Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

trínca 1 , nf Definition unu grupu o tanti de tres; in su giogu de is cartas, una trinca est fata de tres cartas totu de su matessi sinnu e diferente númeru, o totu de su matessi númeru e diferente sinnu: mescamente assu, duos e tres impare, ma est fintzes su giogu a iscoba chentza s'assu Surnames and Proverbs smb: Trinca, Trincas Scientific Terminology ggs Etymon ctl., spn. trinca Translations French trio, groupe de trois, tré-sept English trio, tern, tressette (card game) Spanish trío, terna, tres sietes Italian trio, tèrna, tressètte German Trio, Dreizahl, Tressette.

tríncu , nm arresorzada, frincu, ischingiada, secada, sinnolu, trínchisi / tzulumbone Definition segada a lepedha, gurtedhu, trintzete, o àteru, fintzes pistadura ufrada de cropu a conca, giúmburu Sentences portàt unu trincu ca su babbu dh'iat donau una surra a pompa ◊ custu mangallu de piciochedhu si at fatu unu trincu in conca ◊ Bachisedhu est rutu in terra, chin d-unu trincu in conca Etymon ctl. trenc Translations French coup de rasoir English razor slash, wound Spanish navajada, herida, golpe Italian rasoiata, ferita da tàglio o da còrpo contundènte, tràuma German Schnittwunde.

tronidàrza , nf Definition s'isciorrocada o tzacurrare de is tronos Synonyms e antonyms isbómbiu, isbomborada Etymon srd. Translations French fracas de tonnerre English rumble of thunder Spanish fragor de los truenos Italian fragóre dei tuòni German Rollen des Donners.

trubbàda , nf: truvada, turbada Definition su trubbare; móvia a forte, cun fortza totinduna, currendho po iscúdere, po lòmpere a calecuna cosa o a ccn. a giagaradura; in cobertantza, zutura Synonyms e antonyms trambuscada, trumentata / trubbera Sentences at fatu una trubbada de bentu ◊ si li at fatu una trubbada su mascru a tzumbadas chi l'at fatu fintzas rúere Etymon srd. Translations French action d'exciter, de pousser English rashness Spanish arremetida Italian avventaménto German Werfen.

truígu , nm Definition fundhu de bide, pitzu Synonyms e antonyms rabatzone Sentences est torradu cun sa béltula prena de truigos Translations French cep de vigne English vine stock Spanish cepa Italian céppo di vite German Stock.

trumbulladúra , nf Definition su trumbullai Synonyms e antonyms abbaunzamentu, intrullamentu, trumbullamentu Etymon srd. Translations French action de troubler English muddiness Spanish enturbiamiento Italian intorbidaménto, intorbidazione German Trübung.

trumbullaméntu , nm Definition su trumbullai Synonyms e antonyms abbaunzamentu, intrullamentu, trumbulladura Etymon srd. Translations French action de troubler English turbidity Spanish enturbiamiento Italian intorbidaménto, intorbidazione German Trübung.

trupiàda , nf Definition su trupiare Synonyms e antonyms afissa, multa Etymon srd. Translations French pressage, action de presser, d'essorer English squeeze Spanish prensado Italian strizzata, spremuta German Auswringen.

túdha , nf: (sa t. = nr. satúdha) artzudha sudha 1, tzudha Definition (upm) su pilu grussu de unos cantu animales (mescamente de su porcu); su pilighedhu chi portat in dossu sa carena candho si artzat e intèterat po su fritu o timendho; fintzes cambu nou chi bogant is matas Synonyms e antonyms intzudha / pilurtza / brossa, bullone, froedha, pigionatzu / tudhu Idioms csn: pònnere sa t. = artziai is pilus (de su frius, de sa timoria); tudhas de sos pódhiches = pilisungras, piunga; giúghere tudhas in su coro = èssiri disapiadau, iscanidu, isferitzadu, fàghere male chentza sentire dolu perunu Sentences su porcu si uscrat o si sàmunat in abba budhindhe pro che li catzare sa tudha 2. titia, mi est posta fintzas sa tudha cun totu cussu fritu! ◊ a mimme cussas paràgulas mi fachiant essire sa tudha (F.Satta)◊ odheu, cussa chistione ndhe ponet prammu de tudha fintzas a mie! Scientific Terminology crn Etymon srdn. Translations French poil de porc, soie English bristle Spanish cerda Italian sétola German Borste.

turgusòne 1 , nm Definition erba sardónia o apiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste, ma toscosu chi faet mòrrere animales e gente Synonyms e antonyms apiuareste, apiubburdu 1, lauguadhinu, pàrdinu Scientific Terminology rba, Oenanthe crocata Translations French renoncule de Sardaigne English blisterbuttercup Spanish nabo del diablo Italian èrba sardònica German Froschkraut.

tutuàciu , nm: tuturatzu Definition s'ispiga de su moriscu: gurdone de triguíndia o pipiedha de cixiniau Synonyms e antonyms burrichedhu, cozorotu, cucuta, pannucra, tulatzu, trúturi 1 Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French épi de maïs English maize-cob Spanish mazorca Italian pannòcchia del granturco German Maiskolben.

tzacarramànu , nm Definition tzàcurru a sa sighia fatu iscudendho is manos apare in sa pranta / fai su tz. = tzocare sas manos Synonyms e antonyms taculamanos, tzaculimanu, tzocamanos, tzóchida Etymon srd. Translations French battement de mains English clapping Spanish palmoteo Italian battimano German Händeklatschen.

