràrios paràgula / saludu Maneras de nàrrere csn: iscapai a fuedhu = cumenciare a foedhare (nau de su pipiu); fai su fuedhu (a una fémina) = dimandhare una fémina a muzere; torrai fuedhu = rispòndhere; donai su fuedhu = impromítere; pigai su fuedhu seguru = fàghere s'assiguronzu; benni a fuedhus = faedhare coment'e brighendhe; tenni fuedhus cun ccn. = leàresi peràulas, nàrreresi carchi peràula de tropu, de si ofèndhere; fuedhu e faina = puntu e mortu; pèrdiri su fuedhu = essire mudu; negai su fuedhu a unu = no rispòndhere a su saludu abbididarmente (ma nadu de malàidu grave, no faedhare prus, pèrdere fintzas su faedhu); dare su faedhu s'unu a s'àteru = saludare (rfl. a cuncàmbiu); segai is fuedhus in buca a ccn. = leare sas peràulas de buca a s'àteru, fàghere innanti a nàrrere su chi fit comintzendhe a nàrrere s'àteru puru; istruncai is fuedhus = nàrrere sas peràulas male, chentza las fàghere intendher bene intreas; leare su faedhu a unu = negare su saludu; fai fuedhus malus = nàrrere porcarias; pònniri fuedhu po ccn. = faedhare a favore de ccn., incumandhare a ccn.; faedhos nados a binza pinta = fartzos, a duas caras, itl. equìvoci Frases s'istória de sos pópulos est depositada in sos faedhos ◊ is foedhos chi mi as inténdhiu dhos apo naos po dhos intèndhere! ◊ no de solu pani at a bivi s'ómini, ma de dónnia fuedhu chi essit de sa buca de Deus ◊ si tropedit nandhe duos favedhos ◊ est sinnu de mente zusta a nàrrere sos faedhos chi bi deghent ebbia (P.Pillonca)◊ bah, iscapau fuedhu at! ◊ naradhi unu foedhu bonu! ◊ seu seguru ca de su chi ti nau no ti at a essiri mancu mesu fuedhu 2. a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu! ◊ isceti su fuedhu dhi mancat a cust'animali! 3. donai su fuedhu bollit narri onorai is patus ◊ apu giau su fuedhu e aici depit abarrai! ◊ poni fuedhu po mei puru! ◊ po mi benni a fuedhu, cantu ti nd'emu a nai! ◊ iant tentu fuedhus cun su fradi ◊ femu narendidhu… ma tui mi as segau is fuedhus in buca! Sambenados e Provèrbios prb: fuedhu ingastau e pedra tirada non torrant a coa ◊ sos faedhos de cara no perdent amistade Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mot, parole Ingresu word Ispagnolu palabra Italianu paròla, vocàbolo Tedescu Wort, Vokabel, Sprache.

límba , nf: limma 2, língua Definitzione músculu ladu e longu in su fundhu de sa buca chi si movet po agiudare a matzigare, a ingurtire e po foedhare; su limbàgiu o foedhóngiu de sa gente, capacidade de nàrrere su chi sa mente pentzat, registru e singiale de s'istória, de sa cultura e de s'identidade de unu pópulu / calidades de erba assimbigiadas a una limba po comente faent sa fògia: l. de boe (Borago officinalis); l. de cane (Cynoglossum creticum, C. officinale, Rumex crispus) Sinònimos e contràrios limbàgiu / cdh. linga Maneras de nàrrere csn: filu o pitu de sa l. = itl. frènulo; truncu de sa l. = s'ala russa, a parte de daisegus; sa punta = sa parte prus addainanti e chi prus si moet; a limba a pala = a limba fora, cun pelea meda; imbrutàresi sa l. = nàrrere male de ccn.; l. mala = limba de fogu, limbi malu, limbi mala, punghixola, unu o una chi istat ponindhe male de s'àteru; limbi presu = chi no podet faedhare comente cheret; leare a unu a l. = dare crétida a su chi narat, fàghereli nàrrere o impromítere una cosa; èssere leadu a l., a sa l. = àere pecu, àere male a sa limba, fintzas in su sensu de no resèssere a faedhare o de no faedhare bene pro carchi male; leare sa