balminàre , vrb: bamminare,
barminare,
bramminare Definition
trebballare sa lana bogandhodha de pare a manera de dha pòdere filare; in cobertantza, trummentare, malatratare, istrecare
Synonyms e antonyms
carminai*,
irgardare,
isgraminare,
isparpedhare,
laminare
Sentences
si l'at leada issa sa bataria de balminare sa lana e isòlvere sas tritzas trofijadas de su crine ◊ deviant bamminare e filare sa lana e su linu
Translations
French
carder
English
to card
Spanish
cardar
Italian
scardassare
German
kratzen.
càlta , nf: carta,
cata 2 Definition
paperi iscritu de documentu, lei o àteru (fintzes cuntratu); genia de cartonedhu a figuras e a números po giogare, po cricare de ingertare su benidore, po fàere fatúgios (min. cartita); paperi chi cun síngias, línias, colores e símbulos rapresentat o figurat su logu (terra, mare); su pl., is bandheras de crésia (de santos, de sócios) chi si ingollent po fàere sa crufessone / Carta de Logu = is leis de su Regnu de Arborea chi at postu innantis Marianu IV e apustis Leonora a úrtimos de su 1300 (fortzis su 1392); c. de identidade = documentu chi giaet s’autoridade púbbrica cun totu is piessignos e sa fotografia chi distinghent a unu
Synonyms e antonyms
dochimentu
/
cartina 1
/
ghione
Idioms
csn:
is mertzas de is cartas sunt: orus, cupas, bastus e ispadas; pònnere sas cartas (in crésia)= fàghere sas prubbicatas, avisu chi duos si depent isposare; fàghere, meschiare, minare, giogulare, cupare o irgupare, dare o betare sas cartas; fàghere sas cartas a unu (su chi faint is brúscius)= ghetai e lígiri is cartas po biri su chi narant de su tempus benideru de unu o po isciri àteru; èssiri a carta pérdia = a barca pérdia, in dificurtade manna de no ndhe pòdere essire; bia sa carta mabi tallada… = bida sa capa male sestada… bidindhe sa cosa andhendhe própiu male…; servire a carta = fàghere unu cuntratu pro dóighi annos (a c. intrea) a serbire cun ccn.; fai carta = obbrigàresi cun iscritura; fàghere a sas primas bàtoro cartas = brigare deretu, èssere letranghigurtzu, learesila pro nudha, chèrrerendhe s'iscusa pro brigare
Sentences
sa carta mia cantat in cannedhu ◊ sa Carta de Logu est unu monumentu de sa tzivilidade sarda ◊ de una cosa de nudha ndi at fatu una carta norara! ◊ pro sa nàschida de su pitzinnu apo frimmadu sas cartas in Comunu
2.
sos betzos sunt gioghendhe a caltas ◊ est gioghendi a cartas cun is amigus ◊ lassadhu andai in cartas de dimóniu! ◊ sa majarza li at fatu sas cartas a bídere si aiat fortuna
3.
is féminas funt andendi a pigai is cartas po bessí in prucessioni
4.
navighendhe velotze che galera no fit bisonzu de zugher sa carta
5.
pariat a carta pérdia, candu si est ammaladiau ◊ candu a s'improvisu nd'est essiu Gesús, is Fariseus si funt bius a carta pérdia
6.
una parte de sos ómines suos fint teracos a carta intrea pro dóighi annos
Surnames and Proverbs
smb:
Carta
Etymon
itl.
Translations
French
papier,
carte
English
paper,
card
Spanish
papel,
carta
Italian
carta
German
Dokumente,
Karte.
carminài, carminàre , vrb: craminai,
craminare,
craminari,
garminare Definition
ispilusare, bogare de pare sa lana po dh'aprontare a dha filare: foedhandho de banitas, serbit po dhas fàere prus modhes, candho sa lana (o crinu) est abbatilada o no totue parívile a fortza de dhue crocare
Synonyms e antonyms
acramiai,
balminare,
irgardare,
isgraminare,
isparpedhare,
laminare
Sentences
candu is matalafus funta de crinu tocàt a dhus craminai assumancu una borta a s'annu
2.
