acambitài , vrb Definizione
andhare a passu istirau, lestru, camminare impresse
Sinonimi e contrari
iscambaritare,
iscoscitare,
scambitai
Frasi
acambita ca ti acambitu fiat arribbau a Gonnoscodina ◊ setzint a gropas e acambitant, allirgus che pasca ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ tui ti nci essis e acambitas: si no, ti tocu de puntada de pei!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gigoter
Inglese
to kick about
Spagnolo
zanquear,
andar deprisa
Italiano
sgambettare
Tedesco
ausschreiten,
trippeln.
aciapitài , vrb: ciapitai Definizione
fàere is passighedhos de su ballu
Sinonimi e contrari
atzopitai,
istripitare,
sciampitai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sautiller
Inglese
to hop about
Spagnolo
hacer los pasos del baile sardo
Italiano
salterellare
Tedesco
Tanzschritte,
sprünge machen.
addegadiàre , vrb Definizione
fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rabougrir
Inglese
to grow badly (said about fruit or plants)
Spagnolo
zocatearse,
apestarse
Italiano
imbozzacchire
Tedesco
einschrumpfen.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definizione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinonimi e contrari
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se sentir coupable
Inglese
to feel guilty about stg
Spagnolo
faltar,
tener la conciencia sucia
Italiano
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedesco
sich schuldig fühlen.
apompài, apompàre , vrb Definizione
fàere braga, su si pentzare bellos meda o àteru deasi
Sinonimi e contrari
bragai,
impazosire,
impompare,
impomponare,
sisirinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se pavaner
Inglese
to strut about
Spagnolo
pavonearse
Italiano
pavoneggiarsi
Tedesco
sich brüsten.
barantèna , nf: barantina,
corantina Definizione
su tanti de baranta, bàtoro deghinas; unos o unas baranta, unu tanti a fúrriu de baranta
Frasi
finas a una barantina de annos como sos corros de murone si aciapaiant ◊ su maistu fut un'ómine de una barantina de annos
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
quarantaine
Inglese
about forty
Spagnolo
cuarentena
Italiano
quarantina
Tedesco
etwa vierzig.
bindhichína , nf: bindhighina,
binnichina,
cuindigina Definizione
unos (o unas) bíndhighi, unu tanti de cosa in s'oru de bíndhighi, fintzes tempus de bíndhighi dies
Sinonimi e contrari
bindhigada
Frasi
est torradu a domo cun sa paga de sa bindhighina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
quinzaine
Inglese
about fifteen
Spagnolo
quincena
Italiano
quindicina
Tedesco
fünfzehn,
etwa fünfzehn.
bintèna , nf: bintina,
vintina Definizione
su tanti de binti, duas deghinas; unos o unas binti, unu tanti a fúrriu de binti
Frasi
in su tzilleri dhue at mesighedhas de linna e una bintena tra cadiras e iscannos ◊ in s'àula dhoi iat una bintena de bancus ◊ da una bintina de annos a como in Sardinza est náschiu e créschiu unu movimentu chi punnat a torrare a nobu s'identidade nassionale (M.Pittau)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
vingtaine
Inglese
about twenty
Spagnolo
veintena
Italiano
ventina
Tedesco
zwanzig,
etwa zwanzig.
bolidàre , vrb: bolitare Definizione
su andhere a bólidos
Sinonimi e contrari
bolai,
bolatzai,
boliare,
bolizare
Frasi
unu tilipedhe bolidendhe in s'aposentu trímulat in chirca de sa essida ◊ ue ses tue su coro meu imbreagu est bolidendhe che calandra cantendhe (S.Baldino)◊ su petorriruju est bolitanne de un'àlbure a una mola
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
voltiger,
voleter,
flotter
Inglese
to fly about
Spagnolo
revolotear
Italiano
svolazzare
Tedesco
flattern.
brinchetàre , vrb: brinchidai,
brinchidare,
brinchietare,
brinchitare Definizione
andhare o istare a brinchidedhos, brincare
Sinonimi e contrari
brincae,
brinchillai,
cadraminciare,
sciampitai,
subesciare
Frasi
sa pudha passat in carrela brinchitendhe ◊ is angionis funt brinchidendi ◊ custu béciu brínchidat che unu pibitziri ◊ cudhu brínchidat che unu cerbu ◊ càndhero dhi ant giau cussos giogos, su piciochedhu si est postu a brinchidare ◊ candho fustis piciochedhos de deghe o dóighi annos andhaiaus a brinchidare in is muredhos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sautiller
Inglese
to hop about
Spagnolo
brincar
Italiano
salterellare
Tedesco
hüpfen.
càda 1 , prep: cara 1 Definizione
cun sa prep. simple a, de, si ponet po inditare sa leada = cara, faci a…; po inditare unu tantu chentza pertzisione
Sinonimi e contrari
abbia,
allada
Modi di dire
csn:
fiant cad'e centu = fint unos chentu; de cara…(+vrb) = apustis de…, apustis chi…
Frasi
de un'arroca manna ororu de mari su mumusu iat pigau a bolai cad'e su soli ◊ Gesús de pressi s'est incamminau cad'e Cafàrnau ◊ andaus a cad'a Uras! ◊ s'àcua fait sa fuida cad'e mari ◊ labai, si bit unu cuadhu de cad'e bidha arribbendi!
