Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acambitài , vrb Definition andhare a passu istirau, lestru, camminare impresse Synonyms e antonyms iscambaritare, iscoscitare, scambitai Sentences acambita ca ti acambitu fiat arribbau a Gonnoscodina ◊ setzint a gropas e acambitant, allirgus che pasca ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ tui ti nci essis e acambitas: si no, ti tocu de puntada de pei! Etymon srd. Translations French gigoter English to kick about Spanish zanquear, andar deprisa Italian sgambettare German ausschreiten, trippeln.

aciapitài , vrb: ciapitai Definition fàere is passighedhos de su ballu Synonyms e antonyms atzopitai, istripitare, sciampitai Etymon srd. Translations French sautiller English to hop about Spanish hacer los pasos del baile sardo Italian salterellare German Tanzschritte, sprünge machen.

addegadiàre , vrb Definition fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu Etymon srd. Translations French rabougrir English to grow badly (said about fruit or plants) Spanish zocatearse, apestarse Italian imbozzacchire German einschrumpfen.

afaltài, afaltàre , vrb: afartai, faltai Definition fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia Synonyms e antonyms ammancai 2. mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta Etymon srd. Translations French se sentir coupable English to feel guilty about stg Spanish faltar, tener la conciencia sucia Italian sentirsi in cólpa, in fallo German sich schuldig fühlen.

apompài, apompàre , vrb Definition fàere braga, su si pentzare bellos meda o àteru deasi Synonyms e antonyms bragai, impazosire, impompare, impomponare, sisirinare Etymon srd. Translations French se pavaner English to strut about Spanish pavonearse Italian pavoneggiarsi German sich brüsten.

barantèna , nf: barantina, corantina Definition su tanti de baranta, bàtoro deghinas; unos o unas baranta, unu tanti a fúrriu de baranta Sentences finas a una barantina de annos como sos corros de murone si aciapaiant ◊ su maistu fut un'ómine de una barantina de annos Etymon itl. Translations French quarantaine English about forty Spanish cuarentena Italian quarantina German etwa vierzig.

bindhichína , nf: bindhighina, binnichina, cuindigina Definition unos (o unas) bíndhighi, unu tanti de cosa in s'oru de bíndhighi, fintzes tempus de bíndhighi dies Synonyms e antonyms bindhigada Sentences est torradu a domo cun sa paga de sa bindhighina Etymon srd. Translations French quinzaine English about fifteen Spanish quincena Italian quindicina German fünfzehn, etwa fünfzehn.

bintèna , nf: bintina, vintina Definition su tanti de binti, duas deghinas; unos o unas binti, unu tanti a fúrriu de binti Sentences in su tzilleri dhue at mesighedhas de linna e una bintena tra cadiras e iscannos ◊ in s'àula dhoi iat una bintena de bancus ◊ da una bintina de annos a como in Sardinza est náschiu e créschiu unu movimentu chi punnat a torrare a nobu s'identidade nassionale (M.Pittau) Etymon itl. Translations French vingtaine English about twenty Spanish veintena Italian ventina German zwanzig, etwa zwanzig.

bolidàre , vrb: bolitare Definition su andhere a bólidos Synonyms e antonyms bolai, bolatzai, boliare, bolizare Sentences unu tilipedhe bolidendhe in s'aposentu trímulat in chirca de sa essida ◊ ue ses tue su coro meu imbreagu est bolidendhe che calandra cantendhe (S.Baldino)◊ su petorriruju est bolitanne de un'àlbure a una mola Etymon srd. Translations French voltiger, voleter, flotter English to fly about Spanish revolotear Italian svolazzare German flattern.

brinchetàre , vrb: brinchidai, brinchidare, brinchietare, brinchitare Definition andhare o istare a brinchidedhos, brincare Synonyms e antonyms brincae, brinchillai, cadraminciare, sciampitai, subesciare Sentences sa pudha passat in carrela brinchitendhe ◊ is angionis funt brinchidendi ◊ custu béciu brínchidat che unu pibitziri ◊ cudhu brínchidat che unu cerbu ◊ càndhero dhi ant giau cussos giogos, su piciochedhu si est postu a brinchidare ◊ candho fustis piciochedhos de deghe o dóighi annos andhaiaus a brinchidare in is muredhos Etymon srd. Translations French sautiller English to hop about Spanish brincar Italian salterellare German hüpfen.

