Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggrucàre , vrb: aggrugare, aggrugari, aggurgare, agrugai, agrugari Definition fàere passadas lestras, coment'e po bòlere bídere o fàere totugantu impresse impresse, chentza si tratènnere a dhu fàere bene; fintzes pònnere a grughe, atobiàresi a grughe (nau de camminos, istradas) Synonyms e antonyms atraessare, gruxai / navaciare Sentences sos corbos bolandhe aggrucant su chelu ◊ apo aggrucau totu su sartu ◊ sa chirca iscientífica at aggrugadu totu s'ispàtziu interplanetàriu cun astronaves e telescópios ◊ aggruco campos e badhes ◊ bi cheret ora petzi pro aggrucare chin s’iscopa cussa betedhe iscala! ◊ nois fimus aggrucandhe a inghíriu de sas cumbessias 2. debbadas chi mi aggrughe chirchendhe sos chi mancant dae domo! 3. pagos tzitzones furint aggrugados in sa forredha ◊ in coghina dhue aiat iscannos, botos e linna aggrugada Etymon its ad + cruc(u)lare Translations French fouiller English to scour Spanish despacharse, chapucear Italian perlustrare, fare un lavóro in mòdo sbrigativo German durchsuchen, eine schleunige Arbeit machen.

annariàre , vrb Definition coment'e istare fragandho, cricandho, pregontandho po ischire chistiones angenas Synonyms e antonyms incarigai, isportellitae, speculitai Etymon srd. Translations French fouiller English to be curious Spanish curiosear, fisgonear Italian curiosare German neugierig betrachten.

arrociàre , vrb: arrotzai, arrotzare Definition istare andhandho, in giru, fintzes forrogare cricandho cosa (e cricare de ischire cosa); su si apartare, pònnere a una parte, aprigare / andai arrotza arrotza = istare in ziru chirchendhe Synonyms e antonyms arrodeare, arruxulare, bandhulare, garronai, istrusciare, molingiae / acostai, frànghere, apigai, apogiai, trancire, tròciri / annariare Sentences in atonzu arròciant sos porcos a s'ingrassa de sa landhe elichina (S.Zichi) 2. mellus chi ti arrotzis, tanti no ti dhu nau! ◊ po prexeri, si arrotzat unu pagu po mi lassai passai? ◊ dèu mi arrotzu a su muru, bosatrus artziais po castiai ◊ arrotzai sa perda e intrai! ◊ fut pruendi meda e si funt arrotzaus in d-una domu Translations French flâner, fouiller, épier English to stroll Spanish vagar, vagabundear Italian girellare, curiosare German umherschlendern.

bubutàre , vrb Definition murigare, pònnere a tréulu, forrogare Synonyms e antonyms boltulare, corrovai, combutare, farrogai, fodichinare, iforrogare, scorrovonai Sentences in sas tulas abradas fachendhe barbacana bubutandhe sa terra cun sas ungras deo so massaju (G.Piga)◊ est bubutandhe sa chisina chin su chichaju ◊ sos porchedhos sunt bubutandhe sas pisturras a sa sughe Etymon srd. Translations French fouiller English to search Spanish rebuscar Italian frugare, trufolare German stöbern.

combutàre , vrb: compidai, compidare, compudai, compudare, cumbitare 1, cumbutare, cumpidare, cumpudai, cumpudare, cumpudari, cumpurai Definition andhare a bíere comente unu, o una cosa o unu logu est o istat; cricare o tocare a bíere ite unu portat, ite dhue at in d-unu logu o istrégiu o móbbile serrau Synonyms e antonyms bubusare, corrovai, farrogai, fodichinare / imbisitare / isprorare Idioms csn: compidare su malàidu, sos betzos, su bestiàmine = andhare a bídere comente istant, comente sunt; compidare a s'ortu, a binza, a su cunzadu = andhare a bídere comente sunt, ite bi at, comente est sa cosa; compidare sas pudhas si criant = proare a bídere (tocare!) si zughent ou apunt'a fàghere; èssere, o istare, a cómpida e dassa = a s'abbàida abbàida, castiendi fatuvatu; cumbutare a minutu = compidare totu, apuntinu, donzi cosighedha, chirchendhe Sentences cheret compidadu a campu a bídere si su laore est bonu ◊ su babbu la picaiat sèmpere a cumbutare in campagna (A.Pau)◊ cómpida si apo serradu totu in domo! ◊ Bustianu si at fatu unu ziru pro compudare su locu, si podiat aberguare carchi cosa ◊ so torrandhe de cumbitare s'ortu ◊ andho a cumpidare sa busciaca de su mamutzone… sa meurra dhue iat fatu su niu! 2. dhoi est tres oras su maresciallu cumpurendi in sa domu! ◊ eris sero bi fit totu sa zustíssia compudàndhelis su locu ◊ at intrau genti a furai a domu e mi ant cumpudau totu su logu ◊ s'èssere umanu est che un'abbissu: nisciunu in se matessi si est permissu de cumpudare finamenta a fundhu ◊ su dutore ti cómpidat totu inue ti dolet 3. cómpidadi in busaca, in su portafollu, a bídere si zughes dinari! ◊ mi so totu compidadu ma no zuto nudha ◊ si est compidadu in dossu ca li pariat de zúghere cosa andhendhe ◊ onzunu si cúmbutat sas butzacas e collint su tantu de li prenare su serbatoju de sa binzina 4. americanus e russus cun bellas navis ispatzialis cumpudendi funt is pianetas 5. in sa robba no bi apo ne teracu e ne pastore: fato a cómpida e dassa deo etotu Etymon ltn. *compitare Translations French fouiller, visiter, explorer English to explore, to search (in) Spanish fisgar, registrar, revisar Italian frugare, perquisire, visitare, ispezionare, esplorare, controllare German kramen, durchsuchen, untersuchen, kontrollieren.

