aggromàre , vrb: aggrumai,
aggrumare,
aggrummai,
aggrummare Definizione
fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta
Sinonimi e contrari
acrostanare,
aggrostare,
aradhare,
ingrumai
/
abbeladinare,
alleae,
apiatare,
cagiare
/
aggromerare,
aggromeredhare,
allomborae,
arrombulonai,
arromulare
/
assurtire
/
afelonare,
aggromorare,
infelai,
renignai
2.
sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire grumeler,
incruster
Inglese
to clot,
to encrust
Spagnolo
formar grumos,
encostrar
Italiano
raggrumare,
incrostare
Tedesco
gerinnen lassen,
sich verkrusten.
ammalfudhàre , vrb: ammarfadhare,
ammolfodhare,
ammarfodhare,
ammorfodhare Definizione
fàere a unu marfodhi (grassu), ufrare po maladia; fàere a granighedhos comente faet sa farra, sa símbula; fàere sa cosa a unu martitzu, modhe modhe, po abba o àteru chi at inciupiu, isciusta meda, pudrigada comente faet su frutuàriu
Sinonimi e contrari
abbrofodhare,
abbruvudhare
/
abbotzichedhare,
aggradheronare
/
ammartadhare,
ammorgodhare
2.
est chin sa cara totu ammarfadhada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se gonfler,
se grumeler
Inglese
to swell,
to clot
Spagnolo
hincharse,
emburujarse
Italiano
gonfiarsi,
aggrumarsi
Tedesco
anschwellen,
gerinnen.
apistizonàre , vrb Definizione
fàere a pistizone, a frégula, a granos piticos
Sinonimi e contrari
abbotzichedhare,
ammoroculare,
ammurudhare,
apistulare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agglutiner en grains
Inglese
to clot
Spagnolo
formar grumos
Italiano
aggrumare
Tedesco
gerinnen.
cèpa , nf: cepra,
gepa Definizione
cocoroni o preta de sàmbene, orrugu de sàmbene cagiau; linna a tauledhas fines / intèndiri arrancu de cepa = sapíresi in perígulu
Sinonimi e contrari
drúlluru
2.
sa cepa pigosa de s'anima si tiat solovrare
3.
su baulu de su mortu fut fatu a tàula cepa
Etimo
chd.
gjeppa
Traduzioni
Francese
caillot de sang
Inglese
blood clot
Spagnolo
coágulo,
grumo de sangre
Italiano
coàgulo,
grumo di sàngue
Tedesco
Blutgerinnsel.
tontarròne , nm, agt: tontorrone Definizione
chi o chie est de pagu cumprendhóniu, pagu abbistu, chi si lassat cullonare: si narat fintzes in cunfiantza a unu tanti po fàere pagu aprétziu su chi narat o chi faet
Sinonimi e contrari
fabbiocu,
innóchidu,
listrone,
scimpri,
tontone
| ctr.
abbistu,
filone 2,
intelizente
Frasi
caru tontarrone, ti deves dimmítere de síndhigu! ◊ apo bidu tzertos tontorrones figurendhe che tantos Salomones ◊ a chie furat milliones lu lassant andhare, a su tontorrone chi furat carchi cosighedha li daent annos de galera
2.
ma ses tontorrone, mih, a crere a totu su chi ti narant!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
crétin
Inglese
clot
Spagnolo
tontarrón
Italiano
fessacchiòtto
Tedesco
kleiner Dummkopf.