aggrucàre , vrb: aggrugare, aggrugari, aggurgare, agrugai, agrugari Definitzione fàere passadas lestras, coment'e po bòlere bídere o fàere totugantu impresse impresse, chentza si tratènnere a dhu fàere bene; fintzes pònnere a grughe, atobiàresi a grughe (nau de camminos, istradas) Sinònimos e contràrios atraessare, gruxai / navaciare Frases sos corbos bolandhe aggrucant su chelu ◊ apo aggrucau totu su sartu ◊ sa chirca iscientífica at aggrugadu totu s'ispàtziu interplanetàriu cun astronaves e telescópios ◊ aggruco campos e badhes ◊ bi cheret ora petzi pro aggrucare chin s’iscopa cussa betedhe iscala! ◊ nois fimus aggrucandhe a inghíriu de sas cumbessias 2. debbadas chi mi aggrughe chirchendhe sos chi mancant dae domo! 3. pagos tzitzones furint aggrugados in sa forredha ◊ in coghina dhue aiat iscannos, botos e linna aggrugada Ètimu its ad + cruc(u)lare Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu to scour Ispagnolu despacharse, chapucear Italianu perlustrare, fare un lavóro in mòdo sbrigativo Tedescu durchsuchen, eine schleunige Arbeit machen.

annariàre , vrb Definitzione coment'e istare fragandho, cricandho, pregontandho po ischire chistiones angenas Sinònimos e contràrios incarigai, isportellitae, speculitai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu to be curious Ispagnolu curiosear, fisgonear Italianu curiosare Tedescu neugierig betrachten.

arrociàre , vrb: arrotzai, arrotzare Definitzione istare andhandho, in giru, fintzes forrogare cricandho cosa (e cricare de ischire cosa); su si apartare, pònnere a una parte, aprigare / andai arrotza arrotza = istare in ziru chirchendhe Sinònimos e contràrios arrodeare, arruxulare, bandhulare, garronai, istrusciare, molingiae / acostai, frànghere, apigai, apogiai, trancire, tròciri / annariare Frases in atonzu arròciant sos porcos a s'ingrassa de sa landhe elichina (S.Zichi) 2. mellus chi ti arrotzis, tanti no ti dhu nau! ◊ po prexeri, si arrotzat unu pagu po mi lassai passai? ◊ dèu mi arrotzu a su muru, bosatrus artziais po castiai ◊ arrotzai sa perda e intrai! ◊ fut pruendi meda e si funt arrotzaus in d-una domu Tradutziones Frantzesu flâner, fouiller, épier Ingresu to stroll Ispagnolu vagar, vagabundear Italianu girellare, curiosare Tedescu umherschlendern.

bubutàre , vrb Definitzione murigare, pònnere a tréulu, forrogare Sinònimos e contràrios boltulare, corrovai, combutare, farrogai, fodichinare, iforrogare, scorrovonai Frases in sas tulas abradas fachendhe barbacana bubutandhe sa terra cun sas ungras deo so massaju (G.Piga)◊ est bubutandhe sa chisina chin su chichaju ◊ sos porchedhos sunt bubutandhe sas pisturras a sa sughe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu to search Ispagnolu rebuscar Italianu frugare, trufolare Tedescu stöbern.

combutàre , vrb: compidai, compidare, compudai, compudare, cumbitare 1, cumbutare, cumpidare, cumpudai, cumpudare, cumpudari, cumpurai Definitzione andhare a bíere comente unu, o una cosa o unu logu est o istat; cricare o tocare a bíere ite unu portat, ite dhue at in d-unu logu o istrégiu o móbbile serrau Sinònimos e contràrios bubusare, corrovai, farrogai, fodichinare / imbisitare / isprorare Maneras de nàrrere csn: compidare su malàidu, sos betzos, su bestiàmine = andhare a bídere comente istant, comente sunt; compidare a s'ortu, a binza, a su cunzadu = andhare a bídere comente sunt, ite bi at, comente est sa cosa; compidare sas pudhas si criant = proare a bídere (tocare!) si zughent ou apunt'a fàghere; èssere, o istare, a cómpida e dassa = a s'abbàida abbàida, castiendi fatuvatu; cumbutare a minutu = compidare totu, apuntinu, donzi cosighedha, chirchendhe Frases cheret compidadu a campu a bídere si su laore est bonu ◊ su babbu la picaiat sèmpere a cumbutare in campagna (A.Pau)◊ cómpida si apo serradu totu in domo! ◊ Bustianu si at fatu unu ziru pro compudare su locu, si podiat aberguare carchi cosa ◊ so torrandhe de cumbitare s'ortu ◊ andho a cumpidare sa busciaca de su mamutzone… sa meurra dhue iat fatu su niu! 2. dhoi est tres oras su maresciallu cumpurendi in sa domu! ◊ eris sero bi fit totu sa zustíssia compudàndhelis su locu ◊ at intrau genti a furai a domu e mi ant cumpudau totu su logu ◊ s'èssere umanu est che un'abbissu: nisciunu in se matessi si est permissu de cumpudare finamenta a fundhu ◊ su dutore ti cómpidat totu inue ti dolet 3. cómpidadi in busaca, in su portafollu, a bídere si zughes dinari! ◊ mi so totu compidadu ma no zuto nudha ◊ si est compidadu in dossu ca li pariat de zúghere cosa andhendhe ◊ onzunu si cúmbutat sas butzacas e collint su tantu de li prenare su serbatoju de sa binzina 4. americanus e russus cun bellas navis ispatzialis cumpudendi funt is pianetas 5. in sa robba no bi apo ne teracu e ne pastore: fato a cómpida e dassa deo etotu Ètimu ltn. *compitare Tradutziones Frantzesu fouiller, visiter, explorer Ingresu to explore, to search (in) Ispagnolu fisgar, registrar, revisar Italianu frugare, perquisire, visitare, ispezionare, esplorare, controllare Tedescu kramen, durchsuchen, untersuchen, kontrollieren.