po fàere su nènnere s’isterret unu pratu cun lana infusta e in pitu dhue ponent lentixa, trigu, biada, órgiu, tres cígiris e s’imbúsciat cun lana craminà
Etymon
ltn.
carminare
Translations
French
carder
English
to card
Spanish
cardar,
escarmenar
Italian
scardassare
German
kratzen.
garminàre , vrb: carminai*,
graminare Definition
petenare sa lana po dha trebballare, aprontandhodha po dha filare; pigare in manu ccn. cosa, cunsiderare una chistione a fine po dha cumprèndhere bene
Synonyms e antonyms
acramiai,
balminare,
graminigai,
irgardare,
isgraminare,
isparpedhare
/
manigiai
Sentences
candho at nibau, nos semus postas a graminare sa lana ca no fachiat a issire ◊ si ndhe cheres graminare de lana como za ti ndhe ant dau! ◊ fimus garminandhe ma, invetzes de s'ispertare, sa lana si abbulutziaiat
2.
su cuntzetu si l'est graminandhe bene ◊ los apo intesos graminandhe sas lanas de sa vita ◊ istas graminendhe oras intreas sas piaes chi ferint custa terra (F.Columbu)
Translations
French
carder
English
to card
Spanish
cardar
Italian
scardassare
German
kratzen.
irgàrda , nf, nm: iscardu,
isgarda,
isgardu Definition
genia de pètene mannu a corros longos de ferru, unchinaos, po pilisare o petenare su linu, sa lana
Synonyms e antonyms
cardalana,
cardu 2,
isperpedhu,
ispinatzu 2
Scientific Terminology
ans
Etymon
srd.
Translations
French
carde
English
card
Spanish
carda
Italian
scardasso
German
Kratze.
irgardàre , vrb Definition
coment'e petenare sa lana po dha limpiare; iscabbúllere de ccn. cosa
Synonyms e antonyms
balminare,
carminai,
iscabbúllere,
isgraminare,
isparpedhare,
laminare
2.
chentza abbocaos, comente si tiat pòdere irgardare cussu pacubene? ◊ commo dae cue a s'irgardare bi cheret: tzertu chi colant in rodas malas!
Etymon
srd.
Translations
French
carder
English
to card
Spanish
cardar
Italian
cardare
German
hecheln.
ischèda , nf Definition
paperi, carta cun totu is datos chi pertocant a ccn. o ccn. cosa; fógliu chi donant in is ségios eletorales po iscríere su votu; fintzes sa cosa iscrita in su sensu de nova, cosa chi si faet ischire o chi si narat: in custu sensu si narat pruschetotu isceda
2.
in s'ischeda s'iscriet unu sinnale craru dendhe su votu
3.
chie mandhadu ti at a inoghe cun tale vile ischeda?
Etymon
itl.
Translations
French
fiche
English
card
Spanish
ficha
Italian
schèda
German
Karteikarte.
ischedàre , vrb Definition
cumpilare, iscríere is ischedas, arregòllere cantu prus iscedas si podet apitzu de ccn. o de ccn. cosa
Translations
French
ficher
English
to card index
Spanish
fichar
Italian
schedare
German
verzetteln.
isparpedhàre , vrb: isperpedhare Definition
bogare de pare sa lana tibbia meda; foedhandho, cricare o cunsiderare totu bene a fine a fine una chistione, fintzes arrennèscere a nàrrere, a bogare foedhu (iscapai a fuedhu, nau de is pipios)
Synonyms e antonyms
balminare,
carminai,
irgardare,
isgraminare,
laminare
/
ispeltare,
spetedhai
2.
no resessit a isperpedhare paràgula dae s'assustru, de sa birgonza ◊ ite de isperpedhare già n'acatat, cussu, in dontzi cosa!
Translations
French
carder
English
to card
Spanish
cardar
Italian
cardare
German
hecheln.
òros , nm pl: òrus Definition
unu de is sinnos de is cartas de giogare, orrúbiu, a bàtoro puntas / aguantadí a òrus! = zoga bene sos oros!; mataoros = su re de oros
Sentences
apo fatu lillu e primera e ses puntos de oros
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
carreau dans les cartes à jouer
English
denari (the italian suit card corresponding to diamonds)
Spanish
oros (palo de la baraja)
Italian
danari
German
Schelle,
Karo.