abbarrigàre , vrb Definition
fàere fortza faendho pesu o ispinghendho de pitzu, incracare faendho pesu
Synonyms e antonyms
abbaticare,
apretigare,
carcare,
imbarrigare,
incalcare
Etymon
srd.
Translations
French
appuyer,
presser
English
to press
Spanish
apretar
Italian
prèmere
German
drücken.
arrambàre , vrb: arrumai 1,
arrumbai,
arrumbare Definition
acostire una cosa a un'àtera po no si che furriare, ponendho sa parte bàscia in terra e sa de pitzu acostia, tocandho a calecuna cosa, imbarare; rfl. su si acostire, aguantare a ccn. cosa, a calecunu; abbarrare ibertandho, firmos, pònnere o lassare una cosa in calecunu logu o tretu; restare, abbarrare / andhare a s'arramba arramba = aguantendisí a totu is cosas chi agatat caminendi ca timit de arrúiri
Synonyms e antonyms
acotzai,
arremai 1,
imbarare,
incarrutzai
/
abertai
/
abarrai,
restai
Sentences
est arrumbada piena de piúere sa càscia antiga ◊ est arrumbadu a su muru in su cuzone ◊ est arrambatu a su trutzu ◊ it'est unu it'est unu chi zuchet dóichi cambas chi donzunu si bi arrambat? ◊ andho arrambadu a sos muros ◊ su campanile est arrumbadu a sa chéjia ◊ est sétziu in terra arrumbau cun s'ischina a su muru
3.
una intrat e s'àtera arrumbat foras a orbetare ◊ in custa ponidura depes arrumbare finas a arbèschere
4.
de issos ndh’at rutu medas a tretu de no ndhe arrumbare unu vivu
Translations
French
appuyer
English
to lay
Spanish
apoyar,
arrimar
Italian
appoggiare
German
lehnen.
arremài 1 , vrb: arremare 1,
arrimai,
arrimare Definition
pònnere in terra, a una parte o fintzes chistia calecuna cosa chi si portat in manos o ananti; firmare, mescamente a pausare cicios o acostios a calecuna cosa, o fintzes in letu o in domo po maladia; bogare de cabu o cessare de fàere una cosa, una faina (fintzes abbandhonare deunudotu, iscabudare), de unu bestimentu; fintzes firmare a unu andhandho
Synonyms e antonyms
afrimai,
arrambare,
arressare,
imbarare,
incarrutzai,
pònnere
/
corcare,
pasiai
| ctr.
andai,
fàchere,
picare
Idioms
csn:
arrimai su càrrigu, is armas, unu triballu, su zogu = pònnere, lassare istare, tasire; arrimaisí a ccn. = chircare apozos, acotzus, piagheres; a soli arrimau = pustis chi si ch'est intradu su sole; zúghere una cosa a s'arrima arrima = ponendidha e portendidha de unu tretu a s'àteru foras de su postu suu
Sentences
su mucadori dh'apu arrimau in sa cadira ◊ no poto agatare sos ochiales: ello inue los apo arrimados? ◊ su dinai de su trabballu tú no dh'arrimas tui?
2.
si nch'est arrimau a su muru ◊ in crésia si ponit sempri arrimau a su lacu de s'àcua santa ◊ ndi arribbant assuentaus duus gopais e si arrimant unu pagu ◊ sa pedra trodhulana si arremat e ponet lana (G.Cossu)◊ mi arrimu a su truncu de unu bellu imbragu (E.Pintor Sirigu)◊ fut cantzau e si est arremau in su crocadorxu ◊ a betzu unu si che arrimat deunudotu
3.
arrima su chi ses faghindhe ca azuas a mie! ◊ a mesudie arrimamus pro manigare
4.
una die l'at arrimada e li at nau: Ello, comà, s'óciu bos ndhe apo tirau chi colaes frita che nive?