limba a unu = fàghere s'efetu de no pòdere faedhare, de no faedhare; torrare sa l. a ccn. = torràreli sa capatzidade chi aiat pérdidu o no teniat de faedhare; pèrdiri língua = istare mudos, callare; iscapai língua (nadu de sa criadura) = comintzare a faedhare; portai unu fuedhu in punta o in pitzedhu de sa língua = pàrrere de chèrrere ammentare sa peràula ma chentza bi resèssere; portai sa l. longa = èssere limbi longos, faedhare male, tropu, nàrrere peràulas pesantes, èssere limba de foete; ciogare sa l. = critigare, faedhare male de s'àteru; èssiri ispuntu de língua = èssere limbilongu, faedhare male; trobedhai sa l. = atropeliai fuedhendu, no resèssere a faedhare bene, impresse, a nàrrere totu; ischire una l. = isciri fuedhai, cumprèndiri una língua; èssere totu limba pista (su fuedhai de una chistioni) = fuedhai po debbadas, po nudha; zúghere sa limba sica = abarrai citius; andai a limba tira tira = a malu ispravorzu, apretados a birgonza; nàrriri una cosa, fuedhai a truncu de l. = a limba lada, che unu chi no podet faedhare, imbriagu o malàidu (chi est perdindhe sos atuamentos); samunàresi sa l. = nàrrere totugantu su chi unu tenet in gana de nàrrere, fintzas faedhendhe male, chentza rispetu, mescamente pro si pagare de carchi male chi li ant fatu; pònneresi l. manna = faedhare chentza birgonza e ne critériu; nàrrere o faedhare sut'a l. = in suspu, in cobertantza; língua tua santa! = e deabbonu chi siat comente ses nendhe! Frases portaimidhu unu cichedhu de àcua, ca portu sa língua grussa e impastara! ◊ manighendhe cumbinat de si mossigare sa limba ◊ su male chi at tentu l'at leadu a sa limba e no podet faedhare 2. prus de unu a limba lada, cotu dae su sutzu de su sarmentu, mancu si l'afurcarzant istat reu ◊ a limba a pala, assagatatos, si sont imbolatos a terra ◊ sentza ndhe pòdere, est trazendhe sa carena a limba fora ◊ cumenti ca dh'as nau a truncu de língua no dhu cumprendu! ◊ chi sa língua mia no est frabància, cussa picioca no dh'eus a torrai a biri 3. sa limba mustrat chie est sa zente ◊ si unu pópulu perdet sa limba perdet totu ◊ sa limba chi si salvat est sa chi benit impreada cada die in totu ◊ sa cosa piús rica e bella chi sos pòveros ant e chi niunu lis podet leare: sa limba ◊ sa limba est su sidhadu veru de sa cultura de unu pópulu ◊ sa língua de mamma mia, antiga de candu est mundu, est bella oindí coment'e ariseru 4. in dónnia logu dhui funt is línguas malas ◊ e it'est, filla tua oi at iscapau língua? no fuedhat mai! ◊ no est presu a limba, cussu, no! ◊ lèalu a limba e si est ómine za no torrat in daisegus! ◊ si est postu de limba nandhe: Cussu est preitosu! ◊ nàrrere no poto de tantas vanidades, ca cantecantu est totu limba pista ◊ samunadebbolla, sa limba: oro netu no timet taca, però! ◊ a totu cudhos ci mi ant fatu male los perdono de limma e de coro ◊ circa de t'iscabbúlliri, fillu miu, e sempri cun sa língua, lah: dhis at a intrai prus de is istocadas! ◊ no cumprendheit su chi cudhu cheriat nàrrere sut'a limba ◊ Nostra Segnora at torratu sa limba a una pòvera muta ◊ it’est, sa língua puru eis pérdiru, chi no arrispundeis?! Sambenados e Provèrbios smb: Limba / prb: sa língua no portat ossu ma segat prupa e ossu ◊ sa limba mala ponet sa taca chei s'ozuermanu Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. lingua Tradutziones Frantzesu langue Ingresu tongue, speech Ispagnolu lengua Italianu lìngua, favèlla Tedescu Zunge, Sprache.

«« Torra a chircare