tzantaréssu , nm Definition iscutulada, cropu (de isciàbbula) chi si giaet cun sa lama de ciatu Etymon spn. Translations French coup du plat de l'epée English blow with the flat of the sword Spanish cimbronazo, cintarazo Italian piattonata German Schlag mit der flachen Klinge.

tzàpu 1 , nm: ciapu, sàpuli, tàpulu*, tzàpulu, tzàpuru Definition orrugu de istràciu béciu, orrugu de orrobba, pruschetotu orrugu chi si cosit a unu bestimentu o àteru po arrangiare un'iscórriu, un'istampu / min. tzapuedhu; tzapu de peis = corriolu de tela, petza de pè; tzapu de ortigu = orrugu Synonyms e antonyms istràciu Idioms csn: ghetai unu tzàpulu = cosire, pònnere unu tàpulu; fuedhai a buca de tzàpulu = faedhare coment'e a buca prena, de no si cumprèndhere bene su chi si narat; dogna tzàpulu bolit intrai in lissia = nau de unu coredheri chi boit manixai cosas difícilis; niai a tzàpulus = a froca lada, a tàpiles mannos; pàrrere unu tzàpulu cotu in sa lessia = zúghere sa cara che sa tela (de assuconu, de maladia) Sentences una màchina dh'at imbistida e iscavuada a terra cument'e unu tzapu ◊ at agatau una pipia de tzapus totu prena de agullas Translations French pièce de rajout English patch Spanish parche Italian tòppa German Flicken.

tzentèdha , nf Definition gente metzana, malebortzedida, chi no at caràtere, de pagu contu Synonyms e antonyms gastile, gentaredha, gentixedha Translations French gens de peu English low-minded people Spanish gentuza Italian gentùcola German kleines Volk.

tzíta , nf Definition avisu a su pretore, a tribbunale po calecunu pretu; avisu de pagamentu e fintzes genia de singiale de su chi depet acontèssere / dare tzitas = atzitzare, ispuntorzare, donai ocasioni, dare aggheju Synonyms e antonyms tzitu 2 Sentences su marisciallu che giughet una carta de bullu cun sa tzita a sa giustíssia pro li fàghere su dibbatimentu ◊ a candho est sa tzita pro cussu dibbatimentu? 2. si no farto, custa tzita est cosa de pagare! ◊ custa est sa tzita de pagamentu de sa lughe 3. Pascualinu dabat tzitas a su socronzu a mandhare su telegramma ◊ Chischedha possediat unu giosso in domo de su connau e non liu aiat mai chérfiu tzèdere: pro cussu fint sèmpere a fustes ritzos e dàndhesi tzitas Etymon spn. cita Translations French sommation de payement English summons, payment advice Spanish citación, apremio, premonición Italian citazióne, avviso di pagaménto, premonizióne German Vorladung, Zahlungsanzeige.

tzóu , nm: ciou, tzovu Definition genia de púncia, prus che àteru a conca grussa (pl. tzoos, tzos): una calidade de ciòs dhos ponent a ferrare cuadhos, boes, àinos / min. tzoighedhu Synonyms e antonyms aciolu, cioi, unciou Idioms csn: a tzos chi lu fetant!, a tzovos de cabadhu los facant! = zenia de frastimu; èssere cosa de tzou (nau de unu)= èssiri cosa de giudu, bonu o bellu a ccn. cosa; no ndhe fàghere ne crau e ne tz. de unu, ne tzou e ne tzau = no arrennèsciri a dhu cumandai, a si ndi fai meri, a dhu ghetai in pinta; no ndhe fàghere una de tzou = no fai nudha bèni, mancu una de pòdiri andai bèni Sentences unu corfu a su ferru, unu a s'incúdine, sichiat a ischertzare ferru e a fàchere tzoos e ferros de boe ◊ su rellozu lu tenzo apicadu a unu tzou in su muru ◊ unu tzou li ponzo a su cosinzu 2. non ses como cosa de tzou pro gulpa de s'idea tolta! ◊ no bi ndh'at unu de tzou de cussos pisedhos! ◊ mutu che tzou, est sichitu a annare a su travàgliu ◊ no ndhe poto fàghere ne crau e ne tzou, de isse ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou Surnames and Proverbs smb: Zou Translations French clou de ferrure English nail Spanish clavo baladí, claveta Italian chiòdo da maniscalco German Hufnagel.

tzumbàda , nf: atumbada*, tumbada, tzumbata Definition su cropu de conca chi si giaent is mascos (de brebès) gherrandho Synonyms e antonyms atróculu, crabitinu, intzumbada, isconcada Sentences sos mascros sunt totaganta die a tzumbadas ◊ s'erbeghe li fit posta ifatu a tzumbadas, a su grodhe, fintzas chi li at fatu lassare s'anzone Translations French coup de cornes English butt Spanish cornada Italian còzzo German Stoß.

tzurríta, tzurrítu , nf, nm Definition min. de tzurra 1, sa trota pitichedha Synonyms e antonyms groli, odhiolu, seju 1, sodhiscu, trotischedha Translations French alevin de la truite English alevin Spanish alevín de la trucha Italian avannòtto della tròta German Forellefischbrut.

tzurumbecàre , vrb Definition èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Synonyms e antonyms abbiocare, sconchiai, sconcoinai, tzilibbecare, tzinghirinare, tzumbecare Sentences si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe! Etymon srd. Translations French hochement de tête à cause du sommeil English to lose one's head balance for the sleep Spanish cabecear Italian tracollare della tèsta per il sónno German Kippen des Kopfes aus Schlaf.