acrostài , vrb Definition
fàere sa crosta a is papares po chi essant orrúbios, coment’e orrostios a fora
Synonyms e antonyms
arrubiai,
incrostai
Etymon
srd.
Translations
French
rissoler
English
to brown
Spanish
dorar,
saltear
Italian
rosolare
German
anbraten.
ilmurinàre , vrb: immurinare,
immurrinare,
irmurinare,
irmurrinare Definition
cambiare, mudare, essire murru de colore, nau pruschetotu de sa die candho benit sa mudantza de sa lughe a iscuru
Synonyms e antonyms
ammurriai 1,
ammurratzare,
incrinare,
interighinare,
interinare,
irmurrighinare,
irmurruinare,
murinai
Sentences
una manzana, ancora ilmurinendhe apena apena s'aera a levante, bidesi un'upa manna ◊ mi peso tambidambi a su pudhile candho est s'aera apena ilmurinendhe ◊ est immurrinandho e no faet prus a cricare s'arrastu de su bestiàmene!
2.
che prendha lughent élighes e chessas in s'aera chi immúrinat sonnida (G.Fiori)◊ un'àtera nue fut comintzendhe a immurinare su chelu: sa nue de una gherra (P.Pillonca)
Etymon
srd.
Translations
French
faire nuit
English
to brown,
to darken
Spanish
anochecer
Italian
imbrunire
German
dunkel werden.
indaoràre , vrb: indeorare,
indiorare,
indorai,
indorare Definition
pònnere unu pigighedhu de oro, isciúndhere in s'oro; essire o fàere in colore de oro
2.
sas ispicas sont indaorandhe
Etymon
itl.
indorare
Translations
French
dorer
English
to gild,
to brown
Spanish
dorar
Italian
dorare
German
vergolden.
lèpere , nm: lèperi,
lèpiri,
lèpore,
lèpori,
lèporo,
lèpuri Definition
genia de animale areste, prus mannitu de su conillu, de intina orrubiasta, a origas longas meda e cambas de apalas prus mannas: s'arratza l. c. europaeus est batia de fora e iscapada po cassa; in cobertantza si narat de sa natura de sa fémina / lèpore, lèpuri de argiola = piulaghe, pipiaghena, zenia de puzone chi paschet in sas arzolas; lèpere de sant'Antoni = porchedhu de sant'Antoni, itl. falèna; coa de lèpuri = Lagurus ovatus, zenia de erba chi narant finas mussimmussi o bafus de gatu
Synonyms e antonyms
tèpui
/
cdh. lèparu
Idioms
csn:
lestru che lèpere = lestru meda; tènnereche su cascu de su lèpere = sapíresi donzi cosighedha
Sentences
li brincaiat su coro che lèpere pessighidu ◊ mai no sigas duus lèpuris paris! ◊ de s'assuconu zughiat su coro a brincos che lèpere in sachedhu ◊ su lèpuri currendi si aterrat po s'iscabbulli de is canis ◊ unu lepiredhu est atidhendu de una parti a s'atra ◊ nci seu pesau a una mata cument’e unu lèpiri ◊ b'aiat perdighes e lèperes
2.
si cumponiant deretos candho intendhiant ifraschinzu ca sas teracas che teniant su cascu de su lèpere
Surnames and Proverbs
smb:
Lepore, Leporeddu, Lèpori, Lèppori, Lepureddu, Lèpuri
/
prb:
chini sighit duus lèpuris no ndi cassat manc'unu
Scientific Terminology
anar, lepus capensis mediterraneus
Translations
French
lièvre
English
brown hare
Spanish
liebre
Italian
lèpre comune
German
Feldhase.
marròne 1 , nm Definition
colore de castàngia
Sentences
sas iscarpitas fines de pedhe, marrones
Scientific Terminology
clr
Translations
French
marron
English
brown
Spanish
marrón,
castaño
Italian
marróne
German
Kastanienbraun,
Braun.
moresínu , agt, nm: morisinu,
muresinu,
murisinu Definition
de colore niedhudu, chi est in colore de mura; murighessa, genia de mata manna chi faet su frutu coment'e una mura
Synonyms e antonyms
moritu,
murenu
/
gersa,
morighessa
Sentences
po èssi muresina, ti stait sa seda celesti! ◊ sa baca muresina no portat ischina e allatat in fronti…◊ fiat murisinu de faci, teniat 1,65 de cantellu e una bella cabidhada de pilus
Scientific Terminology
clr, mtm, Morus alba, M. nigra
Etymon
srd.
Translations
French
brun,
jeune homme brun,
garçon brun
English
brown,
swarthy,
mulberry (tree)
Spanish
pardo,
morera,
moral
Italian
bruno,
morettino
German
dunkel,
Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum.
morítu , agt: muritu Synonyms e antonyms
moresinu,
murenu
Surnames and Proverbs
smb:
Morittu, Moritto, Murittu
Scientific Terminology
clr
Etymon
itl.
moretto
Translations
French
brun foncé
English
dark brown
Spanish
pardo oscuro
Italian
bruno scuro
German
braunschwarz.
recòchere, recòghere , vrb: arrecòchere,
regòghere Definition
fàere in colore coment'e brutu, apenas iscurosu, coment'e inniedhigandho pagu pagu
Synonyms e antonyms
abburare,
acotilai,
ammoriscai,
anniedhigai
Sentences
su sole a tropu regoghet sa robba bianca ◊ sa robba est regota de su brúere e de su tempus ◊ sa robba bianca si no est bene samunada agabbat chi si regoghet
Translations
French
brunir
English
to brown
Spanish
ennegrecer
Italian
abbrunare
German
bräunen.
spodhiadúra , nf Definition
pane fatu de farra chentza sedatzada, cun pódhine e cun totu
Synonyms e antonyms
strípidhi
Scientific Terminology
pne
Etymon
srd.
Translations
French
pain complet
English
brown bread
Spanish
pan integral
Italian
pane integrale
German
Vollkornbrot.
trínu , agt Definition
in colore de trigu (granu sicau), iscurosu; fintzes bàrgiu; nau de ccn., chi est duritosu, unu pagu bregungiosu / puzone t. = trinedha, fruferarzu, crunculleo
Synonyms e antonyms
tríghinu*
/
balzu,
bertigatu
Sentences
su chelu est totu trinu e minetat de pònnere su mantedhu a su nudu terrinu (A.Casula)◊ as iscritu che padronu s'òpera tua in su granitu trinu ◊ at batutu una cane trina chi no apedhat
Translations
French
brun
English
brown
Spanish
trigueño
Italian
bruno
German
braun.