Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acabbónu! , iscl: acabonu, acobbonu, cabbonu Definition e de a bonu!: foedhu chi si narat coment'e dispràxios e disigiandho una cosa chi no est comente si iat a bòllere, o disigiandho una cosa chi iat a pòdere èssere comente si bolet / acabbonu mannu miu, tou, nostru! Synonyms e antonyms aggàlia, deabbonu, tambene Sentences acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ acabbonu mannu, mi est tocau a mandai atra genti! ◊ acabbonu mannu: chi dha podemu preni de amigus sintzillus custa domu pitica! 2. acabbonu mannu si aiat istudiadu! ◊ acabbonu de las torrare a bídere! Etymon srd. Translations French si seulement! English and how! Spanish ¡ojalá! Italian magari! German und ob, und wie!

agiorridàre , vrb Definition istare a su pedi pedi, giare ifadu o istrobbu pedindho, pedindho dépidu Synonyms e antonyms agiorrare, impeltinare, infestare, malifestai Etymon srd. Translations French importuner, déranger les créancier et les débiteurs English to bother creditors and debtors Spanish importunar Italian importunare, infastidire creditóri e debitóri German belästigen.

andhaéni , nm, agt: andhalibeni, andhalieni, andhalueni, andharieni, annalebbeni Definition andha e beni, su istare andhandho e torrandho; genia de braxeredhu po abbruxare timanza in is funtziones de crésia; chi faet unu movimentu a s’andha e torra, chi po comente est postu tenet pagu firmesa, in tàntaris, est a su tzàntziga tzàntziga, fintzes de unu logu a s'àteru Synonyms e antonyms andhalidorra, andhetorra / turredha / bandhuleri, zirellu Sentences est faendo s'andhaeni ◊ in totu custu annalebbeni de sa tzente carchiunu si nche príschiat carchi cosa ◊ in istiu comintzat s’andharieni de sos furisteris 3. sos carabbineris sunt andhalienis Etymon srd. Translations French va-et-vient English coming and going Spanish ir y venir, vaivén Italian andirivièni German Hin- und Hergelaufe.

andhalidòrra , nf: andhalitorra, annalitorra Definition su abbarrare andhandho e torrandho, su andhare e torrare fatuvatu, nau fintzes de su movimentu de una cosa Synonyms e antonyms andhaeni, andhetorra, atràvigu Sentences chin totu s'andhalitorra dae bidha a cubile mi sentio additzau pro su travallu ◊ tota die istat a s'andhalitorra che a s'abe ◊ in bidha fit totu un'andhalitorra de zente a su mortu Etymon srd. Translations French va-et-vient English coming and going Spanish ir y venir, vaivén Italian viavai German Hin und Her.

atocatòca , avb Definition su istare atocandho, su giare atocu / istare a. = istare a atóchidas, istare nendhe e dendhe ifadu, dare s'atóchida a tropu Sentences est a s'atocatoca cun megus pro li fàghere cussa faina Etymon srd. Translations French plusieurs fois English again and again Spanish repetidamente Italian ripetutaménte German wiederholt.

atràvigu , nm: tràbicu* Definition su passare in is logos, su istare andhandho, viagiandho, movimentu de gente Synonyms e antonyms andhetorra / ormina Sentences ite festa, ite tzarrare, ite atràvigu e curreu! (F.Sechi)◊ in su trighinzu istanote no bi at una lughe e ne atràvigu: est totu cagliadu Translations French va-et-vient English coming and going Spanish ir y venir Italian andirivièni German Hin-und Hergelaufe.

bísidu , agt Definition chi est deasi craru de si pàrrere própriu bene, de pàrrere beru Sentences sas fotografias sunt essidas bísidas ◊ mi est bénnidu unu sonnu bísidu bísidu ◊ eo s'iscena, bísida e cumprida, tale e cale sighida a passu passu dae comintzu finas a s'acabbu, est comente l'aere in ojos bida (A.Dettori) Translations French propre, limpide, net English clean and tidy Spanish nítido Italian nìtido German klar, rein.

cagazechínus , nm Definition si narat de ómine bàsciu e male fatu Scientific Terminology zcrn Translations French trapu English short and badly formed man Spanish achaparrado Italian caramógio German kleiner und schlecht gewachsener Mann.

camúrru , agt, nm: gamurru Definition ignorante, unu chi tenet unu fàere chi dirgustat Synonyms e antonyms grosseri Sentences fit un'ómine camurru, ma atrividu Scientific Terminology ntl Translations French fruste, rude English rough and unpleasant person Spanish grosero Italian persóna rózza e antipàtica German ungehobelter und unsympathischer Mensch.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definition cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Synonyms e antonyms cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Sentences cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Translations French tige mince et très longue English very long and thin stalk Spanish tallo sutil y largo Italian stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo German langer und schmaler Stiel.