corrovài , vrb Definition cricare furriandho e betandho apare totu Synonyms e antonyms fodichinare, iforrogare, irforronconare, isfrasconare, isprecolare, scorrovetai / afuritai Sentences sentza t'ispetai abbitas e corrovas: de sa domu allena bolis iscíri tropu! ◊ si corrovat in buciaca e si agatat dus sodhus ◊ custus piciochedhus funt corrovendimí in dogna logu! Translations French fouiller English to rummage Spanish revolver Italian frugolare German kramen.

disocràre , vrb Definition castiare faendho atentzione meda, agiummai coment'e perdendho is ogos de s’isfortzu Synonyms e antonyms ciarizare, isperelare, isperare 1, palmizare Sentences candho mi zuchiat a sos chirichedhos disocrabo chin àteras mentes su muru de sas nues Etymon srd. Translations French fouiller du regard English to scan Spanish escrutar Italian scrutare German gucken, beobachten.

farrogài , vrb: forrocare, forrociare, forrocrare, forrogai, forrogare, forrogari, forrogiare, forroxare Definition murigare, mòvere, furriare sa terra o àteru coment'e cricandho cosa: est mescamente su chi faet su procu cun su bruncu; in cobertantza e nau cun tzacu, tocare cosa chi no si connoschet o chentza s’abbilidade chi serbit Synonyms e antonyms chibare 1, corrovai, fodichinare, forroghedhare, iforrogare, isprecolare, scarrovai, sforrogonai, tufonari Sentences si li forroxant sa casa, su muscone si difendhet! ◊ sos porcos forrojant cun su murru ◊ est farroghendi in fundu de su cadinu ◊ fit forrocrànnesi chin su tzintziricu sas pinnas de su nare ◊ si agateit sa domo prena de carabbineris forroxendhe in onzi cuzolu ◊ aiant irraichinatu crastos e forrocratu campos de laore ◊ su sirvonedhu istat semper forrociandhe 2. ti forrojas in sónnios de solidade ◊ fiza mia, ite pugnale chi pro te mi forroxat in su coro! 3. no bi forroghes nudha tue, in sa televisione, ca no ndh'ischis! Etymon ltn. *foriculare Translations French fouiller, fouiller du groin English to rummage, to grab Spanish hurgar, hozar gruñendo Italian frugacchiare, frugare, grufolare del maiale German kramen, stöbern, wühlen.

fodichinàre , vrb: fudichinare Definition mòvere sa cosa cricandho, cricare Synonyms e antonyms corrovai, farrogai, forroconare, iforrogare, iscrucuzonare, isforronciare, sciorrogai, scorrovonai Sentences prugheraza de istedhos nobales mi est fudichinandhe sa petorra (G.Piga)◊ sos pitzinnos sunt fudichinandhe sa téula de sas copertas chircandhe nidos ◊ su marissallu est tucandhe a fudichinare sos sartos si podet acatare su bandhiu ◊ si fit fudichinandhe sos naricros a malichinzu Etymon ltn. fodicare Translations French fouiller English to search Spanish hurgar Italian frugare German kramen, stöbern.

forrogadúra , nf Definition su murigare sa terra comente faent is procos, su cricare cosa murigandho totu Synonyms e antonyms aterru, corrovu, farrogu, forrogóngiu, forroxamentu, isforrogu, terradura, tuinzu Etymon srd. Translations French fouiller du groin English rummage Spanish el hozar del puerco Italian grufatura German Wühlen.

