abbrèschere , vrb: arbesce, arbèscere, arbèschede, abrèschere, arbesci, albèschere, arbèschere, arbèssere, alvèschere, arvèschere, arvèssere, avèschere 1, avrèschere, avrèssere Definition cumenciare a fàere lughe, a fàere die; naschire de ccn. cosa / arveschendhe a… = intro de note ma a parte de pudhiles de sa die noa Synonyms e antonyms albeschire, alburiai, grinare, illuchèschere, illughintinare, intrabatzinare, ispalèschere, ispanescare, ispanigai, obbrèsciri / nàschere | ctr. iscorigai, murinai Sentences dai s'alvèschere a serentina istaiat filendhe ◊ est avreschendhe die ◊ chi cras ti avescat cudha die santa! ◊ a su cringone li arvesset die mala! ◊ semus arribbaos a campu sena arbèschere ◊ sa pubidha trabballat che un'ómini dae candho arbescet a candho iscurigat 2. prego pro chi avescat ateruna vida a fizos mios Etymon ltn. albescere Translations French faire jour English to dawn Spanish amanecer Italian albeggiare German tagen, grauen.

abbréschida , nf: albéschida, alvéschita, arbéschia, arbéschida, arbéscia, arvéschida, avéschida, avréschida Definition sa fata de sa die, candho cumènciat a fàere lughe su mengianu, abbreschendho / ctr. a s'iscurigada Synonyms e antonyms abbreschidorza, abburiadroxu, albore, arborinu, chentales, ispanigada, nea, obbréscida, postarva, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, interinada, intríchinu, iscurigantina, murriadrosu Sentences tandho sa vida fit un'avréschida: ma como sa die est finida! ◊ a s'avréschida sa lughe nos dat una die noa Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French aube English dawn Spanish alba, amanecer Italian alba German Tagesanbruch, Morgengrauen.

abbreschidórgiu, abbreschidòrza, abbreschidórzu , nm, nf: abbressidorzu, albeschidolza, albeschidolzu, albeschidorza, albeschidorzu, albescidólgiu, albescidórgiu, arbeschidorju, arbeschidorza, arbeschidorzu, arbissidórgiu, arveschidorza, arvescidórgiu, avreschidorju Definition s'ora chi cumènciat a fàere die, su mengianu chitzo / a s'arvescidórgiu = ante paxi e luxi, abbreschindhe, faghindhe die Synonyms e antonyms abbréschida, albore, alboriadórgiu, chentales, nea, obrescidórgiu, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, interinada, intríchinu, murriadrosu Sentences sa cosa de papae dha preparant a s'abbreschidorza prima de tzucae a campu ◊ fit a s'ora de albeschidorza ◊ ibbabbu s'est isérghiu in su caminu longu de s'avreschidorju ◊ sa gara cun Tucone e Piras agabbaiat a s'arveschidorza (P.Pillonca)◊ seo andhau s'incràs a mengianu a s'abbreschidórgiu Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French aube English dawn Spanish alba, amanecer Italian alba German Tagesanbruch, Morgengrauen.

albòre, albòri , nm: alvore, arbore, arbori, avrore Definition s'ora chi est cumenciandho a fàere die, chi si cumènciat a bíere, a fàere lughe su mengianu Synonyms e antonyms abbréschida, abbreschidorza, alboriadórgiu, chentales, impodhile, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, intríchinu, iscurigantina Idioms csn: ghetai arbori = abbrèschere, comintzare a fàghere die; missa de arbore = missa de chito Sentences a chitzu a su primu albore est candho si pesat su bachedhu ◊ fendi e no fendi arboris portu su chetzi a moli (P.Siddi)◊ su massaju s'impunnat po arai candu ghetat arbori ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ in su serenu alvore si coronat su chelu de lizos e de rosas… (M.Bussalay) Scientific Terminology sdi Etymon ltn. albore(m) Translations French aube English dawn Spanish alba, amanecer Italian alba German Morgendämmerung.