carramacína , nf: carramatzina, corromatzina, corrumatzina Definition trastos chi leant logu e giaent istrobbu in debbadas, mescamente cosas bècias Synonyms e antonyms bagazu, baldulete, barragàllia, bascaràmene, cadógiu, carrabaza, imbaratzu, istivuzu, istrèpete, istrepu, sténtzias, tzitzirillodhu Sentences is carramatzinas bècias fuliancedhas! ◊ no mi ndhe fato nudha de custas carramatzinas: leadichelas!◊ est unu furrungoni prenu de carramatzinas bècias ma prenas de arregordus! Translations French fourbi English odds and ends Spanish baratija Italian carabàttola, cianfrusàglia German Plunder.

caschizàre , vrb Definition istare a càschidos, a su casca casca comente faet unu chi tenet fàmene, o chi est sonniu, orróschiu Synonyms e antonyms cascai 1, caschidae Etymon srd. Translations French bâiller plusieurs fois English to yawn again and again Spanish bostezar Italian sbadigliare ripetutaménte German wiederholt gähnen.

catòne , nm Definition druche fatu cun méndhula e mele cotos impare a múrigu a múrigu, tostau àrridu candho est fridu Synonyms e antonyms gató Scientific Terminology drc Etymon itl. gató Translations French gâteau aux amandes English sweet made of honey and almonds Spanish dulce de almendras Italian croccante (alle màndorle, alle nocciòle) German Krokant.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definition s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Idioms csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Sentences sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French heure du dîner, lieu du dîner English time and place of the supper Spanish la hora y el lugar donde se cena Italian l'óra e il luògo della céna German Uhrzeit und Ort des Abendessens.

chinchinnàre , vrb Definition aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Synonyms e antonyms allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Sentences chinchinnare s'aradu pro arare Etymon ltn. concinnare Translations French préparer soigneusement English to prepare with ability and care Spanish preparar con cuidado Italian preparare con abilità e con cura German geschickt und sorgfältig vorbereiten.

copedhàre , vrb: corpedhare Definition giare cropos, prus che àteru piticos, lestros aifatu de pare, istare giaendho cropos Synonyms e antonyms colpare, fèrrere, tochedhare Sentences in iscola a segare, a corpedhare, a pulire, a tínghere, e gai, mancu a zogu, mancu brullendhe faghet ◊ ite li ses corpedhendhe, a martedhu, a cussa cosa? ◊ s'intendhet su mastru de linna corpedhendhe, paret puntzitendhe carchi cosa 2. unu túnciu paret essendhe dai sos muros e copedhendhe a balcones e giannas Etymon srd. Translations French battre, taper plusieurs fois English to beat over and over Spanish golpear muchas veces Italian bàttere ripetutaménte German wiederholt schlagen.

corjàmene , nm Definition is còrgios, is pedhes Synonyms e antonyms coiràmini Etymon srd. Translations French cuirs English leather and hides Spanish corambre Italian cuoiame German Lederware.

corjàrju , nm Definition maistu chi trebballat is còrgios Synonyms e antonyms pedhinarju Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French peaussier English dealer in leather and hides Spanish curtidor Italian cuoiàio German Lederhändler.

currellài, currellàre , vrb: currigliare, currillai, currillare, currilliai, currizare, currullai, currullari Definition andhare a giru, istare a su curre curre, currendho de unu corrígliu a s'àteru; cúrrere aifatu a unu po dhu cracare / currillare cun s'unu e cun s'àteru = currilliai avatu de s'unu e de s'àteru Synonyms e antonyms currirzare, curritai, incorrillai, iscurrizare, scurrellai / perseghire / cobèrrere Sentences cun s'alta fantasia a currellare allargade su bolu, o versos mios (A.Casula)◊ s'istúdiu est s'iscusa po currellai in citadi ◊ est a totu dí currellandu ◊ Nanni recuit istracu de currizare ◊ sos crios istant currillandhe ◊ su sirbonedhu essit de sa foxina po currullari 2. mi ant currelladu che un'assassinu ◊ cussu currizat sas féminas ◊ a issus dhus bolia currullai fintzas a candu, médius, iant ascurtai ◊ las currizat che lupu chi giompet a s'anzone ◊ ite ti apo fatu, chi mi curriglias?! ◊ ancu lu currígliet s'espe! ◊ l’ant currigliadu e tentu ◊ citeisidha, chinonca is mortus si ndi pesant de sa tumba e si currulant! 3. apu fatu currullai sa conilla Etymon srd. Translations French courir English to run here and there Spanish correr Italian córrere qua e là German hier und da laufen.

dàngaru , nm: dràngalu, tàngaru Definition ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu Synonyms e antonyms càngaru, dangallone, dangarone, giangalloi Sentences debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!… Scientific Terminology zcrn Etymon itl. tanghero Translations French gros homme maladroit English big and clumsy man Spanish hombre grueso y torpe Italian uòmo gròsso e gòffo German ungeschlachter Mensch.