aggromàre , vrb: aggrumai,
aggrumare,
aggrummai,
aggrummare Definition
fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta
Synonyms e antonyms
acrostanare,
aggrostare,
aradhare,
ingrumai
/
abbeladinare,
alleae,
apiatare,
cagiare
/
aggromerare,
aggromeredhare,
allomborae,
arrombulonai,
arromulare
/
assurtire
/
afelonare,
aggromorare,
infelai,
renignai
2.
sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho
Etymon
srd.
Translations
French
faire grumeler,
incruster
English
to clot,
to encrust
Spanish
formar grumos,
encostrar
Italian
raggrumare,
incrostare
German
gerinnen lassen,
sich verkrusten.
ammalfudhàre , vrb: ammarfadhare,
ammolfodhare,
ammarfodhare,
ammorfodhare Definition
fàere a unu marfodhi (grassu), ufrare po maladia; fàere a granighedhos comente faet sa farra, sa símbula; fàere sa cosa a unu martitzu, modhe modhe, po abba o àteru chi at inciupiu, isciusta meda, pudrigada comente faet su frutuàriu
Synonyms e antonyms
abbrofodhare,
abbruvudhare
/
abbotzichedhare,
aggradheronare
/
ammartadhare,
ammorgodhare
2.
est chin sa cara totu ammarfadhada
Etymon
srd.
Translations
French
se gonfler,
se grumeler
English
to swell,
to clot
Spanish
hincharse,
emburujarse
Italian
gonfiarsi,
aggrumarsi
German
anschwellen,
gerinnen.
apistizonàre , vrb Definition
fàere a pistizone, a frégula, a granos piticos
Synonyms e antonyms
abbotzichedhare,
ammoroculare,
ammurudhare,
apistulare
Etymon
srd.
Translations
French
agglutiner en grains
English
to clot
Spanish
formar grumos
Italian
aggrumare
German
gerinnen.
cèpa , nf: cepra,
gepa Definition
cocoroni o preta de sàmbene, orrugu de sàmbene cagiau; linna a tauledhas fines / intèndiri arrancu de cepa = sapíresi in perígulu
Synonyms e antonyms
drúlluru
2.
sa cepa pigosa de s'anima si tiat solovrare
3.
su baulu de su mortu fut fatu a tàula cepa
Etymon
chd.
gjeppa
Translations
French
caillot de sang
English
blood clot
Spanish
coágulo,
grumo de sangre
Italian
coàgulo,
grumo di sàngue
German
Blutgerinnsel.
tontarròne , nm, agt: tontorrone Definition
chi o chie est de pagu cumprendhóniu, pagu abbistu, chi si lassat cullonare: si narat fintzes in cunfiantza a unu tanti po fàere pagu aprétziu su chi narat o chi faet
Synonyms e antonyms
fabbiocu,
innóchidu,
listrone,
scimpri,
tontone
| ctr.
abbistu,
filone 2,
intelizente
Sentences
caru tontarrone, ti deves dimmítere de síndhigu! ◊ apo bidu tzertos tontorrones figurendhe che tantos Salomones ◊ a chie furat milliones lu lassant andhare, a su tontorrone chi furat carchi cosighedha li daent annos de galera
2.
ma ses tontorrone, mih, a crere a totu su chi ti narant!
Scientific Terminology
ntl
Etymon
spn.
Translations
French
crétin
English
clot
Spanish
tontarrón
Italian
fessacchiòtto
German
kleiner Dummkopf.