2.
de cara si seus separaus est sutzédiu custu fatu
Traduzioni
Francese
vers,
environ
Inglese
about
Spagnolo
hacia
Italiano
vèrso,
circa
Tedesco
gegen,
ungefähr.
diciàre , vrb Definizione
contare o nàrrere cosas alligras, fàere essias de erríere, nàrrere brullas
Sinonimi e contrari
botai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plaisanter
Inglese
to joke about
Spagnolo
bromear
Italiano
motteggiare
Tedesco
scherzen,
spaßen.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definizione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinonimi e contrari
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frasi
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fautif,
qui se sent en faute
Inglese
to feel at fault or guilty about something
Spagnolo
que se siente culpable
Italiano
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedesco
wer sich schuldig fühlt.
impomponàre , vrb rfl Sinonimi e contrari
apompai,
impaonare 1,
impompare,
impomporredhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se pavaner
Inglese
to strut about
Spagnolo
pavonearse
Italiano
invanirsi,
pavoneggiarsi
Tedesco
eitel werden.
nobantína , nf Definizione
unu tanti a giru de noranta, ccn. de prus, ccn. de mancu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
à peu près quatre-vingt-dix
Inglese
about ninety
Spagnolo
unos noventa
Italiano
novantina
Tedesco
etwa neunzig.
rodài , vrb: arrodare 1,
rodare 1,
rodeare Definizione
girare che orroda, istare o andhare a inghíriu de calecuna cosa, a rodeu
Sinonimi e contrari
arrogliai,
inghirare
Frasi
rodendhe s'ojada totu intundhu abbratzo de su criadu sos ispantos ◊ s'istella est rodeandhe a un'istedhu, paret chi che lu cheret ingullire
2.
chie est rodeadu de giustíssia no balet chi apat coro e ne malíssia! ◊ est rodeadu de butzinos e de zente mala
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tourner autour
Inglese
to turn,
to stroll about
Spagnolo
rodar
Italiano
girare,
stare attórno
Tedesco
drehen.
scambitài , vrb Definizione
nau mescamente de pipios, mòvere is cambas, istare a su move move cun is cambas
Sinonimi e contrari
acambitai,
iscambaritare,
sciampitai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gigoter
Inglese
to kick about
Spagnolo
patalear
Italiano
sgambettare
Tedesco
strampeln.
sciorroncinài, sciorronciuài , vrb: sciurrunciài Definizione
su forrogare e ispartzinare chi faent is pudhas cricandho cosa de bicare, andhare cricandho, tocandho; passare o andhare friga friga
Sinonimi e contrari
iforrogare,
isforronciare,
isterronciare,
scarrovai,
scorrovonai
/
scrabutzinai
Frasi
is pudhas sciorrónciuant sa cosa ammuntonada ◊ sciorrónciua sciorrónciua, sa pudha at aghetau unu sodhixedhu in su lodami ◊ is perdixis bandant a sa stua a sciurrunciai ◊ unu caboni nci essit e sciurrúncia sciurrúncia arribbat acanta de unu boscu
3.
me in bidha sa piciocalla sciorrónciuat a totu dí me is arrugas.
Traduzioni
Francese
fouiller,
gratter le sol,
se frotter
Inglese
to scratch about,
to rub oneself
Spagnolo
hurgar,
frotar
Italiano
razzolare,
strusciarsi
Tedesco
scharren,
sich streifen.
sessantína , nf Definizione
unu tanti a giru de sessanta, pagu de prus, pagu de mancu
Frasi
est unu tretu de una sessantina de passus
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
soixantaine
Inglese
about sixty
Spagnolo
unos sesenta
Italiano
sessantina
Tedesco
ungefähr sechzig.
sisirinàre , vrb rfl Definizione
fàere che a su sísini, chi si giaet a bíere po sa bellesa po magnosidade
Sinonimi e contrari
impompare,
ispazariare
Frasi
su púlighe si tricat, si sisirinat che persone abberu abbituada a sa tzivilidade ◊ su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu ◊ candho est in mesu a zente, tota si sisirinat
Traduzioni
Francese
se pavaner
Inglese
to strut about
Spagnolo
pavonearse
Italiano
pavoneggiarsi
Tedesco
sich brüsten.