Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

umbrài , vrb: umbrare Definition betare o fàere umbra, pònnere in s'umbra, pigare umbra: si narat a sa matessi manera de assoliare; ingòllere umbra, assicare coment'e biendho umbra mala, pantumas Synonyms e antonyms abbabbarrotai, addojare, adumbrai, arreselai, assumbrai | ctr. assoliare Sentences un'àrbure de nughe umbraiat sa parada ◊ mi ponzo a umbrare ◊ teniat su meriagu po umbrai is brebeis 2. in s'assolada ísula nostra antiga carestias de abba umbrant su logu ◊ a is gianas unu fundu de tamatas dhis est bastanti po umbrai ◊ s'ebba mea si est umbrada Etymon ltn. umbrare Translations French faire de l'ombre, prendre ombrage English to overshadow Spanish sombrear Italian ombrare German beschatten.

ungàda , nf: ungiada, ungrada Definition cropu de unga, de farranca Synonyms e antonyms frascada, iscarràfiu Sentences issos, in logu de sa bona bénnida, si la leant a bicos e ungiadas ◊ ungiadas e ràfios at pigadu! ◊ su gatu mi at donau un'ungrada a faci Etymon srd. Translations French coup de griffe English scratch Spanish zarpazo Italian unghiata German Krallenhieb.

urósu , agt: aurosu* Definition chi tenet bonas uras, chi portat fortuna Synonyms e antonyms afoltunadu, assortadu, auradu Sentences rusignolos e canàrios intonant s'urosu cantu Translations French qui a de la chance, qui porte bonheur English good wish, lucky Spanish que tienetrae buena suerte Italian augurale, fortunóso German Glückwunsch.

vavàtza , nf Definition sa bandha de aintru de is còscias Scientific Terminology crn Translations French partie intérieure de la cuisse English inside face of the thigh Spanish entrepierna Italian fàccia interna della còscia German Innenseite des Oberschenkels.

vinatéri , nm Definition bendhiolu de binu Synonyms e antonyms tzilleràgiu Translations French marchand de vin English wine-seller Spanish vinatero Italian vinàio German Weinhändler.

zinzíu , nm, nf: ciciu 1*, zizia 3, ziziu Definition orrugu de istrégiu de terra o de ghisu; frorighedhu de campu e fintzes frocu o àtera cosighedha po bellesa / ziziu grogo = caragànciu Synonyms e antonyms cicia 1, zínzili / ghísciu / fioredhu, zizioli Sentences cussu curustu no cúmbidat a nemmos mancari lu facant a zizios! ◊ in su presépiu bi aiat berveghedhas de zinziu 2. sos zizios de su campu cherent abba e sole pro èssere bellos ◊ za si ndhe at postu de zizios e de fetas, cussa!…◊ pintat che zizios totu su chi acatat Translations French débris de terre cuite, petite fleur English shard, small flower Spanish trozos, flor pequeña Italian còccio, fiorellino German Scherbe, Blümchen.

zísa , nf: zisu Definition bisura, prus che àteru nau sèmpere po assimbígiu: a z. de… = comenta a…, a manera de pàrrere…, a usu de… Synonyms e antonyms disa, ghisa 1 Sentences bi aiat pensadu su tempus a la modellare a cussa zisa ◊ a la mirare benint dae atesu in medas, a zisa de profiscione ◊ cussu est a zisa de fustialvu ◊ est incapotadu a zisa de mammutone ◊ a zisu de marrania ◊ las sutzant a zisu de ampullitas ◊ faedhat a zisa de macu Etymon itl. Translations French en guise de English like Spanish guisa, modo Italian a guisa German wie.

zoronàda , nf: (sa z. = sazoronàda) gerronada* tzorronata, zorronada, zorronata Definition die de trebballu; su badàngiu, sa paga, su trebballu de una die Idioms csn: conchistare, lucurare, acapidare, pèrdere sa z. = trabballai po cosa, trabballai po debbadas; andhare o èssere a sa z. = no àere unu triballu fetivu, unu postu, triballare a dies; z. anzena = fata a contu de àtere; fàghere z. bona = trabballai, godangiai meda; fàghere z. = totu su triballu chi si podet fàghere in tempus de una zoronada, triballare chentza pèrdere tempus; cumprire sa z. = fàghere z. manna, triballare totu s'ora chi faghet; essire sa z. = àere zoronada, èssere chircados a triballare; collire sa z. = andai a trabballai, si cumbinat de èssiri circaus; chircare o leare a unu a sa z. = a fàghere triballu a zoronadas Sentences mi ndhe andho che operàgiu chi at servidu sa zorronada (A.Casula)◊ su póberu no at àteru aficu si no sa miserina zoronada ◊ acomi tristu a zorronada anzena! ◊ mi fato carchi bruncone de linna candho no mi essit zoronada ◊ collidila, sa zoronada, candho essit! ◊ chircaimus a Fulanu a sa zoronada pro ispilire olia Translations French journée de travail English day Spanish jornada, jornal Italian giornata German Arbeitstag, Tagelohn.

zú , nm: giú*, zubu, zuo, zuvu Definition loba de boes domaos chi si ponent imparre po tirare su carru, s'arau o àteru / min. zuvitu, pl. zuos Synonyms e antonyms ciuntu Sentences aiat imparatu deretu a cropare su zuvu a su zuvale ◊ sas campanas che las ant antziadas a campanile chin duos zubos totu galavera ◊ su sero est torradu su maridu cun d-unu carru de paza pro su zuo Translations French une paire de bœfs English yoke oxen Spanish yunta de bueyes Italian còppia di buoi German Ochsenpaar.

zuncuvémina , nm Definition giuncu a tres atzas, a triàngulu Synonyms e antonyms sènsene Scientific Terminology rba Translations French jonc de la famille des cypéracées English reed Spanish juncia Italian cìpero German Zypergras.

zúnta , nf: giunta* Definition is manos postas impare cun is pódhighes bene acostios apare coment'e a fàere una conchedha o cíchera a pigare cosa; sa cosa chi cabet in is manos postas deasi Synonyms e antonyms farrancada Sentences dàemi una zunta de méndhula, de olia, de cariasa ◊ leare sa cosa a zuntas ◊ in sa funtana at bufadu s'abba a zuntas ca no bi aiat isterzu a umprire Translations French creux de mains English double-handful Spanish hueco de la mano, almorzada Italian giumèlla German zwei Handvoll.

zúra , nf, nm: giua 2, zuru 1 Definition orrugu de terrenu cumonale giau a prènnere a ccn.; tretu de terrenu piticu, mescamente po fàere domo; tretu fintzes ananti de domo, in s'orruga, orruga etotu, e a logos fintzes leada, su logu / essire dae z. = (in cobertantza) esagerare Synonyms e antonyms iscaparrone Sentences fint brigandhe binti annos pro una zura 2. sa Comuna at dadu totu zuras de batoschentos metros pro si fraigare sa domo 3. donzunu si mundhat sa zura sua e gai sa carrela abbarrat neta ◊ su sero primu de mesaustu, sos ómines in bidha giughent a codhu in sos zuros piús antigos sos Tres Candhaleris 4. sont ridendhe pro sos istorodhos chi ant intesu, ma totu abbarrat intro de sas zuras de su rispetu Translations French lot de terrain English lot Spanish parcela de terreno Italian lòtto di terréno German Parzelle.