chentàles , nm pl: chinciales, chintales, chintari 1, chintzales, sintzalis Definition s'ora chi cumènciat a pònnere riga faendho die, abbreschendho; su colore sèmpere prus craru chi si biet in s'orizonte candho est acanta a fàere die e fintzes una genia de errigas de diferente colore chi si podent bíere in s'aera faendho die o iscurigandho Synonyms e antonyms abbréschida, abbreschidorza, abburiadroxu, albore, arborinu, chinta 2, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu Idioms csn: a chentales, ponindhe chintales de die, betanno chinciales = orbescendi; sos chintales de su sero = sas umbras comente che abbàssiat e intrat su sole, iscurighendhe; su bentu de sos chentales = bentixedhu de ammengianu a chitzi Sentences fit un'iscéntzia pretzisa chei su lugore de sos chentales ◊ cras manzanu, apena a sos chentales, sa nave ti aprontamus pro tucare ◊ no bi at note chi no at chintzales ◊ chintzale ruju a sole… intra linna, pastore! 2. dae sos chintales tuos ses andhadu in terighinos de ispinas Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French aube, crépuscule English dawn, twilight Spanish crepúsculo (matutino, vespertino) Italian alba, crepùscolo, striature all'orizzónte German Morgendämmerung, Zwielicht.

chínta 2 , nf Definition colore de s'aera, prima lughe de su mengianu abbreschendho, genia de tenta orrúbia in s'aera ororu de sa terra in su fundhale a cara a ue essit su Sole Synonyms e antonyms chentales, nea Sentences at postu zai chinta s'orizonte Translations French aurore English dawn Spanish aurora Italian auròra German Morgenröte.

grína, grínas , nf Definition su lugore chi si biet in is àrias, in su fundhale, candho est abbreschendho Synonyms e antonyms grindha, nea, riga Idioms csn: pònnere grina, grinas = obrèsciri; mala grina = colore de chie est in cara mala; grina vona = cara bona, in colore, chi istat bene; giambare grina = cambiai bisura Sentences connòschere ti cheria dae candho grina as postu in s'orizonte ◊ ealla sa grina imprelleada de lentore a prima lughe! ◊ est isetendhe sa grina de unu die prommissu e sonniadu ◊ candho ti pesas, grina, cun su sole chi potat ispannare custos oxos de fumu, de chixina? 2. cunzat torra sos ojos, perdet grina e si faghet a cara de chixina (P.Casu)◊ de grina det giambare dogni cosa, det alvèschere in coro s'isperàntzia ◊ unu mucatore niedhu l'imbólicat sa cara in grina de chera santa Surnames and Proverbs smb: Grina Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French la clarté de l'aube English the first light of dawn Spanish aurora Italian chiaróre dell'alba German Morgendämmerung.

illuchèschere , vrb: illucrèschere, illuèschere Definition cumenciare a fàere lughe, su mengianu chitzo, nau de sa die acanta a essire su sole, e fintzes de sa luna; fàere lughe, illuminare Synonyms e antonyms abbrèschere, abrurai, albeschire, illughintinare, intrabatzinare, isgrinare, ispanigai / ilgiarare, iscrariai | ctr. iscuricare Sentences atacabant a traballare illucheschendhe e acabbabant a s'intríghinu 2. sa luna illucreschiat in su monte: a cussu lucore bidu che apo tres sàgomas benendhe ◊ su locu est mesu iscuru: sa luche illucheschet sa prata ◊ sa domita de tiu Bachis est illuéschida dae una téula de bidru Etymon srd. Translations French faire jour English to dawn Spanish amanecer Italian albeggiare German dämmern.

obbrèsciri , vrb: obresci, obrèsciri, obrexi, orbèschere, orbeschi, orbesci, orbèsciri Definition cumenciare a fàere die / su stedhu de obresci = pianeta Vènere, s'úrtimu istedhu chi si podet bíere faendho die (e su primu chi si paret iscurigandho, istedhu de chenadorzu o de su boinarxu) Synonyms e antonyms abbrèschere*, albeschire, alburiai, illuchèschere, illughintinare, ispanigai | ctr. iscorigai Sentences su bíere sa die orbeschendhe e pompiare sa taschedha bódia est pejus de àteros males! ◊ no s'iscít chi dh'obrexat, cras Translations French faire jour English to dawn Spanish amanecer, alborear Italian albeggiare German dämmern, tagen.

obrescidórgiu, obrescidróxu , nm: arbescidórgiu, orbescidórgiu, orbescidroxu Definition s'ora chi est cumenciandho a fàere die Synonyms e antonyms abbréschida, albore, chentales, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. iscuricada, murriadrosu Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French aube English dawn Spanish alba, amanecer Italian alba German Morgendämme- rung, Tagesanbruch.

«« Search again