corrovài , vrb Definitzione cricare furriandho e betandho apare totu Sinònimos e contràrios fodichinare, iforrogare, irforronconare, isfrasconare, isprecolare, scorrovetai / afuritai Frases sentza t'ispetai abbitas e corrovas: de sa domu allena bolis iscíri tropu! ◊ si corrovat in buciaca e si agatat dus sodhus ◊ custus piciochedhus funt corrovendimí in dogna logu! Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu to rummage Ispagnolu revolver Italianu frugolare Tedescu kramen.

disocràre , vrb Definitzione castiare faendho atentzione meda, agiummai coment'e perdendho is ogos de s’isfortzu Sinònimos e contràrios ciarizare, isperelare, isperare 1, palmizare Frases candho mi zuchiat a sos chirichedhos disocrabo chin àteras mentes su muru de sas nues Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller du regard Ingresu to scan Ispagnolu escrutar Italianu scrutare Tedescu gucken, beobachten.

farrogài , vrb: forrocare, forrociare, forrocrare, forrogai, forrogare, forrogari, forrogiare, forroxare Definitzione murigare, mòvere, furriare sa terra o àteru coment'e cricandho cosa: est mescamente su chi faet su procu cun su bruncu; in cobertantza e nau cun tzacu, tocare cosa chi no si connoschet o chentza s’abbilidade chi serbit Sinònimos e contràrios chibare 1, corrovai, fodichinare, forroghedhare, iforrogare, isprecolare, scarrovai, sforrogonai, tufonari Frases si li forroxant sa casa, su muscone si difendhet! ◊ sos porcos forrojant cun su murru ◊ est farroghendi in fundu de su cadinu ◊ fit forrocrànnesi chin su tzintziricu sas pinnas de su nare ◊ si agateit sa domo prena de carabbineris forroxendhe in onzi cuzolu ◊ aiant irraichinatu crastos e forrocratu campos de laore ◊ su sirvonedhu istat semper forrociandhe 2. ti forrojas in sónnios de solidade ◊ fiza mia, ite pugnale chi pro te mi forroxat in su coro! 3. no bi forroghes nudha tue, in sa televisione, ca no ndh'ischis! Ètimu ltn. *foriculare Tradutziones Frantzesu fouiller, fouiller du groin Ingresu to rummage, to grab Ispagnolu hurgar, hozar gruñendo Italianu frugacchiare, frugare, grufolare del maiale Tedescu kramen, stöbern, wühlen.

fodichinàre , vrb: fudichinare Definitzione mòvere sa cosa cricandho, cricare Sinònimos e contràrios corrovai, farrogai, forroconare, iforrogare, iscrucuzonare, isforronciare, sciorrogai, scorrovonai Frases prugheraza de istedhos nobales mi est fudichinandhe sa petorra (G.Piga)◊ sos pitzinnos sunt fudichinandhe sa téula de sas copertas chircandhe nidos ◊ su marissallu est tucandhe a fudichinare sos sartos si podet acatare su bandhiu ◊ si fit fudichinandhe sos naricros a malichinzu Ètimu ltn. fodicare Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu to search Ispagnolu hurgar Italianu frugare Tedescu kramen, stöbern.

forrogadúra , nf Definitzione su murigare sa terra comente faent is procos, su cricare cosa murigandho totu Sinònimos e contràrios aterru, corrovu, farrogu, forrogóngiu, forroxamentu, isforrogu, terradura, tuinzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller du groin Ingresu rummage Ispagnolu el hozar del puerco Italianu grufatura Tedescu Wühlen.