isculuzonàre , vrb: iscuruzonare Definition cricare, istare cricandho is cugigones, in is cugigones Synonyms e antonyms fodichinare, iscrucuzonare Etymon srd. Translations French fouiller dans les débarras English to search high and low Spanish rebuscar en los rincones Italian frugare nei cantùcci, nei ripostìgli German kramen.

mangiucài , vrb: ammangiucai Definition su chi faent is tocaredhos, istare tocandho, totu, cricandho, iscorrovedhandho Synonyms e antonyms ammanucai, fodichinare Sentences dh'eus postu cosa manna ananti, a sa computera, ca assinuncas is pipius bandhant a mangiucai Etymon itl. mangiucare Translations French fouiller English to search Spanish hurgar Italian frugare German stöbern.

morighinàda , nf Definition su morighinare Synonyms e antonyms fodichinzu, morighíngiu, morighinu 1 Etymon srd. Translations French fouiller English search Spanish hurgamiento Italian frugata German Kramen.

morighínu 1 , nm Definition su murigare Synonyms e antonyms móricu, morichintzu, morighinada Etymon srd. Translations French fouillement, fouiller English search Spanish hurgamiento Italian frugaménto, frugata German Kramen.

scarrovài , vrb: iscorrofare*, scorrovai, scorrufai Definition murigare o mòvere sa terra o àteru coment'e cricandho cosa Synonyms e antonyms corrovai, fodichinare, iforrogare, ischitiare 1, iscrucuzonare, isterronciare, sciorroncinai, terrare Sentences cudh'ómini pigat su picu e cumentzat a scarrovai ◊ scarrova scarrova intendit sonu de ferru: furiat su cascionedhu Translations French fouiller, gratter le sol English to rummage Spanish hurgar Italian razzolare, frugare German wühlen, stöbern.

sciorroncinài, sciorronciuài , vrb: sciurrunciài Definition su forrogare e ispartzinare chi faent is pudhas cricandho cosa de bicare, andhare cricandho, tocandho; passare o andhare friga friga Synonyms e antonyms iforrogare, isforronciare, isterronciare, scarrovai, scorrovonai / scrabutzinai Sentences is pudhas sciorrónciuant sa cosa ammuntonada ◊ sciorrónciua sciorrónciua, sa pudha at aghetau unu sodhixedhu in su lodami ◊ is perdixis bandant a sa stua a sciurrunciai ◊ unu caboni nci essit e sciurrúncia sciurrúncia arribbat acanta de unu boscu 3. me in bidha sa piciocalla sciorrónciuat a totu dí me is arrugas. Translations French fouiller, gratter le sol, se frotter English to scratch about, to rub oneself Spanish hurgar, frotar Italian razzolare, strusciarsi German scharren, sich streifen.

scrocollài , vrb: iscrucugiare*, scruculai, scruculiai, scrucullai, scruculliai, scucullai, scucullari Definition cricare abbaidandho e movendho totu po agatare calecuna cosa in mesu de àteras, o fintzes cricare de ischire cosa a su dimandha dimandha, faendho foedhare s'àteru pigandhodhu a dimandhas Synonyms e antonyms chilcare, frustigai, imbistigare, iscocolai, iscrucuzonare, speculitai Sentences scruculla is arcajolus de s'ómini e agatas sa beridadi de sa vida ◊ mi seu parau po scrucullai in totu s'istedhau (F.M.Pes)◊ fiat intrau a scruculliai in domu, cun sa scusa de una cotura de fà ◊ su cociulaju scrucullàt s'arena cun su ciliru ◊ est scrucullendu in totus is cadàscius e armàdius in circa de pani ◊ si tocat a forrogonai in su cinixu, a scucullai sa pispisalla ◊ medas notis abarru a scruculai su celu, ma no ti biu, mammai! ◊ sa mama scrocollat a Mariedha po isciri cumenti iat fatu (M.A.Cappai) 2. e ita est, no bois a ti scrucullai? ◊ si ndi benit a domu po isciri, a scrucullai e ciaciarrai Translations French fouiller, enquêter English to ransack, to investigate Spanish hurgar, indagar Italian rovistare, indagare German stöbern, nachforschen.

terràre , vrb Definition forrogare su terrenu, comente faent is porcos cun su murru; pònnere avolotu, pentzamentu malu Synonyms e antonyms chibare 1, farrogai, fodichinare, iforrogare, scarrovai, sforrogonai Sentences resente a una tèrema, tres porcrabos si fint postos a terrare 2. su tenteadore l'est terrandhe sas chibedhas e sas raichinas fungudas de su coro e totu sos mermedhos de sa conca Etymon srd. Translations French fouiller du groin English to grub Spanish hozar Italian grufolare German wühlen.