càda 1 , prep: cara 1 Definition cun sa prep. simple a, de, si ponet po inditare sa leada = cara, faci a…; po inditare unu tantu chentza pertzisione Synonyms e antonyms abbia, allada Idioms csn: fiant cad'e centu = fint unos chentu; de cara…(+vrb) = apustis de…, apustis chi… Sentences de un'arroca manna ororu de mari su mumusu iat pigau a bolai cad'e su soli ◊ Gesús de pressi s'est incamminau cad'e Cafàrnau ◊ andaus a cad'a Uras! ◊ s'àcua fait sa fuida cad'e mari ◊ labai, si bit unu cuadhu de cad'e bidha arribbendi! 2. de cara si seus separaus est sutzédiu custu fatu Translations French vers, environ English about Spanish hacia Italian vèrso, circa German gegen, ungefähr.

diciàre , vrb Definition contare o nàrrere cosas alligras, fàere essias de erríere, nàrrere brullas Synonyms e antonyms botai Etymon srd. Translations French plaisanter English to joke about Spanish bromear Italian motteggiare German scherzen, spaßen.

ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu, infartadu, irfartadu, isfaltadu, isfartadu Definition nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene Synonyms e antonyms afaltadu, faltosu, ifastadu, frajau / cdh. infaltatu Sentences sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet 2. sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai) Etymon srd. Translations French fautif, qui se sent en faute English to feel at fault or guilty about something Spanish que se siente culpable Italian che si sente in difètto, in cólpa German wer sich schuldig fühlt.

impomponàre , vrb rfl Synonyms e antonyms apompai, impaonare 1, impompare, impomporredhare Etymon srd. Translations French se pavaner English to strut about Spanish pavonearse Italian invanirsi, pavoneggiarsi German eitel werden.

nobantína , nf Definition unu tanti a giru de noranta, ccn. de prus, ccn. de mancu Etymon itl. Translations French à peu près quatre-vingt-dix English about ninety Spanish unos noventa Italian novantina German etwa neunzig.

rodài , vrb: arrodare 1, rodare 1, rodeare Definition girare che orroda, istare o andhare a inghíriu de calecuna cosa, a rodeu Synonyms e antonyms arrogliai, inghirare Sentences rodendhe s'ojada totu intundhu abbratzo de su criadu sos ispantos ◊ s'istella est rodeandhe a un'istedhu, paret chi che lu cheret ingullire 2. chie est rodeadu de giustíssia no balet chi apat coro e ne malíssia! ◊ est rodeadu de butzinos e de zente mala Etymon srd. Translations French tourner autour English to turn, to stroll about Spanish rodar Italian girare, stare attórno German drehen.

scambitài , vrb Definition nau mescamente de pipios, mòvere is cambas, istare a su move move cun is cambas Synonyms e antonyms acambitai, iscambaritare, sciampitai Etymon srd. Translations French gigoter English to kick about Spanish patalear Italian sgambettare German strampeln.

sciorroncinài, sciorronciuài , vrb: sciurrunciài Definition su forrogare e ispartzinare chi faent is pudhas cricandho cosa de bicare, andhare cricandho, tocandho; passare o andhare friga friga Synonyms e antonyms iforrogare, isforronciare, isterronciare, scarrovai, scorrovonai / scrabutzinai Sentences is pudhas sciorrónciuant sa cosa ammuntonada ◊ sciorrónciua sciorrónciua, sa pudha at aghetau unu sodhixedhu in su lodami ◊ is perdixis bandant a sa stua a sciurrunciai ◊ unu caboni nci essit e sciurrúncia sciurrúncia arribbat acanta de unu boscu 3. me in bidha sa piciocalla sciorrónciuat a totu dí me is arrugas. Translations French fouiller, gratter le sol, se frotter English to scratch about, to rub oneself Spanish hurgar, frotar Italian razzolare, strusciarsi German scharren, sich streifen.

sessantína , nf Definition unu tanti a giru de sessanta, pagu de prus, pagu de mancu Sentences est unu tretu de una sessantina de passus Etymon itl. Translations French soixantaine English about sixty Spanish unos sesenta Italian sessantina German ungefähr sechzig.

sisirinàre , vrb rfl Definition fàere che a su sísini, chi si giaet a bíere po sa bellesa po magnosidade Synonyms e antonyms impompare, ispazariare Sentences su púlighe si tricat, si sisirinat che persone abberu abbituada a sa tzivilidade ◊ su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu ◊ candho est in mesu a zente, tota si sisirinat Translations French se pavaner English to strut about Spanish pavonearse Italian pavoneggiarsi German sich brüsten.