isculuzonàre , vrb: iscuruzonare Definitzione cricare, istare cricandho is cugigones, in is cugigones Sinònimos e contràrios fodichinare, iscrucuzonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller dans les débarras Ingresu to search high and low Ispagnolu rebuscar en los rincones Italianu frugare nei cantùcci, nei ripostìgli Tedescu kramen.

mangiucài , vrb: ammangiucai Definitzione su chi faent is tocaredhos, istare tocandho, totu, cricandho, iscorrovedhandho Sinònimos e contràrios ammanucai, fodichinare Frases dh'eus postu cosa manna ananti, a sa computera, ca assinuncas is pipius bandhant a mangiucai Ètimu itl. mangiucare Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu to search Ispagnolu hurgar Italianu frugare Tedescu stöbern.

morighinàda , nf Definitzione su morighinare Sinònimos e contràrios fodichinzu, morighíngiu, morighinu 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller Ingresu search Ispagnolu hurgamiento Italianu frugata Tedescu Kramen.

morighínu 1 , nm Definitzione su murigare Sinònimos e contràrios móricu, morichintzu, morighinada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouillement, fouiller Ingresu search Ispagnolu hurgamiento Italianu frugaménto, frugata Tedescu Kramen.

scarrovài , vrb: iscorrofare*, scorrovai, scorrufai Definitzione murigare o mòvere sa terra o àteru coment'e cricandho cosa Sinònimos e contràrios corrovai, fodichinare, iforrogare, ischitiare 1, iscrucuzonare, isterronciare, sciorroncinai, terrare Frases cudh'ómini pigat su picu e cumentzat a scarrovai ◊ scarrova scarrova intendit sonu de ferru: furiat su cascionedhu Tradutziones Frantzesu fouiller, gratter le sol Ingresu to rummage Ispagnolu hurgar Italianu razzolare, frugare Tedescu wühlen, stöbern.

sciorroncinài, sciorronciuài , vrb: sciurrunciài Definitzione su forrogare e ispartzinare chi faent is pudhas cricandho cosa de bicare, andhare cricandho, tocandho; passare o andhare friga friga Sinònimos e contràrios iforrogare, isforronciare, isterronciare, scarrovai, scorrovonai / scrabutzinai Frases is pudhas sciorrónciuant sa cosa ammuntonada ◊ sciorrónciua sciorrónciua, sa pudha at aghetau unu sodhixedhu in su lodami ◊ is perdixis bandant a sa stua a sciurrunciai ◊ unu caboni nci essit e sciurrúncia sciurrúncia arribbat acanta de unu boscu 3. me in bidha sa piciocalla sciorrónciuat a totu dí me is arrugas. Tradutziones Frantzesu fouiller, gratter le sol, se frotter Ingresu to scratch about, to rub oneself Ispagnolu hurgar, frotar Italianu razzolare, strusciarsi Tedescu scharren, sich streifen.

scrocollài , vrb: iscrucugiare*, scruculai, scruculiai, scrucullai, scruculliai, scucullai, scucullari Definitzione cricare abbaidandho e movendho totu po agatare calecuna cosa in mesu de àteras, o fintzes cricare de ischire cosa a su dimandha dimandha, faendho foedhare s'àteru pigandhodhu a dimandhas Sinònimos e contràrios chilcare, frustigai, imbistigare, iscocolai, iscrucuzonare, speculitai Frases scruculla is arcajolus de s'ómini e agatas sa beridadi de sa vida ◊ mi seu parau po scrucullai in totu s'istedhau (F.M.Pes)◊ fiat intrau a scruculliai in domu, cun sa scusa de una cotura de fà ◊ su cociulaju scrucullàt s'arena cun su ciliru ◊ est scrucullendu in totus is cadàscius e armàdius in circa de pani ◊ si tocat a forrogonai in su cinixu, a scucullai sa pispisalla ◊ medas notis abarru a scruculai su celu, ma no ti biu, mammai! ◊ sa mama scrocollat a Mariedha po isciri cumenti iat fatu (M.A.Cappai) 2. e ita est, no bois a ti scrucullai? ◊ si ndi benit a domu po isciri, a scrucullai e ciaciarrai Tradutziones Frantzesu fouiller, enquêter Ingresu to ransack, to investigate Ispagnolu hurgar, indagar Italianu rovistare, indagare Tedescu stöbern, nachforschen.

terràre , vrb Definitzione forrogare su terrenu, comente faent is porcos cun su murru; pònnere avolotu, pentzamentu malu Sinònimos e contràrios chibare 1, farrogai, fodichinare, iforrogare, scarrovai, sforrogonai Frases resente a una tèrema, tres porcrabos si fint postos a terrare 2. su tenteadore l'est terrandhe sas chibedhas e sas raichinas fungudas de su coro e totu sos mermedhos de sa conca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller du groin Ingresu to grub Ispagnolu hozar Italianu grufolare Tedescu wühlen.

«« Torra a chircare