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
appuyer,
poser
English
to lean
Spanish
apoyar,
arrimar
Italian
poggiare,
adagiare,
depórre,
depositare,
disméttere
German
legen,
niederlegen.
asubài , vrb Definition
pònnere asuba, in pitzu, pònnere subràbare, a muntone, arrimare a una parte
Synonyms e antonyms
imbarrigare,
incarrutzai
/
aremai 1
/
ammuntonae
Sentences
si fut postu a fraigai una domu e iat fatu is fundatzionis asubendidhas a sa roca ◊ unus cantu iant betiu is piciochedhus insoru e dh'iant domandau de dhis asubai is manus (Ev)◊ est dormiu cun sa conca asubada a unu cuscinu ◊ su segretàriu at abertu su registru e si dhui est asubau cun is manus
2.
asubau su bestimentu a una parti e pigau unu pannu, si dh'iat trogau a sintzu
Etymon
srd.
Translations
French
appuyer sur…
English
to put on
Spanish
apoyar sobre
Italian
poggiare sópra
German
stellen.
imbarài , vrb: imbarare,
imbarari,
immarare Definition
istare firmos, abbarrare fintzes ibertandho; pònnere acanta, in pitzu o coment’e acostiu a calecuna cosa o logu po pausare o àteru; incrubare, abbasciare coment’e orruendho a un’ala
Synonyms e antonyms
abarrai,
abertai,
addurae,
afrimai,
arremai 1,
aturai,
tratèniri
/
acotzai,
afacai,
arrambare,
imbarrigare,
pònnere
/
ispendhentare,
parangai,
tambulare
Idioms
csn:
imbarare sa zanna = serràrela ma no dereta, a manera chi istet pagu pagu iscanzada o a donzi modu chentza la friscare; i. de assentu = abarrai de acórdiu
Sentences
nàrali ch'imbaret a candho passat sa fioca ◊ a imbaras un'iscuta? ◊ su pisedhu fit duos meses imbarendhe su fúbbaru de pedhe ◊ s'imbaraiat in faedhadas longas (A.Paba)◊ o un'iscusa o s'àtera, fateit imbarare a tiu Nigola finas a su sero ◊ su catziadore isparat e su puzone imbarat mortu ◊ no cherjo èssere unu trastu imbarau in mesu de cosas betzas ◊ sa cumpagna tua ti est imbarendhe cun su coro allutu
2.
su carru si ch'est imbarau a su parapetus ◊ semus imbaratos a su muru ◊ dhi fut beniu un'iscimíngiu e si fut imbarau a su marroni ◊ fut sétziu, cun is manus imbaradas a is còscias ◊ candho ibbabbu istentavat a ghirare, immamma s'imbaravat a su canterile, cun sos òcios in sa mina ◊ pigat su pitariolu, si dh'imbarat a lavras e cumènciat a sonare ◊ fut imbara imbara ca no si poderàt prantau po su binu chi s'iat bufau
3.
su càrrigu est imbarau a una parti ◊ su mururdu lu peso imbarau ca aguantat de prus
4.
sos poetas lis dant su chi emmo imbarendhe de assentu de si presentare su sàpadu pro sa festa
Surnames and Proverbs
prb:
a chie li dolet sa dente sa limba s'imbarat
Translations
French
appuyer
English
to lean,
to lay
Spanish
apoyar
Italian
appoggiare
German
lehnen.
iscarchiàre, iscarchinàre , vrb: iscarcinae,
scarcinai Definition
catzigare, cracare cun is peis po pistare sa cosa; fintzes istribitare, acropare is peis a terra lestros po protesta, fàere su rebbellu
Synonyms e antonyms
acacigai,
acarcangiai,
iscarchedhare
Sentences
at cumintzatu a iscarchiare fachenne un'ispétzia de ballu supra de su sacu de s'àchina in su lacu
Etymon
srd.
Translations
French
fouler,
appuyer
English
to crush
Spanish
pisar
Italian
pigiare,
gualcare
German
pressen,
walken.
prèmere, prèmi , vrb: prèmmere,
prèmmiri Definition
fàere fortza (de pesu o de àteru) apitzu, coment'e incracandho, fintzes coment'e istringhendho
Synonyms e antonyms
afíere,
incalcare,
isprèmere,
istrígnere,
tilpiare
Etymon
ltn.
premere
Translations
French
appuyer,
presser
English
to press,
to squeeze
Spanish
apretar
Italian
prèmere,
sprèmere
German
drücken,
ausdrücken.